10 јули 2024

Гардијан - Лондон

Европските лидери на Самитот на НАТО во Вашингтон се фокусираат на објаснување на обичните американски даночни обврзници дека воената алијанса вреди за парите, бидејќи прашањето за поделбата на товарот стана политичка топка за двете партии во САД - и се заканува да стане сериозна пречка за алијансата доколку дојде на власт втора администрација на Трамп.

„Во САД има дебата дека САД прават многу за поддршка на Украина, а Европа не прави доволно. Ако ги погледнете бројките, всушност, сликата е поинаква. Европа прави повеќе од САД: финансиската поддршка, воената поддршка што сите ние ја обезбедивме досега е огромна... Ние ја сфаќаме безбедноста и одбраната сериозно“, рече Едгарс Ринкевичс, претседателот на Летонија, за време на вчерашниот говор, одржан заедно со поранешниот директор на ЦИА Леон Панета и естонскиот министер за одбрана, Хано Певкур. „Исто така е многу важно тоа да и се објасни на американската јавност.“

Во заднинските брифинзи, европските официјални лица рекоа дека се загрижени за политичките превирања во САД и Европа. САД беа меѓу земјите кои се спротивставија на повеќегодишниот финансиски залог за воена помош за Украина - делумно поради жестоката борба во Конгресот околу дополнителниот закон за Украина.

„Мислиме дека е суштински да се сигнализира дека Европејците преземаат поголем товар за својата безбедност“, рече друг европски официјален претставник пред самитот. „И тоа е важна порака до Украина, до Русија - но исто така и за домашната публика. Овде во Вашингтон, сме свесни за чувствителноста на оваа тема и мислам дека можете да очекувате многу стратешка комуникација за тоа следната недела.“

Европските функционери балансираат меѓу загриженоста за растечката руска закана во Украина и политичките чувствителности кои можат дополнително да ја поделат алијансата.

„Исто така разбираме дека обичните луѓе, во Летонија или во САД или на некое друго место, понекогаш се грижат повеќе за економијата, социјалните прашања, внатрешната безбедност, и треба да ги сфатиме тие грижи сериозно и да ги адресираме на ист начин како што ги адресираме високите геополитички прашања“, рече Ринкевичс.

Анкетите покажаа дека ставовите за НАТО се предмет на партиска поделеност во САД и дека алијансата станала помалку популарна меѓу Републиканците во последната година. Според Центарот за истражување Пју, само 43 отсто од Републиканците имаат позитивен став за алијансата, што е намалување од претходните 49 проценти, кои истото го рекоа во 2023 година.

Европските лидери користат различни пристапи, со некои точки на разговор кои изгледа дека се насочени и кон републиканските кандидати. „НАТО е клуб, и кога имате правила на клубот, тогаш ги почитувате правилата, и очекувате дека сите ќе ги почитуваат правилата“, изјави вчера Певкур, естонскиот министер за одбрана. „Трамп е голфер, па кога ќе ја платите својата членарина во голф клубот, можете да играте. Не е важно колкав е вашиот паричник. Па кога ќе ја платите таа членарина, можете да одите на голф теренот и да играте.“

Во говорот во Институтот Хадсон во вторникот, републиканскиот спикер на Претставничкиот дом, Мајк Џонсон, рече дека го поддржува НАТО, но дека ќе ги притисне европските лидери да го исполнат своето ветување да трошат 2 отсто од БДП на одбрана. Тој исто така ја поврза националната безбедност со безбедноста на американските граници, уште еднаш потенцирајќи како политиките на НАТО станале подредени на домашната американска политика.

„НАТО треба да прави повеќе“, рече тој. „Не сите членки на НАТО го достигнале својот преземен ангажман. Можеби треба дури и да се приближи на ниво за време на студената војна. Но, ако сите ќе уживаме во иднината на мир и просперитет, сите треба да имаме учество.“

Критичарите велат дека САД поминуваат низ период на изолационизам. „На тектонско ниво, нашите сојузници треба да разберат дека обично има изолационистички инстинкт во оваа земја“, рече претставникот Џим Хајмс, висок демократ во комитетот за разузнавање на Претставничкиот дом. „И тој се појавува од време на време, кога економските услови овде не се добри,“ или по моменти на разочарување како војната во Ирак. „Ние сме во тој изолационистички момент и тоа не е само Доналд Трамп.“

Другите го опишуваат како воздржаност. Трамп не е единствениот што повикува на повлекување на американските сили и ресурси од Европа, оставајќи ги Европејците да го преземат товарот за својата одбрана. Неколку либерални аналитичари за надворешна политика повикуваат со години на промена кон американска воздржаност кога станува збор за проекцијата на американската воена моќ, особено во Европа.

Алијансата на НАТО не треба да ја поканува Украина да стане членка

„Во интерес на трансатлантската алијанса е да го пренесе товарот кон Европа и да премине, во соодветен период, можеби околу една деценија, кон европско лидерство на европската одбрана со САД кои преминуваат во поддржувачка улога“, рече Стивен Вертхајм, висок научен соработник во Карнеги фондацијата за меѓународен мир и водечки застапник за воздржаност. Вертхајм беше еден од десетиците експерти за надворешна политика кои напишаа отворено писмо објавено во Гардијан во кое ги повикуваат лидерите на НАТО да не ја покануваат Украина да стане членка.

„Исто така може да биде контрапродуктивно доколку Русија верува дека Украина напредува кон членство во НАТО, Русија добива стимул да ја продолжи војната за тој момент никогаш да не пристигне, така што Украина никогаш нема да го премине тој мост на другата страна.“ ссм/

фото: ЕПА