Скопје, 12 март 2022 (МИА) - Споровите мора да ги решаваме со мирни средства преку дијалог и преговори. И мора да ги имаме на ум долгорочниот мир и стабилност во регионот и да воспоставиме избалансирана, ефективна и одржлива европска безбедносна архитектура, вели во интервју за МИА кинескиот амбасадор во земјава Џанг Ѕуо, осврнувајќи се на актуелните случувања околу руско-украинската криза. - Сегашната ситуација во Украина е загрижувачка, нагласува кинескиот амбасадор и додава дека кинеската страна изразила длабоко жалење поради повторното избувнување војна на европскиот континент. На прашањето зошто Кина беше воздржана за време на гласањето во Генералното собрание на ОН за Резолуцијата со која се осуди руската агресија врз Украина, амбасадорот не дава директен одговор, но посочува дека Пекинг верува оти за да се реши актуелната криза мора да се поддржуваат целите и принципите на Повелбата на Обединетите нации (ОН) и да се почитува и заштити суверенитетот и територијалниот интегритет на сите земји. - Она што е потребно за решавање на сложените прашања е студена глава и рационален ум, а не додавање масло на огнот, што само би ја засилило ситуацијата. Украинската криза може да се реши само со дијалог и преговори, нагласува кинескиот амбасадор Џанг Ѕуо. Во однос на можноста Кина да се вклучи како медијатор меѓу Русија и Украина во надминување на конфликтот, Џанг Ѕуо вели дека Пекинг продолжува да го олеснува дијалогот за мир и одржува блиска комуникација со сите страни. - Кина смета дека колку е потензична ситуацијата, толку е поважно разговорите да продолжат. Колку е пошироко несогласувањето, толку е поголема потребата да се седне и да се преговара. Ги охрабруваме Русија и Украина да имаат директни преговори, порача кинескиот амбасадор. Со амбасадорот Џанг Ѕуо разговаравме и за санкциите кои се воведуваат кон Русија и нивните евентуални импликации врз односите на Кина со сите засегнати страни. Според Џанг Ѕуо реалноста одамна докажала дека санкциите не ги решаваат проблемите, туку создаваат нови. - Тоа ќе резултира во ситуација кога повеќе играчи ќе загубат и ќе се наруши процесот на политичко решавање. Итна задача во моментов е да се спречи напнатата ситуација да ескалира или дури да излезе од контрола, нагласува кинескиот амбасадор. За односите со Москва, кинескиот амбасадор вели дека Кина и Русија се меѓусебно најважни блиски соседи и стратегиски партнери, кои испратиле недвосмислена порака до светот дека заеднички се спротивставуваат на обидите за заживување на размислувањето од Студената војна. За односите со САД, пак нагласува дека во глобализираниот и меѓусебно зависен свет за тоа како Кина и САД го наоѓаат вистинскиот пат напред и успеваат да се сложуваат, е и ново прашање за човештвото и формулација што Пекинг и Вашингтон треба да ја разработат заедно. За релациите со ЕУ, пак потенцира дека политиката на Кина кон Европа е цврста и конзистентна. - Таа нема да биде засегната од каков било пресврт на настаните. Ќе продолжиме да ја поддржуваме независноста на Европа и обединета и просперитетна ЕУ, истакна Џанг Ѕуо. Во интервјуто тој се осврна и на иницијативата која ја предложи кинескиот претседател Си Џинпинг за хуманитарната помош на Украина, за перспективите за членството на Киев во НАТО, но и за новоотворените дебати за интегрирање во ЕУ. - Кина ќе продолжи да ја поддржува европската интеграција, да ја поддржува ЕУ со поголемо единство и просперитет и да ја поддржува европската стратегиска автономија. Ние веруваме дека ЕУ е способна да се справи со сопственото проширување, нагласува Џанг Ѕуо. Кинескиот амбасадор, говорејќи за актуелните светски случувања наведе дека Пекинг ќе работи со сите прогресивни сили во светот, вклучувајќи ја и Северна Македонија за развој и за градење заедничка иднина. Во продолжение следува целото интервју со кинескиот амбасадор Џанг Ѕуо, заедно со видео материјал: Фокусот на светот деновиве е насочен на ситуацијата во Украина. Практично среде Европа имаме војна, сето ова предизвикува голема загриженост и влијае врз сите аспекти од нашето живеење. Кина веќе ја изрази својата позиција во однос на случувањата во Украина, но вие како претставник на Кина во Северна Македонија, кажете ни ја позицијата на вашата земја за она што се случува во Украина и да ни одговорите зошто Кина се воздржа за време на гласањето во Генералното собрание на ОН за резолуцијата со која се осуди руската