Кавадарци, 1 октомври 2023 (МИА) - Лесата или своевиден висечки мост од сајла отсекогаш била атракција кај Тиквешко Езеро, најстарата постоела и пред езерото како втора по големина вештачка акумулација во државата. Имено, своевремено, жителите на селото Клиново, преку леса ја поминувале Црна река, за да стигнат на другата страна каде што имале ниви и стада, но и до градот Кавадарци.

До пред некое време леса по која се одеше постоеше на реката Блашница, што извира од планината Кожуф и исто како и Црна, се влева во езерото. МИА беше на лице место и ја фотографираше лесата што ја изградил кавадарчанец кој се вратил на корените, на чист воздух и покрај недопрена природа. Нашиот фотоапарат го регистрира и преминот што деновиве е изграден благодарение на луѓе што потекнуваат од овој крај, месната заедница на Клиново и локалната самоуправа. 

Селото Клиново се удави во Тиквешко Езеро

Селото Клиново се удави во Тиквешко Езеро оти бродот кој требаше да го спасува е продаден, а ветениот пат покрај езерото и по 63 години не е изграден, рекоа за МИА луѓе што имаат потекло од овој крај. Клиново, кое некогаш имало 1.000 жители, денес нема ниту еден. Причина е и тоа што и по повеќе од половина век од изградбата на езерото се' уште не е реализирано ветувањето дека ќе се изгради пат до Клиново и дека ќе се обезбеди брод да го користат тие што живеат или потекнуваат оттаму. Пред изградбата на акумулацијата, клинчани, од Кавадарци до ова најоддалечено село патувале по пат крај Црна Река, која сега го полни Тиквешко Езеро, кое ги покрило патот и нивите на луѓето што живееле таму. 

- При изградбата на акумулацијата беше ветено дека Клиново ќе добие пат или брод како превозно средство. Навистина бил купен брод, кој останал во рамки на тогашното претпријатие „Тиквешко Поле". Претпријатието потоа го продало бродот иако тој бил сопственост на месната заедница Клиново. И луѓето останаа без ништо. А и кога не беше продаден, ако некој побараше превоз до селото, тие наплаќаа, иако бродот беше купен наменски, само за селото Клиново, тврди Мишо Митрев од Кавадарци, кој е роден во Клиново. 

Некогаш немањето пат и струја биле главните причини за иселувањето, а денес тие се причини, да не се вратат оние што размислуваат таму да најдат егзистенција. 

- Најдобриот мермер во Македонија го има токму тука, под Клиново. Испитувањата беа направени уште пред половина век. Има и црн мермер. Огромно е и присуството на извори на вода. Словенци беа заинтересирани да инвестираат тука. Но, потребно е да се создадат услови за да може таквото богатство да се експлоатира, тврди бизнисменот Митрев. 

Селото, според некои, е зад „грбот Господов", на околу 860 метри надморска височина. Од Кавадарци до Клиново има четириесетина километри. Од 186 куќи некогаш, денес има едвај неколку. Оние што се родени овде велат дека нивното село станало планина, оти нема ниту камен од некогашните домови и школо. Оние малку ниви што останале обраснати се со трње. Клиново живее само неколку дена во годината. Неколкупати годишно тие што се родени овде или потекнуваат од овој крај доаѓаат да прослават заедно. Се среќаваат по долги години. Но, на веселбите доаѓаат и луѓе авантуристи, кои немаат ама баш ништо заедничко со ова село.

Легендите за името на селото

Постојат повеќе легенди за тоа како настанало името на селото. Според една од нив, Клиново го добило името оти селото е сместено помеѓу два рида, како во клин. Се прераскажува и приказната за тројцата браќа, Гале, Климе и Вите, кои ги формирале селата Галиште, Клиново и Витолиште. Распослано на карпест терен, селото е едно од најголемите по површина во некогашната општина Конопиште. Граничи со Мариово и е сместено во пазувите на планината Козјак. Поради немањето услови за живот во Клиново, засега многумина што доаѓаат овде со носталгија или ентузијазам имаат направено викендички долу кај вливот на реката Блашница во Тиквешкото Езеро. Стотина куќи веќе има таму. Некои од нив имаат и постојани жители. 

Има направено и леса за движење со корпа, па кога Блашница е надојдена, луѓето што сакаат да одат накај викендичките и Клиново поминуваат по неа. 

Секоја година во Клиново доаѓаат и луѓе што некогаш се иселиле, а заминале да живеат во земјава и странство. 

- Често се сеќавам на мачниот живот што го имавме тука, но со задоволство му се враќам на родниот крај оти нема поубаво место на светот од ова. Корените ме влечат,  ни рече еден од нив со насмевка. 

Некои од нив на родното огниште се враќаат и по неколку децении. 

- Сум го прошетал половина свет. Ама не би го менувал Клиново за ниедно друго место на планетата, ни рече додека палеше свеќи. 

