Shkup, 14 dhjetor 2024 (MIA) - Është shumë e rëndësishme të rritet vetëdija publike në mënyrë që të ketë një numër të rritur të pëlqimeve për dhurimin e organeve nga një anëtar i vdekur i familjes sepse procesi i transplantimit të organeve në vendin tonë, por edhe në vendet më të zhvilluara, përballet me mungesë të organeve përkatëse, shprehet Prof. Dr. Biljana Kuzmanovska, koordinatore kombëtare e transplantimit, specialiste në anesteziologji me reanimacion nga Qendra Klinike Nënë Tereza dhe Fakulteti i Mjekësisë në UKM , në intervistë për MIA-n.

-Pse po flasim ekskluzivisht për momentin për transplantim nga një dhurues i vdekur?  Sepse transplantimi i veshkave nga një dhurues i gjallë ka funksionuar në Maqedoni që nga viti 1977. Këto organe kanë një alternativë, pacientët mund të marrin një organ nga një dhurues i gjallë, nëse gjendet përputhshmëria imunologjike midis pacientit dhe dhuruesit. Megjithatë, ka organe si zemra ku nuk ka alternativë, një pacient që pret një zemër, duhet të marrë një zemër nga një dhurues i vdekur, një dhurues i gjallë nuk mund të dhurojë zemër, thekson mjekja. 

Fushatat e nevojshme me pjesëmarrjen e mjekëve, gazetarëve dhe pacientëve

Për të përmirësuar sistemin, përveç ndjekjes së legjislacionit, për të cilin Kuzmanovska beson se përputhet mirë me atë evropian, nevojiten fushata që përfshijnë mjekë, gazetarë dhe madje edhe pacientë.

"Konsideroj se duhet të marrin pjesë edhe pacientët që janë në listën e organeve, të cilët do t'ia tregojnë njëri-tjetrit problemet e tyre me të cilat përballen për të prekur tek popullata, për të kuptuar se këta janë njerëz të gjallë që kanë frikë për jetën e tyre çdo ditë, të cilët nuk e dinë se sa do të jetojnë, sa kohë do të presin për një organ, nëse do të marrin një organ. Ky është kuptimi i fushatës", nënvizon Kuzmanovska. 

Sipas saj, është gjithashtu e rëndësishme të përmirësohet sistemi, respektivisht të monitorohen risitë në mjekësi. Mjekësia, shprehet ajo, është shkencë e gjallë, nuk është statike, gjithmonë në zhvillim dhe përmirësohet.

"Pra, edukimi i vazhdueshëm i personelit shëndetësor që punon në fushën e transplantologjisë, përfshirja e vazhdueshme e forcave të reja mjekësore. Pra, përtëritja e stafit, freskimi i stafit, zgjerimi i stafit që do të punojë me transplantim dhe, natyrisht, përmirësimi i infrastrukturës shëndetësore mjekësore, monitorimi i risive mjekësore dhe prokurimi i pajisjeve të reja", thekson Kuzmanovska. 

Rëndësia e transplantimit të kufomës, sipas Kuzmanovska, gjithashtu duhet të informojë popullatën, domethënë të rrisë edukimin shëndetësor për atë që do të thotë transplantimi nga një donator i vdekur.

"Dhurues i vdekur nuk mund të jetë çdo person që ka vdekur në shtëpi, jashtë kujdesit intensiv, në spital. Një dhurues i vdekur mund të jetë vetëm një pacient i diagnostikuar me vdekje të trurit. Kjo do të thotë se nuk ka qarkullim të gjakut në tru, truri nuk ushqehet dhe është praktikisht i vdekur, dhe mbahet në kujdes intensiv, falë një respiratori dhe ilaçeve, kështu që artificialisht zemra, mushkëritë dhe qarkullimi janë ende të ruajtura. Pra, një dhurues i vdekur është një dhurues i cili është diagnostikuar me vdekje të trurit në kujdesin intensiv dhe i cili mbahet me një respirator dhe ilaçe për 24 deri në 48 orë. Është më mirë të keni një kohë më të shkurtër për të marrë lejen për transplantim të organeve, në mënyrë që në atë betejë me kohën, organet që transplantohen të mund të jenë në gjendje sa më të mirë, të ruhen në mënyrë që marrësi i organit të marrë një organ cilësor", nënvizon Kuzmanovska.

Transplantimi më i suksesshëm kadaverik deri më tani - 2021

Në vend, viti më i suksesshëm kur janë kryer më shumë transplantime kadaverike konsiderohet viti 2021 kur ka pasur transplantime nga pesë dhurues në një milion banorë.
"Shpresoj se do të vazhdojmë trendin tonë rritës me të gjitha këto fushata dhe edukim të popullatës. Pra, Shqipëria, Serbia dhe Maqedonia janë këtu diku me numra të njëjtë. Nga viti në vit ndryshojmë. Ka vite kur ka një donator për një milion banorë, që do të thotë dy transplante kadaverike në vit. Përndryshe, transplantet e veshkave kryhen vazhdimisht nga një dhurues i gjallë, kemi mbi 500 deri më tani. Nga vendet fqinje, Bullgaria ka tre, Greqia tetë, e Sllovenia dhe Kroacia janë ndër vendet më të larta evropiane, thekson Kuzmanovska.

Më e suksesshme në këtë plan është Spanja me 50 donatorë për një milion banorë, ndërsa në vendin e dytë është SHBA-ja me 49 donatorë për një milion banorë. Pastaj, vijojnë vendet evropiane, ndërsa në kulm janë edhe Kroacia dhe Sllovenia.

Kuzmanovska shprehet se kemi një ligj shumë të mirë për transplantim, i cili në masë të madhe është në përputhje me legjislacionin evropian. Tashmë një vit e gjysmë, bashkëpunimi me shëndetësinë kroate është zbatuar në kuadër të projektit IPA, respektivisht edukatorët nga Kroacia po edukojnë stafin maqedonas, ndërsa pritet edhe një edukator nga Sllovenia.

"Muajin e kaluar kemi pasur një edukatore nga Kroacia, kemi pasur mbi 60 mjekë dëgjues të profileve të ndryshme, kemi mbajtur edhe punëtori krahas ligjëratave teorike. Ajo do të vazhdojë të vijë. Kemi bashkëpunim edhe me Slloveninë, edukatore e cila do të vijë dhe do të vazhdojë të punojë në fushën e arsimit ”, thotë Kuzmanovska.
Ajo thekson se asnjë nga fetë kryesore nuk e kundërshton dhurimin e organeve. Përkundrazi, siç shprehet, ata e inkurajojnë atë si një akt filantropie dhe një nga aktet më fisnike.

"Në një bisedë me një koleg nga Kroacia, duke pyetur se si arritën atje ku janë, respektivisht së bashku me Slloveninë ata janë një nga vendet kryesore në Evropë për sa i përket numrit të transplanteve nga një donator i vdekur, ajo më tha se Papa Gjon Pali II, në një adresim, tha se dhurimi i organeve nga një person i vdekur është kulmi i filantropisë, se kjo është ajo që predikojnë fetë - dhurimi, filantropia. Kjo është në raport me fenë katolike", shprehet Kuzmanovska.

Bllazhe Darudov

Foto: Darko Popov

Video: Asllan Vishko dhe Boris Kunoski