Shkup, 9 nëntor 2024 (MIA) – Edhe mund edhe nuk mund të themi. Nëse diçka nuk varet nga ne, nuk mund të pretendojmë se do të ketë apo jo. Kur të ketë, shpresoj se do të njoftohem dhe menjëherë do të fillojmë procedurën, tha kryetari i Kuvendit Afrim Gashi në një intervistë për MIA-n, duke iu përgjigjur pyetjes se a mund të thuhet se procesi i ndryshimeve kushtetuese nuk do të fillojë deri në fund të dhjetorit, në kuadër të hapjes së negociatave me BE-në.

“Kjo pyetje ka dy komponentë. Njëri prej komponentëve është procedural dhe tjetri është vullnet politik. Sa i përket të parit, Kuvendi së bashku me shërbimet, me Komisionin janë të gatshëm në çdo kohë kur ka propozim për ndryshime kushtetuese për t'i futur ato në rend dite, për të nisur procedurën dhe për ta përfunduar siç parashikon Kushtetuta dhe Rregullorja e Punës. Pjesa e dytë, sa i përket vullnetit politik, është pyetje për aktorët politikë, liderët e partive politike, për shumicën apo dy të tretat e deputetëve që duhet t'i miratojnë ato ndryshime dhe për këtë nuk duhet të përgjigjem”, tha Gashi.

Një nga vërejtjet më të mëdha që është përsëritur me vite në Raportin e KE-së është numri i ligjeve që kalojnë në Kuvend pas procedurës së shkurtuar. Kryetari i Kuvendit thotë se ata çdo ditë u tregojnë propozuesve të ligjeve, gjegjësisht ministrave dhe Qeverisë, që ligjet të miratohen në procedurë të rregullt dhe të ketë debate publike për to. Ai tregon se Kuvendi nuk përcakton procedurën se si do të miratohet një ligj.

“Së pari, dua t'u sqaroj më shumë qytetarëve se Kuvendi nuk mund të përcaktojë ligjin e propozuar dhe se cilën procedurë propozon propozuesi. Qoftë Qeveria, ministra, deputetë, ai që propozon ligjin, ai e përshkruan dhe kërkon që të kontrollohet apo të bëhet procedura sipas procedurës së shkurtuar apo të rregullt - pra, propozuesi e përshkruan dhe e kërkon. Jemi të detyruar nga Rregullorja e Punës që të respektojmë kërkesën e propozuesit. Por çfarë duhet të kërkojmë? Pikërisht këtë që thatë ju, ne po mundohemi t'u theksojmë deputetëve dhe qeverisë dhe ministrave se nuk është mirë që për një milion e ca arsye të ketë procedura të shkurtuara. Një nga arsyet është transparenca, siguria juridike, ndërgjegjësimi i qytetarëve dhe nga ana tjetër për mua është shumë e rëndësishme ajo që duam si përbërje e re në Kuvend dhe lidership i ri që të kemi më shumë dëgjime publike. Ato mund të ndodhin vetëm nëse kemi kohë në Kuvend të shqyrtojmë ligjet, të përfshijmë opinionin, ekspertët, palët e interesuara për të debatuar për çdo ligj që do të miratohet”, thotë Gashi.

Nga ana tjetër, thotë ai, theksojmë se me shkurtimin nuk fitohen shumë ditë sepse seancat caktohen shumë shpesh dhe ka një parashikueshmëri të qartë.

“Ndodh ndonjëherë që procedura e shkurtuar të zgjasë më shumë se e ajo zakonshmja, imagjinoni. Prandaj po u sqarojmë ministrave dhe Qeverisë se nuk është mirë që ligjet të dërgohen me procedurë të shkurtuar”, thotë Gashi.

Kryetari i Kuvendit u shpreh i kënaqur që në seancën e fundit të Qeverisë ka pasur disa ligje që është dashur të dërgohen nga komisioni i tyre në Kuvend pas një procedure të shkurtuar dhe janë udhëzuar që t'i kthejnë dhe t'i dorëzojnë sipas procedurës së rregullt. “Pra, ka një efekt, do të ketë një përmirësim për këtë, ne do ta ndjekim atë”, thotë Gashi.

Si kryetar i Kuvendit, komunikimin me kryeministrin Hristijan Mickoski dhe presidenten Gordana Siljanovska Davkova e konsideron të shkëlqyer, ndërsa për raportet në koalicionin qeverisës pas marrjes së pozitës së të parit të legjislativit, ai vihet në dijeni nga anëtarët e partisë së tij dhe thotë se janë shumë stabile.