„Галиште" како перспектива

Ни зборуваа и за перспективите.

- Доколку се реализира проектот за хидроцентралата „Галиште“, идеално ќе биде ако овој пат се пробие до централата. Тоа е најблискиот пат од Кавадарци дотаму. „Галиште“ ќе биде на околу 10 километри од Клиново. Ако се случи тоа, ова ќе биде рајот на земјата. Со години работам во шумарство и тврдам дека ова е едно од најживописните места во Македонија. Спој на континентална и медитеранска клима. Долу кај Блашница може да се види дрвото „гол човек“, кое е ендемит, медитерански вид. Местово е идеално за туризам со езеро и со планина. Сите знаат дека Тиквешијата е позната по виното и грозјето, а никој не знае дека шумите во Тиквешко се број еден во Македонија по однос на површини и квалитет. Македонија е прекрасна и штета што ниту Македонците не ја познаваат доволно, ни рекоа во Клиново.

Со носталгија и солзи зборуваат и најстарите. Велат дека животот им поминал со молби до Бога да се врати животот во нивното родно Клиново. 

- Е, синко, за Југославија некогаш воа беше ѓоа некоа б'а (болва). Ама не се застана здраво за да не се дозволе селото да се испусте. Едно време тука ни пиле не идеше, а камоли човек. И стварно кога решивме да се враќаме тука, ни викаа улави кај одите таму со мечките. Кога првпат дојдовме тука по многу години, шо да кажуваме, мечкарник. Воа нашето е сега како да сакаме мртов човек да оживиме,  емотивно говореше една жена. 

Сепак, иако Тиквешкото Езеро било причина за иселувањето на Клиново, нашите соговорници, додека разговаравме, не можеа да го оттргнат погледот од прекрасната глетка од ридот кон езерото. 

Најчиста речна вода, водопад, пештери, лесата како атракција, карпата ,,Чатино" за алпинисти, езерото за пловидба по мирни води, услови за возење со мотори, велосипеди и четирицикли, верски објекти, сево ова е потенцијал за развој на алтернативен туризам што го има овој крај, а за кој ни говореше Јован Златевски, независен советник во Совет на општината Кавадарци, по потекло од овој крај. 

- Роден сум како шесто дете во семејството, во домашни услови во Клиново. Прво машко, после пет деца, инаку последното новороденче во селото. Како се иселувале другите, некаде во периодот од 1965 до 1970 година, така нивче по нивче им продавале на моите, така што на крајот тие и да сакале немале кому да продадат. А и подобро што не ја продале дедовината стекната со пот, нагласи Златевски. 

Тој е еден од оние што се залагаат за асфалтирање на десет километри неасфалтиран пат до Блашница и околу пет до селото. 

- Наша цел е да го доближиме овој крај до туристите. Да завлечеме што се вели да дојдат и да видат што имаме, дел од туристите што транзитираат кон Грција. А имаме што да понудиме, подвлече Златевски.

Љупчо Ѓ. Митрев од кавадаречкото село Глишиќ е роден во Кавадарци, но неговите родители потекнуваат од Клиново. Откако се пензионирал, околу 3-4 години постојано живее во населбата Блашница, или народски кажано, долно Клиново. 

- Имам викендичка кај преминот. Вода носиме самите викендаши, неколку километри. Ова е мојата леса, педесетина метра.  Тука живеам со сопругата. Кози одгледуваме неколку и пчели. Чист воздух и природата беа пресудни да се вратиме на корените, мојата состојба со астмата е подобра тука. На месец еднаш одам во градот и пак назад. Сто пати поарно ми е тука, оваа природа е недопрена од човечка рака, сум видел и траги од мечки.  Доаѓаат луѓе од земјава и странство, уживаат во оваа недопрена природа, рече човекот што си наместил соларни панели за да има струја, како и неколкумина други. 

Токму тоа, да се доведе струја и асфалт до овој крај, е заложбата на Златевски и претседателот на месната заедница Клиново, Љупчо Митрев, како и на  други што потекнуваат одовде. 

- Имаме поддршка од локалната самоуправа, но исто така за нашите проекти за развој имаме инвестирано и свои финансиски средства. Не седиме само да чекаме од  Владата и Општината. Се активираме и ние. Имаме проект за патот. Треба да обезбедиме уште еден милион и триста илјади евра. Шест милиони има обезбедено, пола од Влада и  пола од Општината. Апелираме да се користат  странски фондови колку што може повеќе, рекоа Митрев и Златевски. 

Митрев се осврна и на активностите на месната заедница, на проектите. 

- Ревитализиран е споменикот на Димката Ангелов Габерот, кој загина во виорот на Втората светска војна. Готов е и проектот за Клиниката леса по која ќе може да се оди над езерото, долга 150 - 160 метри.  Ќе биде атракција за туристите. Упорни сме и ќе успееме, додаде Митрев за МИА. 

Светлана Дарудова

Фото:МИА и од проект за Клинската леса