Bruksel, 15 qershor 2024 (MIA) - Samiti i NATO-s i korrikut në Uashington do të jetë para së gjithash një festë e 75 vjetëve të punës si partnerë transatlantikë përtej Atlantikut, por do të diskutohen edhe një sërë temash të ndryshme dhe ne duam të kalojmë pak kohë në një bisedë për ndarjen e barrës dhe faktin se shumë vende kanë punuar shumë në dekadën e fundit për të rritur shpenzimet e mbrojtjes, thotë përfaqësuesja aktuale e SHBA-së në Aleancë, Xhulian Smith, në një intervistë për MIA-n.

“Këtu dua të falënderoj vërtet Maqedoninë e Veriut. Ky është një vend që ka marrë vendime vërtet të vështira për të arritur pragun prej dy për qind të PBB-së për mbrojtjen. Maqedonia e Veriut tani është mbi pragun, mbi dy për qind, dhe ne i mirëpresim ato përpjekje dhe të gjitha vendet që e kanë bërë këtë”, thekson Smith.

Ajo njoftoi se NATO me shumë mundësi do të publikojë një raport të ri për ndarjen e barrës javën e ardhshme, i cili do të tregojë se rreth dy të tretat e anëtarëve të Aleancës shpenzojnë tani më shumë se dy për qind të PBB-së së tyre për mbrojtjen, gjë që ajo thotë se është e rëndësishme sepse kjo nënkupton që aleatët mund të përmbushin detyrimet e tyre.

“Në samit do të flasim edhe për Ukrainën. Ne presim që Presidenti (ukrainas) Zelenski të bashkohet me ne personalisht dhe Aleanca do të shpallë forma shtesë ndihme për Ukrainën, mbështetje politike, domethënë ju tashmë na keni dëgjuar duke folur për një urë drejt anëtarësimit. Ne po ndërtojmë një urë drejt anëtarësimit për Ukrainën, theksoi ambasadorja amerikane.

Smith thekson se Shtetet e Bashkuara besojnë se shumica e vendeve anëtare të NATO-s po bëjnë gjithçka që munden për të ndihmuar dhe po gjejnë mënyra për të mbështetur Ukrainën, disa duke ofruar ndihmë humanitare dhe ekonomike, të tjera duke ofruar mbështetje sigurie dhe më pjesa më e madhe duke ofruar të tre llojet e tyre të mbështetjes.

“Më lejoni të filloj duke falënderuar Maqedoninë e Veriut për kontributin e saj të rëndësishëm në forcat ukrainase. Ky kontribut është thelbësor dhe ne mirëpresim gjithçka që Maqedonia e Veriut ka bërë dhe vazhdon të bëjë për popullin e Ukrainës”. 

Sipas saj, aleatët duhet të jenë këmbëngulës dhe të vazhdojnë të gjejnë burime shtesë financiare ose lehtësira që mund të dërgohen në Ukrainë.

“Ndjej angazhimin brenda Aleancës se ne duhet të vazhdojmë dhe se nuk mund të lejojmë të ndalemi, sepse Ukraina ka nevojë për mbështetjen tonë dhe ata duhet të mbizotërojnë në fund dhe ta nxjerrin Rusinë nga territori i tyre”, konkludon Smith.

Lidhur me kërkesën e Hungarisë që të mos përfshihet në “aktivitetin e ri” që NATO-ja po përgatit për të mbështetur Ukrainën, ambasadorja amerikane thotë se kjo nuk është diçka që nuk ka ndodhur në kuadrin e Aleancës në të kaluarën, sepse në 75 vitet e fundit jo çdo anëtar i Paktit mori pjesë në secilin mision ose aktivitet të tij.

“Ne nuk mendojmë se kjo është shumë tronditëse. Kjo është një praktikë që e kemi parë më parë, por ajo që është e rëndësishme është që Hungaria të përmbushë angazhimet e saj ndaj Aleancës, të marrë pjesë në misione të tjera të NATO-s, të mbajë detyrimin e saj për të shpenzuar dy për qind të PBB-së në mbrojtje dhe të vazhdojë të jetë pjesëmarrëse aktive brenda NATO-s”, thekson Smith.

Ambasadorja amerikane konfirmoi se krerët e shteteve apo qeverive të NATO-s në takimin në Uashington do të vendosin edhe se kush do të jetë Sekretari i ri i Përgjithshëm i NATO-s, i cili do ta pasojë kryesuesin aktual të kësaj detyre, Jens Stoltenberg.

“Stoltenberg i ka shërbyer në mënyrë të jashtëzakonshme Aleancës për një periudhë 10-vjeçare dhe tani Aleanca është e gatshme ta përshëndesë dhe të festojë kontributin e tij, por edhe të mirëpresë Sekretarin e ri të Përgjithshëm”, thotë Smith.

Ajo thekson se në muajt e fundit Aleanca ka marrë në shqyrtim dy kandidaturat zyrtare për Sekretarin e Përgjithshëm të ri, atë të kryeministrit holandez në largim Mark Rute dhe presidentit rumun Klaus Johanis.

