Shkup, 25 dhjetor 2024 (MIA) - Presidentja Gordana Siljanovska Davkova në fjalimin e saj vjetor para Kuvendit theksoi se zgjidhja e vetme e mundshme do të jetë ajo e amendamenteve kushtetuese me efekt të vonuar të përcaktuara në Ligjin kushtetues për zbatimin e amendamenteve dhe sekjo do të ishte një zgjidhje e gabuar dhe për Bullgarinë, sepse, siç tha ajo, do të përmbushte kërkesën e saj dhe më vonë do të na ndihmonte në integrimin evropian. Presidentja bëri thirrje për bashkim në drejtim të integrimit evropian dhe për një konsensus mes qeverisë dhe opozitës për interesat e përbashkëta shtetërore. 

“Ne propozuam një zgjidhje për rrugëdalje madje edhe për një kërkesë irracionale. Duke interpretuar në mënyrë kreative Kornizën Negociuese, gjegjësisht Konkluzionet, besojmë se zgjidhja e vetme e mundshme do të ishte ajo e amendamenteve kushtetuese me efekt të vonuar, e vendosur në Ligjin Kushtetues për Zbatimin e Amendamenteve, të cilin e kemi aplikuar disa herë. Në këtë rast, vacatio legis do të detyronte, pra amendamenti do të hynte në fuqi pas përfundimit të negociatave tona dhe ratifikimit të Marrëveshjes për anëtarësimin tonë në BE. Kjo do të ishte një zgjidhje e mirë për Bullgarinë, sepse do të përmbushte kërkesën e saj, por më vonë, dhe ndërkohë, do të na ndihmonte në integrimin evropian, në frymën e Preambulës së Traktatit të Fqinjësisë së Mirë dhe Miqësisë, të vetëdijshëm se sa më shpejt të përfundojnë negociatat tona, aq më shpejt do të arrihet qëllimi. Për ne vera do të ishte mundësia për t'u marrë me reformat evropiane, në vend të pengesave ballkanike dhe do të nxitonim të përfundonim negociatat. Miqësia e forcuar dhe fqinjësia e dëshmuar e mirë do të ishte uin-uin për të dyja vendet”, theksoi Siljanovska Davkova. 

Presidentja është e vendosur që qëndrimi i BE-së ndaj nesh varet drejtpërdrejt nga qëndrimi ynë ndaj njëri-tjetrit dhe ndaj kritereve të Kopenhagës, reformave, evropianizimit.

“Ndryshimet ekonomike, gjyqësore, politike, ligjore e të tjera në drejtim të harmonizimit me standardet e BE-së kanë forcuar dhe do të forcojnë besueshmërinë tonë dhe në vetvete do të na shtyjnë më pranë BE-së. Është e rëndësishme për të përshpejtuar integrimin evropian, por është koha e fundit për të vepruar utilitarisht, duke matur përfitimet dhe humbjet, duke parashikuar pasojat e përsëritjes së gabimeve me fenomenin - edhe tani, përsëri... përsëri dhe përsëri... tha Siljanovska Davkova.

Presidentja vlerësoi se duhet vënë në dukje paqëndrueshmëria e paradokseve, në kundërshtim, siç tha ajo, edhe me sensin dhe logjikën. 