“Marrëdhëniet janë korrekte, kanë marrëdhënie të mira në koalicion nga sa shoh dhe mendoj se edhe pse aktorë të tjerë politikë apo ndonjëherë publiku apo gazetarët përpiqen ta portretizojnë ndryshe, mendoj se numri i deputetëve, shumica prej 78 deputetësh në vetvete thotë se shumica është e qëndrueshme. Mendoj se është shumë e rëndësishme t'u japim qytetarëve një siguri juridike dhe politike që nuk e kishim më parë. Qytetarët presin që ne të përmirësojmë kushtet e tyre të jetesës, standardin e jetesës, ekonominë dhe kjo bëhet vetëm në një situatë stabile edhe të sigurisë edhe politike. Mendoj se kjo qeveri dhe ky koalicion këtë e shprehin me veprimet e tyre dhe mendoj se me kalimin e kohës qytetarët do të shohin se jemi të përkushtuar në zbatimin e programit tonë dhe synimi kryesor është përmirësimi i standardit të jetesës dhe jetës së të gjithë qytetarëve”, thekson Gashi.

Lidhur me sulmet e vazhdueshme nga rivali i tyre politik, BDI-ja opozitare thotë se nuk duhet të kemi iluzione se partitë që janë në opozitë do të pushojnë së foluri apo nuk do ta kritikojnë qeverinë.

“Kështu do të ndodhë gjithmonë. Qytetarët janë ata që në fund do të vlerësojnë atë që po bën qeveria dhe çfarë po bën opozita dhe nëse kritikat janë të justifikuara. Mendoj se kemi një edukim të lartë politik të qytetarëve. Pra, qytetarët tanë janë shumë të politizuar, mbase më shumë seç duhet dhe prandaj çfarëdo që të thoni si qeveri, si opozitë, si deputet, çdo kritikë nëse ka argument apo jo, qytetarët e vlerësojnë këtë”, tha Gashi.

Sipas mënyrës sesi ai e sheh politikën, qeveria nuk duhet të humbasë shumë kohë për opozitën.

“Në momentin kur merr besimin e qytetarëve për të udhëhequr vendin, në atë moment je i detyruar t'i shohësh të gjithë qytetarët njësoj, t'u shërbesh të gjithë qytetarëve njësoj dhe të zbatosh programin për të cilin ke kërkuar vota. Ju duhet të merreni me zbatimin e programit dhe ata merren me ju. Nuk duhet të merremi me opozitën. Duhet të merremi me punën tonë, të sjellim ligje cilësore, t'u sjellim investime të huaja, të rrisim pagat, pensionet, të sjellim një koncept të ri në arsim, të përmirësojmë shëndetësinë, spitale të reja, qendre të re klinike, rrugë të reja, autostrada”, kjo është puna jonë”, tha Gashi

Gjëja kryesore që qytetarët presin, thekson ai, është përgjegjësia sepse në 34 vitet e fundit kjo është ajo ku ne kemi dështuar më tepër. Duhet, thekson kryetari i Kuvendit, t'i japim fund papërgjegjshmërisë.

“Ndoshta kjo është gjëja kryesore që presin qytetarët në këtë kohë. Për këto 34 vite, nëse ka diçka ku ne kemi pasur më tepër dështime, është përgjegjësia. Pra, deri më tani me ndryshimin e pushtetit, strukturat e kaluara nuk kanë dhënë përgjegjësi, nuk ka pasur procedura, procese që do të zgjidheshin objektivisht përmes organeve të drejtësisë, kushdo që ka kryer një krim, pavarësisht nga përkatësia partiake, politike, etnike, duhet të mbajë përgjegjësi për shkeljen e ligjit dhe mendoj se ndoshta diçka që ne si shtet duhet ta japim sa më parë, së bashku me drejtësinë, normalisht duhet të japim argumente dhe fakte nëse diçka nuk është bërë diku dhe kjo që nga autoritetet gjyqësore të cilët duhet ta zbatojnë atë. Ne duhet t'i japim fund papërgjegjshmërisë. Kjo duhet të marrë fund. Prandaj, sipas meje, qytetarët largohen kryesisht nga vendi. Ata shohin që kushdo që e mendon shkel ligjin, korruptohet, bëhet kriminel dhe pastaj vazhdon të jetojë në këtë vend sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Duhet të ndalet sepse kemi shumë qytetarë që janë qytetarë të denjë, qytetarë të ndershëm, punojnë me ndershmëri, nuk kanë shkelur kurrë ligjin dhe disa të tjerë që pasurohen mbi kurrizin e tyre janë të kriminalizuar, të korruptuar dhe asnjëherë të mbajtur në përgjegjësi. Nëse nuk e sjellim këtë drejtësi, besoni se çdo gjë tjetër do të jetë e kotë”, thekson Gashi.

