6 јуни 2024

Хина/ДПА

Според анкетите на јавното мислење, екстремната десница ќе постигне значителен успех на изборите за Европскиот парламент, па така ќе расте влијанието на поранешните маргинални партии во Европската унија, пишува ДПА.

Но, колку би можело да биде големо тоа поместување надесно и колку ќе ја „тресне“ Европската унија?

Нагло свртување надесно

Веќе со месеци политичките аналитичари прогнозираат дека на европските избори партиите од левиот центар и Зелените ќе загубат пратенички места на сметка на централно-десничарските партии.

Уште на почетокот на годината Советот за надворешни работи предвиде дека ќе има „остро свртување надесно“ и дека антиевропските партии би можеле да победат на изборите во дури девет земји, вклучувајќи ги Белгија, Италија и Франција.

До одреден степен, ова би можело да го загрози мнозинството што го имаат трите вентрално профилирани групи: Европска народна партија (ЕПП) на десниот центар, социјалдемократите на левиот центар (С&Д) и либерално-центристичка Да ја обновиме Европа.

Екстремно десничарскиот „Идентитет и демократија“ (ИД) и помалку радикалните, но евроскептични европски конзервативци и реформисти (ЕЦР) се двете главни групи кои најверојатно ќе имаат најголема корист од изборите.

Податоците од анкетата од крајот на мај покажуваат дека ИД може да освои 68 места, а ЕЦР 75 мандати.

Со тоа тие од моменталните 118 би го зголемило бројот на свои места во Европскиот парламент на 143. Европски парламент има 720 места.

ЕПП, С&Д и Да ја обновите Европа треба да имаат 404 места во новото свикување, што е послабо мнозинство од сегашните 417 места, но, тие се надеваат, сепак доволно за да се зачува мнозинството што го имаа од изборите во 2019 година.

Доколку проекциите се покажат точни, парламентот сепак ќе има повлијателен националистички блок, што секако ќе ги промени дискусиите за клучните прашања со кои се соочува Европа.

Што доведе до подем на крајната десница?

Дејствувањето на полето на климатските промени, растот на миграцијата и одговорот на неа, економската несигурност и гневот против естаблишментот се меѓу многуте причини поради кои аналитичарите го објаснуваат подемот на екстремната десница.

Сето горенаведено, засилено со руските кампањи за дезинформација, создаде моќен микс што ја издигна екстремната десница.

Заменик -претседателката на Европската комисија, Вера Јурова, како што ја цитира Фајненшл тајмс, се пожали дека Европа се бори против „лавина дезинформации“ од Русија.

Истрагите ширум ЕУ откриваат докази за тоа. Белгискиот премиер Александар Де Кро во март изјави дека разузнавачките служби на неговата земја откриле руски мрежи во „неколку европски земји“ со цел да влијаат на европските избори.

Радикалните десничарски партии истовремено тврдат дека институциите на ЕУ доминираат во секојдневниот живот на јавноста, а во исто време тие се немоќни да им помогнат.

Како екстремната десница ќе влијае на европската политика?

Влијанието на радикалите од десниот спектар веројатно ќе ја спречи успешната соработка на ЕУ за сеопфатните политики како што се климата и миграцијата, во согласност со нивната цел за зајакнување на суверените улоги на земјите.

Затоа е можно амбициозните европски политики кои бараат високо ниво на соработка меѓу земјите-членки да не ја видат светлината на денот во мандатот на следната Европска комисија.

Примери за такви типови договорени политики на Комисијата во заминување се Зелениот план или Европскиот пакт за миграција и азил.

Неизвесна иднина за Урсула фон дер Лајен

Поместувањето надесно може да влијае и на изборот на следниот претседател на Европската комисија, веројатно најмоќната улога во ЕУ.

Германската конзервативка Урсула фон дер Лајен од ЕПП сака втор мандат, но наоѓањето парламентарно мнозинство кое ќе ја поддржи може да се покаже исклучително тешко бидејќи политичките групи ги прилагодуваат своите потези на растечката поддршка од гласачите за екстремната десница.

Лидерката на француското Национален собир Марин Ле Пен за италијанскиот весник „Кориере дела сера“ изјави дека сака поблиску да соработува со „Браќата на Италија“, на премиерката Џорџија Мелони.

„Ако успееме, можеме да станеме втората најмоќна група во Европскиот парламент. Мислам дека таквата можност не треба да се пропушти“, рече Ле Пен.

Двете партии припаѓаат на две различни групи во ЕП, Националниот собир припаѓа на ИД, а Браќата на Италија на ЕЦР.

Спојувањето на ИД и ЕЦР може да се покаже како одлучувачки фактор за изборот на идниот прв човек на ИК и за составот на следната Комисија.

Во април, фон дер Лајен не ја исклучи соработката со ЕЦР и ја доби поддршката од италијанската премиерка.

Тоа може да се покаже како ризична стратегија: германскиот канцелар Олаф Шолц ја предупреди Фон дер Лајен да не се обидува да обезбеди нов мандат со помош на десничарските екстремисти.

Екстремната десница е поделена

Но, екстремната десница е далеку од хомогена сила.

Тоа што прво ги дели е Русија. Полската партија Право и Правда, дел од ЕЦР, е дијаметрално спротивна на про-Кремљ позицијата на унгарската Фидес за украинската војна. Во меѓувреме, Мелони зазеде јасна проукраинска позиција.

Друга поларизирачка област се обидите на крајната десница да се привлечат до „мејнстримот“, привлекувајќи на тој начин одредена категорија гласачи.

Голем раскол се појави во групата ИД откако водечкиот изборен кандидат на АфД, Максимилијан Кра, изјави дека не сите членови на СС, нацистичката паравоена група, се криминалци.

Ова доведе до осуда од Националното собрание, кое се обидува да ја разниша својата антисемитска репутација, и на крајот резултираше со протерување на АфД од групата ИД.

Но, ниту успехот на радикалната десница на изборите, ниту именувањето на Фон дер Лајен се сигурни.

Меѓутоа, јасно е дека „санитарниот кордон“, неформален повоен договор за исклучување на екстремната десница од власта, се распаѓа, бидејќи сè повеќе такви партии влегуваат во владејачките коалиции.