агресија врз Украина? - Забележавме релевантни извештаи. Сегашната ситуација во Украина е загрижувачка, а кинеската страна изрази длабоко жалење поради повторното избувнување војна на европскиот континент. Како што вели една кинеска поговорка, потребно е повеќе од еден студен ден за да се создаде еден метар мраз. Ситуацијата во Украина стана она што е денес поради различни сложени причини. Она што е потребно за решавање на сложените прашања е студена глава и рационален ум, а не додавање масло на огнот, што само би ја засилило ситуацијата. Украинската криза може да се реши само со дијалог и преговори. Кина верува дека за да се реши актуелната криза, ние мора да ги поддржуваме целите и принципите на Повелбата на Обединетите нации (ОН) и да ги почитуваме и да ги заштитиме суверенитетот и територијалниот интегритет на сите земји. Мора да се придржуваме до принципот на неделива безбедност и да ги прифатиме легитимните безбедносни грижи на вклучените страни. Споровите мора да ги решаваме со мирни средства преку дијалог и преговори. И ние мора да ги имаме на ум долгорочниот мир и стабилност во регионот и да воспоставиме избалансирана, ефективна и одржлива европска безбедносна архитектура. Реалноста одамна докажа дека санкциите не само што не ги решаваат проблемите, туку и ќе создадат нови. Тоа ќе резултира во ситуација кога повеќе играчи ќе загубат и ќе се наруши процесот на политичко решавање. Итна задача во моментов е да се спречи напнатата ситуација да ескалира или дури да излезе од контрола. Се надеваме дека борбите ќе престанат што поскоро, ќе се олесни состојбата на теренот, ќе се преземат чекори за ефикасна гаранција на безбедноста на животот и имотот на цивилите и ќе се спречи хуманитарна криза од големи размери. Конфликтот меѓу Русија и Украина ја предизвика најголемата криза во Европа од Втората светска војна. Руските воени акции во Украина се проширија и на невоени цели. Деновиве има извештаи за нападот врз детската болница во Мариупол, има и други такви примери изминативе денови. Дали Кина можеби ќе помогне да се реши конфликтот, дали постои можност Кина да биде медијатор во решавањето на конфликтот, како што неодамна предложи и високиот претставник на ЕУ за заедничка надворешна политика и безбедност Жозеп Борел? - За прашањето за Украина, Кина продолжува да го олеснува дијалогот за мир и одржува блиска комуникација со сите страни. На 8 март, претседателот Си Џинпинг имаше виртуелен самит со лидерите на Франција и на Германија и размени мислења за украинското прашање. Претседателот Си нагласи дека треба заеднички да ги поддржиме мировните разговори меѓу Русија и Украина и да ги охрабриме двете страни да го задржат моментумот на преговорите, да ги надминат тешкотиите, да ги продолжат разговорите и да донесат мирни исходи. На вториот ден од конфликтот, претседателот Си Џинпинг разговараше со рускиот претседателот Владимир Путин по телефон и ја изрази желбата на Кина за мировни преговори меѓу Русија и Украина, колку што е можно порано. Путин одговори позитивно. Кинескиот државен советник и министер за надворешни работи Ванг Ји комуницираше и беше во координација со рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров, високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност Жозеп Борел, украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба, германската министерка за надворешни работи Аналена Бербок и американскиот државен секретар Ентони Блинкен. Русија и Украина имаа три рунди разговори. Министрите за надворешни работи на Русија и на Украина одржаа разговори во Анталија, Турција. Се надеваме дека разговорите ќе постигнат натамошен напредок. Кина смета дека колку е потензична ситуацијата, толку е поважно разговорите да продолжат. Колку е пошироко несогласувањето, толку е поголема потребата да се седне и да се преговара. Ги охрабруваме Русија и Украина да имаат директни преговори. Ние, исто така, ги охрабруваме САД, НАТО и ЕУ да се вклучат во рамноправен дијалог со Русија, да се соочат со судирите и проблемите акумулирани во текот на годините, да го следат принципот на неделива безбедност и да настојуваат да изградат балансиран, ефективен и одржлив европски безбедносен механизам. Кина е подготвена да продолжи да игра конструктивна улога за да го олесни дијалогот за мир и да работи заедно со меѓународната заедница, кога е потребно за да се спроведе неопходното посредување. Го споменавте