“Të 32 vendet duhet të bien dakord për Sekretarin e Përgjithshëm të ardhshëm. Nuk kemi arritur ende në atë moment, por jemi shumë afër dhe besoj se në javët në vijim do të arrijmë në pikën kur të 32 shtetet anëtare do të bien dakord për sekretarin e ardhshëm të përgjithshëm”, theksoi Smith në një intervistë për MIA-n.

Ambasadorja amerikane njoftoi gjithashtu se në Samit do të promovohen “një sërë politikash të reja” në lidhje me sigurinë kibernetike, të cilën në vitin 2016 Aleanca e caktoi si një domen të ri, që do të thotë se dispozita e nenit 5 të Traktatit të Uashingtonit për themelimin e NATO-s, i cili parashikon që një sulm ndaj një anëtari do të konsiderohet si sulm ndaj të gjithë anëtarëve dhe do të ndërmerren të gjitha veprimet e nevojshme për të ndihmuar aleatin e sulmuar, në të ardhmen mund të aplikohet edhe për një lloj sulmi kibernetik.

Lidhur me deklaratën e ish-presidentit amerikan dhe kandidatit presidencial në zgjedhjet e ardhshme të nëntorit, Donald Tramp, se nëse ai zgjidhet, SHBA-të nuk do të mbrojnë ata anëtarë të NATO-s që nuk ndajnë fonde të mjaftueshme për mbrojtje nëse sulmohen, që shkaktoi reagime të stuhishme në Evropë, Smith thotë se nuk mund të komentojë pikëpamjet e tij për Aleancën, por se ka mbështetje të fortë dypartiake për NATO-n në Shtetet e Bashkuara.

“Na vizitojnë rregullisht delegacione nga Kongresi dhe nga Partia Demokratike dhe Republikane dhe ajo që shoh gjatë këtyre vizitave është përkushtimi për të ruajtur lidershipin e Shteteve të Bashkuara në Aleancë si dhe pjesëmarrja jonë aktive në vetë NATO-n. Nuk e di se çfarë do të ndodhë më pas, nuk mund të parashikoj rezultatin e zgjedhjeve në SHBA apo si do të sillet ndonjë kandidat në të ardhmen. Ajo që mund t'ju them është se publiku amerikan dhe Kongresi vazhdojnë të shprehin vazhdimisht një angazhim të fortë ndaj NATO-s”, vuri në dukje Smith.

Në lidhje me idetë për të forcuar një mbrojtje të përbashkët evropiane dhe madje për të krijuar një ushtri evropiane, të cilat janë shfaqur që nga deklarata e Trampit, Smith thotë se në dy vitet e fundit BE-ja ka ndërmarrë "një numër hapash interesantë dhe të guximshëm" për të forcuar mbrojtjen e brendshme dhe politikat e sigurusë dhe SHBA-ja mirëpret gjithçka që Bashkimi Evropian po bën për Ukrainën dhe përmasat e mbështetjes që vjen nga një organ që nuk ka aq shumë përvojë në këtë.

“BE-ja krijon shumë politika të reja dhe tani ka strategjinë e saj industriale të mbrojtjes, punon në forcimin e mjeteve të saj të mbrojtjes dhe sigurisë. BE-ja po bën hapa të mëdhenj përpara në fushën e mbrojtjes dhe nëse shikojmë për shembull Holandën, e cila është anëtare e BE-së dhe NATO-s dhe shkallën në të cilën BE-ja po forcon forcat holandeze dhe çfarë po bën NATO, është një përfitim për të dy institucionet. Prandaj, ne jemi mjaft të kënaqur me atë që po bën BE-ja”, thotë Smith.

Sipas saj, Aleanca ka punuar pa u lodhur gjatë dekadave për të ruajtur standardet dhe dëshiron të sigurojë që Evropa të mbështetet në standardet e NATO-s në të ardhmen dhe dëshiron që ne të shmangim dyfishimet e panevojshme.

“Që kur filloi lufta në Ukrainë, BE-ja dhe NATO-ja kanë punuar krah për krah për të mbështetur miqtë tanë në Ukrainë dhe ne presim që kjo të vazhdojë. Ne respektojmë dëshirën e BE-së për të trajtuar fragmentimin që ekziston në industrinë e tyre të mbrojtjes, por duam që ata të mbeten të hapur për blerjen e pajisjeve nga vendet joanëtare të BE-së si Mbretëria e Bashkuar, SHBA-ja, Norvegjia, Turqia dhe Koreja e Jugut. SHBA-ja i mirëpret përpjekjet e Brukselit, por ne do të vazhdojmë të bisedojmë për të shmangur dyfishimet e panevojshme”, tha ambasadori amerikan në NATO në një intervistë për MIA-n.

Sashko Panajotov

Video dhe foto: Misioni i SHBA-së gjatë NATO-s/Andrej Brankoviq