“Nëse 16 herë në 16 raporte Parlamenti Evropian dhe Komisioni Evropian thanë "po" për ne, dhe Këshilli Evropian tha "jo", pyetja nuk është paaftësia jonë, por deficiti demokratik i BE-së. Nëse në 15 raporte nuk është vërejtur asnjë problem me pakicat dhe papritur, në të gjashtëmbëdhjetën, është shfaqur problemi me minoritetin bullgar, problemi është problematik. Nëse janë 14 vendime kundër Bullgarisë në Gjykatën e të Drejtave të Njeriut në Strasburg dhe BE-ja ka aderuar në Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe ka njohur juridiksionin e saj. Si mund të tolerohet që një anëtar i BE-së, i cili ka nënshkruar dhe ratifikuar Konventën Kornizë për Mbrojtjen e të Drejtave të Minoriteteve, të refuzojë të zbatojë vendimet e Gjykatës në të cilën vetë ka gjyqtarë? Por, pyetja themelore nuk është nëse në preambulë përmendet një pakicë, pra një komunitet, por nëse në tekstin normativ i garantohen të drejtat çdo pakice. Si mundet BE-ja të lejojë shtetin e saj anëtar që të mos ketë asnjë fjalë në Kushtetutë që garanton të drejtat e pakicave, edhe pse ato janë të garantuara në nenin 2 të Marrëveshjes së Lisbonës së bashku me të drejtat e njeriut, dhe të kërkojë nga ne ndryshimin e Kushtetutës, edhe pse Kushtetuta jonë, në nenin 48 dhe amendamentin VIII garanton mbrojtje të gjerë të të drejtave të të gjitha komuniteteve, përfshirë bullgarët, pavarësisht nëse ato përmenden në preambulë apo jo”, tha ajo.

Presidentja theksoi se nëse BE-ja dëshiron të jetë një filozofi, domethënë një komunitet, dhe jo një grup i thjeshtë pjesësh, një makineri burokratike, duhet të respektojë vlerat dhe parimet bazë jo vetëm kur bëhet fjalë për anëtarët e saj, por edhe për kandidatët. 

Në fjalën e saj, ajo kujtoi nenin 4, paragrafi 2, të Marrëveshjes së Lisbonës, i cili promovon barazinë e vendeve anëtare, identitetin e tyre kombëtar, të inkuadruar në strukturat politike dhe kushtetuese. 

“Atëherë si na kërkojnë zyrtarët evropianë ndryshimin e Kushtetutës për të nisur negociatat? Neni 8 i Marrëveshjes së Lisbonës, i cili i referohet lidhjes së marrëveshjeve me fqinjët në baza reciproke, është gjithashtu i rëndësishëm për situatën tonë. Më lejoni t'ju kujtoj, rëndësia e vlerave dhe parimeve themelore për BE-në është aq e madhe sa që neni 7 parashikon një procedurë për pezullimin e të drejtave vendimmarrëse të shtetit që i shkel ato. Pse asnjë anëtar i BE-së nuk e vë në dukje këtë për Bullgarinë, në mbrojtje të dokumentit kushtetues mbi të cilin bazohet?, pyeti presidentja.

“Ju e dini përgjigjen time: çështja është jashtë normave kushtetuese të BE-së dhe unë nuk mund dhe nuk duhet të garantoj ndryshime kushtetuese, sepse nuk jam një monark absolut që nuk respektoj ndarjen e pushteteve dhe demokracinë parlamentare. Kushtetutën e sillni dhe e ndryshoni vetëm ju që përfaqësoni qytetarët dhe votoni sipas bindjes tuaj, jo sipas bindjes sime”, tha ajo.

Siljanovska Davkova theksoi rrezikun e bilateralizimit të procesit.

“Bilateralizimi i integrimeve evropiane nuk është i rrezikshëm vetëm për rastin maqedonas, por edhe për procesin e përgjithshëm të zgjerimit. Ballkani është vendlindja e precedentëve. Dhe çdo precedent i dëmshëm bëhet rregull. Bilateralizimi nuk do të përfundojë me rastin maqedonas, përkundrazi, kam frikë se do të frymëzojë raste të reja. Kështu dhe atëherë do të bëhet rreziku më i madh për zgjerimin si investimi më i rëndësishëm gjeostrategjik i BE-së në paqe, siguri, stabilitet dhe prosperitet. Kutia e Pandorës Ballkanike do të bëhet Kutia Evropiane e Pandorës. Bashkimi Evropian ka/kishte mundësinë pikërisht me rastin maqedonas të parandalojë që ky precedent i dëmshëm të bëhet rregull. E mirëpres iniciativën gjermano-sllovene për shmangien e vetos për shkak të çështjeve dypalëshe, por edhe kritikave të të gjitha të tjerave”, theksoi ajo.