разговорот со лидерите на Франција и на Германија, забележавме дека кинескиот претседател Си Џинпинг за време на виртуелниот самит со лидерите на овие две држави спомена дека Кина предложила иницијатива за хуманитарната ситуација во Украина, којашто гледаме дека деновиве сè повеќе се влошува. Има податок од УНИЦЕФ дека околу еден милион деца се веќе бегалци од Украина, а всушност и бројот на бегалците се зголемува од ден на ден. За каква иницијатива станува збор, кинескиот претседател спомена дека Кина е подготвена за натамошна хуманитарна помош за Украина? - Кога претседателот Си Џинпинг присуствуваше на виртуелниот самит со лидерите на Франција и на Германија, тој истакна дека треба да повикаме на максимална воздржаност за да се спречи масовна хуманитарна криза. Кина предложи иницијатива од шест точки за хуманитарната ситуација во Украина и е подготвена да ѝ обезбеди на Украина дополнителни пратки со хуманитарна помош. Содржината на иницијативата од шест точки што ја предложи Кина: прво, хуманитарните операции да се придржуваат до принципите на неутралност и непристрасност и да се избегне политизирање на хуманитарните прашања, второ, посветете целосно внимание на раселените лица во и од Украина и обезбедете им соодветно засолниште, трето, да се обезбеди заштита на цивилите и да се спречат секундарни хуманитарни катастрофи во Украина, четврто, да се обезбедат безбедни и непречени активности за хуманитарна помош, вклучително и обезбедување брз, безбеден и непречен хуманитарен пристап, петто, да се обезбеди безбедност на странските државјани во Украина, да се овозможи безбедно заминување и да се помогне да се вратат во нивните матични земји и шесто, поддржете ја координативната улога на ОН во канализирањето на хуманитарната помош и работата на Кризниот координатор на ОН за Украина. Кина јавно ја изнесе оваа иницијатива од шест точки за спречување хуманитарна криза во Украина, главно насочена кон поттикнување синергија меѓу меѓународната заедница за да се избегне понатамошно влошување на хуманитарната ситуација во Украина. По барање од украинската страна, Организацијата на Црвениот крст на Кина ќе обезбеди серија хуманитарна помош за украинскиот Црвен крст. Првата пратка тргна од Пекинг на 9 март и во најкраток можен рок ќе биде доставена до украинскиот Црвен крст на соодветен начин. Кина е подготвена да игра активна улога заедно со меѓународната заедница и ќе продолжи со напорите за запирање на хуманитарната криза. Западот ги зајакнува санкциите кон Русија, санкциите се различни, САД воведоа поинаков вид санкции од оние што ги воведуваат земјите од ЕУ и оние на европскиот континент. Дали овие санкции на некој начин ќе влијаат врз односите на Кина и Русија и секако дали ќе влијаат врз односите на Кина со САД и со земјите од европскиот континент? - Кина и Русија се и постојани членки на Советот за безбедност на ОН и меѓусебно најважни блиски соседи и стратегиски партнери. Нашата врска е една од најважните билатерални односи во светот. Нашата соработка не само што ги унапредува интересите на двата народи, туку придонесува и за мирот, стабилноста и развојот во светот. Минатата година, двете страни ја одбележаа 20-годишнината од Кинеско-рускиот договор за добрососедство и пријателска соработка. Со оглед на сè покомплексниот меѓународен стратегиски пејзаж, нашата заедничка посветеност на трајно пријателство и заемно корисна соработка, како што е пропишана во Договорот е многу релевантна и важна не само за двете страни, туку и за земјите низ светот. Односот меѓу Кина и Русија е вреднуван поради неговата независност. Тој се заснова на несојузништво, неконфронтација и нетаргетирање на која било трета страна. Тој е ослободен од мешање или несогласување од страна на трети лица. Ова е и она на што нè научија историското искуство и иновација во меѓународните односи. Не така одамна, двете земји издадоа заедничка изјава за меѓународните односи кои влегуваат во нова ера и глобален одржлив развој. Испраќаме недвосмислена порака до светот дека Кина и Русија заеднички се спротивставуваат на обидите за заживување на размислувањето од Студената војна или предизвикување конфронтација заснована на идеологија и се залагаме за поголема демократија во меѓународните односи, како и за целите и принципите на Повелбата на ОН. Според Кина, натпревар на големите сили не треба да биде пракса, а играта во која едниот добива исто толку колку што