Kryetari i Kuvendit thotë se komunikimi i mëparshëm me koordinatorët e grupeve parlamentare është i saktë, duke shtuar se është një rrugë me dy kahe.

“Deri më tani, në funksion të mirëfunksionimit të Kuvendit, mendoj se po gjejmë një gjuhë të mirë, jemi dakord, diskutojmë, komunikojmë. Është normale që ndonjëherë kemi mendime të ndryshme, por është e rëndësishme që në pjesën e koordinimit të Kuvendit, ajo pjesë të bëhet, mendoj në mënyrë të kënaqshme ose do të thoja në mënyrën më të mirë të mundshme”, tha Gashi.

Ai thekson se mundohet që punën e kryetarit të Kuvendit ta kryejë me shumë ndershmëri, sipas Kushtetutës, Ligjit dhe Rregullores së Punës dhe në mënyrë të paanshme të shohë tek ai një person të barabartë me të gjithë.

Përbërja aktuale e Kuvendit filloi punën me Rregulloren e re, dokument për aplikimin dhe mospërputhjet e të cilit tashmë ka vërejtje të caktuara. Gashi thotë në intervistë se nuk duhet të kemi iluzionin se ndonjëherë mund të ketë një dokument ideal. Doli se Rregullorja e Punës ka të meta, por kjo, sipas tij, është më shumë çështje e interpretimit politik dhe juridik dhe partitë politike gjithmonë do ta përdorin atë për të artikuluar pikëpamjet e tyre politike. Por për të marrë një dokument më të mirë dhe më cilësor nevojiten dy komponentë.

“Së pari duhet të kemi konsensualitet dhe punë afatgjatë. Dhe së dyti është që të konsultohen jo vetëm partitë politike, por edhe shërbimet në Kuvend dhe ata që zbatojnë Rregulloren e Punës. Gjatë gjithë procesit të Zhan Monesë, komponenti i parë u ndoq dhe u respektua. Pra, procesi ka qenë konsensual, bashkë me eurodeputetët, të gjitha partitë politike, është diskutuar gjatë, por nuk janë marrë parasysh vërejtjet e shërbimeve, të Kuvendit. Dhe për këtë mendoj se në fillim hasim disa interpretime të ndryshme”, tha Gashi.

Kryetari i Kuvendit beson se në disa pjesë është përmirësuar Rregullorja dhe se ka performancë më të mirë se më parë, por, sipas Gashit, është normale që “gjithmonë do të ketë gjëra të vogla që do të interpretohen ndryshe”.

“Do të këmbëngulja që në të ardhmen, kur të shtrohet çështja e ndryshimit të Rregullores, të jetë konsensuale dhe të konsultohen edhe shërbimet, ata që e kanë aplikuar, opinioni i ekspertëve. Dhe këtu ka edhe një element tjetër të tretë që është plotësues, dhe ai është, si t'ju them, kujtesa dhe tradita institucionale. Fatkeqësisht, deri më tani u është lënë disa zyrtarëve politikë, kryesisht kryetarëve të Kuvendit, të cilët në mënyrë arbitrare kanë interpretuar Rregulloren e Punës në pjesë të caktuara. Ndërsa ne në Kuvend, jo më kot, kemi themeluar dhe kemi paraparë Komisionin për Rregulloren dhe Imunitetin. Dhe ky Komision nuk u mblodh kurrë, ose shumë rrallë. Dhe unë, që në fillim, pas të gjitha këtyre gjërave që përmendëm tashmë, me të cilat kemi hasur në interpretime të ndryshme, një përplasje të anëtarëve me vetë Rregulloren, i kemi dërguar një shkresë më 2 tetor Komisionit për Çështjet e Rregullores, që të mblidhen dhe të kontrollojnë apo zbulojnë pikat”, tha Gashi.

I pyetur se kur do të mblidhet Komisioni, ai thotë se ai do të mblidhet pa specifikuar se kur do të ndodhë kjo. Siç thekson ai, për të është shumë e rëndësishme që të mos personalizojë pozitën e kryetarit të Kuvendit.