“Bilateralizimi i integrimeve evropiane nuk është i rrezikshëm vetëm për rastin maqedonas, por edhe për procesin e përgjithshëm të zgjerimit. Ballkani është vendlindja e precedentëve. Dhe çdo precedent i dëmshëm bëhet rregull. Bilateralizimi nuk do të përfundojë me rastin maqedonas, përkundrazi, kam frikë se do të frymëzojë raste të reja. Kështu dhe atëherë do të bëhet rreziku më i madh për zgjerimin si investimi më i rëndësishëm gjeostrategjik i BE-së në paqe, siguri, stabilitet dhe prosperitet. Kutia e Pandorës Ballkanike do të bëhet Kutia Evropiane e Pandorës. Bashkimi Evropian ka/kishte mundësinë pikërisht me rastin maqedonas të parandalojë që ky precedent i dëmshëm të bëhet rregull. E mirëpres iniciativën gjermano-sllovene për shmangien e vetos për shkak të çështjeve dypalëshe, por edhe kritikave të të gjitha të tjerave”, theksoi ajo. 

Presidentja, në pjesën e fjalimit për politikën e jashtme, përsëriti se anëtarësimi në BE ka qenë dhe mbetet interesi dhe prioriteti kryesor shtetëror i Maqedonisë. 

“Brukseli është destinacioni strategjik i Maqedonisë. Politika jonë e jashtme është plotësisht në përputhje me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së. Besoj se integrimi evropian është një proces mësimor jo vetëm për kandidatët, si ne, por edhe për BE-në, pra anëtarët. Shpresoj që edhe ne pas 20 vitesh të kemi marrë mësimin se interesat shtetërore ndërtohen këtu në mënyrë konsensuale dhe siç e theksova në fillim, ato mbrohen me konsensus, por edhe BE-ja e kuptoi se nuk duhet të përsërisë gabimin e shpërbërja e Jugosllavisë, kur nuk kishte një strategji të qartë për rajonin, po shfaqej vonë, nuk insistoi me vendosmëri për një shpërbërje paqësore, tha ajo 

Besoj se rruga për në Bruksel, shtoi ajo, mund të përshkohet më lehtë dhe më shpejt nëse të gjithë ne - presidenti, Parlamenti, Qeveria, gjyqësori, qeveria, opozita, sektori joqeveritar, media - funksionon si një orkestër e sinkronizuar, e praktikuar dhe me përvojë, repertori i rregullt i së cilës është simfonia e "sundimit të ligjit" me të cilën duhet të performojmë në koncertin final në Bruksel. 

“Ne, unë, kryeministri dhe ministri e Jashtëm, vazhdoi presidentja, por edhe të gjithë ministrat e tjerë ndërtojmë dhe harmonizojmë pikëpamjet tona në shtëpi dhe jashtë performojmë si një trio dhe kor harmonik.

“Ne kemi një qëndrim, e paraqesim dhe e mbrojmë me argumente. Pikëpamjet tona, nga njëra anë, korrespondojnë me ato të shumicës së qytetarëve, sepse kemi marrë mandatin prej tyre, dhe nga ana tjetër, ato bazohen në të drejtën evropiane dhe ndërkombëtare, i referohen përvojave krahasuese dhe të mëparshme dhe këmbëngulin për një qasje jo selektive. Është mirë të jemi të rakorduar me opozitën, sepse kështu do të forcojmë pozitën negociatore dhe shtetërore, por kjo kërkon profile burrështetasish dhe sakrifica nga të dyja palët”, theksoi presidentja.

Pengesa e përkohshme në integrimin evropian, theksoi ajo, nuk duhet të bëhet justifikim për pasivitet.

“Qëllimi i reformave evropiane nuk është vetëm ndryshimi i ligjeve, por ndryshimi i realitetit, ndryshimi i përditshmërisë së qytetarëve të Maqedonisë. Reformat nuk po i bëjmë për burokratët e Brukselit, por për qytetarët maqedonas. Qëllimi ynë është të ndërtojmë një shoqëri të drejtë dhe të avancuar maqedonase”, tha presidentja në fjalimin e saj vjetor në Kuvend.

Foto: MIA