“Asnjë person nuk është ideal. Prandaj mendoj se duhet të ndërtojmë një qasje institucionale ndaj pozitës së Kryetarit të Kuvendit. Unë jam përpjekur ta bëj që në fillim dhe për këtë do të përpiqem deri në fund të mandatit tim”, thekson ai.

Debati për Propozim-buxhetin për vitin 2025 në Kuvend do të fillojë më 14 nëntor, ndërsa seanca plenare për miratimin e tij pritet të caktohet në javën e dytë të dhjetorit, thotë Gashi.

“Propozim-buxheti për vitin 2025 është miratuar më 5 nëntor. Ai do të qëndrojë për shqyrtim në Kuvend për disa ditë. Seanca dëgjimore e komisionit do të nisë më 14 nëntor dhe do të zgjasë deri më 30 nëntor. Pra sipas Rregullores së re, fundi i nëntorit, pra 30 nëntori, tashmë është përcaktuar si data e fundit kur duhet të përfundojë seanca e komisionit. Pastaj propozimi sillet në Qeveri, presim që Qeveria ta plotësojë propozimin dhe në javën e dytë të dhjetorit të mbahet seanca plenare, e cila zgjat pesë ditë dhe shpresojmë që brenda këtyre katër-pesë ditëve të miratohet buxheti për vitin 2025”, tha Gashi në intervistës për MIA-n.

Kuvendi deri në fund të këtij muaji do të mbajë tri seanca, duke përfshirë seancën për çështje parlamentare të 28 nëntorit, si dhe debatin komisionar dhe parlamentar për Propozim-buxhetin për vitin 2025.

Në Rregulloren e re, janë parashikuar çështjet e opozitës, të cilat, siç thotë Gashi, shpreson të japin një dinamikë të re politike sa i përket përgjegjësisë së Qeverisë ndaj deputetëve dhe qytetarëve. Sipas Rregullores gjatë muajit, kur ka seancë, duhet të ketë dy orë pyetje parlamentare që i bën vetëm opozita.

“Deputetët e opozitës kanë mundësinë dy orë të pyesin ministrat për këtë pjesë. Këtu nuk është e detyruar që të marrë pjesë e gjithë Qeveria, por pasi të konvokohet seance, pas ditës së pestë të konvokimit, të paraqesin listën e deputetëve që do të bëjnë pyetje dhe cilëve do t'i bëjnë pyetje, në mënyrë që të thërrasim vetëm ata ministra që do t’u parashtrohen pyetjet. Pra, dy orët e para, nëse çdo herë gjatë muajit kemi një seancë, do të sigurohen për çështjet parlamentare të partive opozitare. Nëse ndodh që nuk kemi seancë të caktuar, atëherë do të konvokohet një seance e veçantë, vetëm për ato dy orë të pyetje parlamentare të opozitës”, sqaron Gashi.

Propozim-buxheti për vitin 2025 parasheh 986 milionë denarë për Kuvendin, që sipas Gashit është më shumë buxhet aktual që mbulon të gjitha shpenzimet e Kuvendit, pagat e 313 punëtorëve dhe 120 deputetëve. Janë planifikuar edhe fonde për investime kapitale. Vitin e ardhshëm, siç thotë Gashi, planifikohet të rinovohet seksioni i laptopëve, harduerëve, softuerëve... sepse një nga qëllimet kryesore do të jetë digjitalizimi i Kuvendit, për këtë duhet të përgatiten shërbimet dhe deputetët.

Sipas kryetarit të Kuvendit është i gabuar perceptimi në opinion se një pjesë e mire e punonjësve janë larguar nga shërbimet parlamentare. Sipas Gashit, bëhet fjalë për 15 vende pune, gjashtë prej të cilave janë zyrtarë të pensionuar.

“Shërbimi i Kuvendit është nga më të mirët, më cilësori në vend, por sigurisht që duhet ta ndihmojmë që të përmirësohet edhe më shumë. Problemi më i madh që hasëm dhe kuptuam ishte se mungojnë burime njerëzore në sektorë të caktuar. Me këtë tashmë janë siguruar 50 vende të reja pune, me buxhetin e ri i kemi siguruar këto vende pune dhe shpresojmë që kështu ta përmbyllim atë përkrahje nga zyrtarët në Kuvendin tonë, tha kryetari i Kuvendit në një intervistë për MIA-n.

Elizabeta Veljanovska Najdeska

Foto: Darko Popov

Video dhe montazh: Asllan Vishko dhe Sërgjan Kërstiq