другиот губи (нулта сума) не е вистинскиот избор. Во глобализираниот и меѓусебно зависен свет, како Кина и САД го наоѓаат вистинскиот пат напред и успеваат да се сложуваат, е и ново прашање за човештвото и формулација што Кина и САД треба да ја разработат заедно. Пред 50 години Кина и САД заеднички го издадоа Шангајското коминике. Тоа ја означува подготвеноста на две големи земји со различни општествени системи да коегзистираат во мир и го започна процесот кон нормализација на односите. Гледајќи наназад, Кина и САД, во духот на барање заеднички јазик, задржувајќи ги разликите, можеа да ја заменат конфронтацијата со соработка, да ги унапредат интересите на нашите два народа и да го направат светот помирно и попросперитетно место. Гледајќи напред, двете страни треба повторно да го прифатат убедувањето што ни помогна да го скршиме мразот пред 50 години и да тргнеме на ново патување. Мораме да ја замениме трихотомијата „конкурентно-колаборативно-противничко“ со трите принципи на меѓусебно почитување, мирен соживот и победничка соработка, да ја вратиме кинеската политика кон САД на вистинскиот пат водена од разумот и прагматизмот и да ги ставиме односите меѓу Кина и САД на вистинскиот пат на здрав и стабилен развој. Кина и Европа се две главни сили за светскиот мир, два големи пазари за заеднички развој и две големи цивилизации за човечкиот напредок. Односот Кина - Европа не е насочен кон трета страна, ниту е потчинет или контролиран од некоја трета страна. Дијалогот и соработката меѓу двете страни врз основа на заемно почитување и заемна корист ќе додадат повеќе стабилизирачки фактори во нестабилниот свет. Сепак, некои сили не се задоволни што го гледаат постојаниот раст на односите меѓу Кина и Европа. Тие го измислуваат наративот за „кинеската закана“, прават конкуренција со Кина, изјавуваат дека ја гледаат Кина како „системски ривал“, па дури и воведуваат санкции и предизвикуваат конфронтација со Кина. Кина и Европа мора да бидат во состојба на висока подготвеност против овие случувања. Кина на своите односи со Европа гледа од стратегиска, долгорочна перспектива. Политиката на Кина кон Европа е цврста и конзистентна. Таа нема да биде засегната од каков било пресврт на настаните. Ќе продолжиме да ја поддржуваме независноста на Европа и обединета и просперитетна ЕУ. Во меѓувреме, се надеваме дека Европа ќе развие понезависна и пообјективна перцепција за Кина, ќе усвои попрагматична и порационална политика кон Кина и ќе работи со Кина за да се спротивстави на нова студена војна и да го поддржи и да дејствува во насока на вистински мултилатерализам. Ја споменавте Студената војна, неодамна колидерката на германската политичка партија Алтернатива за Германија, Алис Вајдел, изјави дека оние од Западот, кои, според неа, „имаат потврдокорен став и се водат од логиката на Студената војна ѝ го ветиле на Украина невозможното членство во НАТО, не земајќи ја предвид позицијата на Русија“. Дали вие сметате дека членството на Украина во НАТО е невозможно? - Комбинираното влијание на големите глобални промени и пандемијата, обете невидени во еден век, донесе повеќе глобални предизвици кои треба да се решат преку глобална соработка. Затоа, погледот на Алис Вајдел е многу рационален и продорен. Всушност, датира уште од 1997 година, Џорџ Кенан, поранешен амбасадор на САД во Советскиот Сојуз, предупреди дека проширувањето на НАТО до границите на Русија ќе биде најсудбоносната грешка на американската политика во целата ера по Студената војна. Во 2014 година, д-р Кисинџер рече дека Украина не смее да биде истурена позиција на ниту едната страна против другата, а станувањето на Украина членка на НАТО ќе биде „црвена линија“. Американскиот професор Џон Мершајмер во 2015 година рече дека иако се водени од доктрината на Монро, САД никогаш не ги прекинале напорите да ја вовлечат Украина во западниот камп. Русија, како голема сила, никогаш нема да се согласи на таков потег на САД и Западот. Томас Л. Фридман, познат американски експерт за меѓународни прашања, во својата неодамнешна статија рече дека Америка и НАТО „не се невини минувачи во украинската криза“. Според него, „огромен трупец“ што го разгоруваше овој пожар беше одлуката на САД да го прошират НАТО кон исток. За жал, овие правични, објективни и рационални оценки не успеаја да се вградат во политиката на САД, Западот и НАТО. Како што забележува претседателот Си Џинпинг „помеѓу бесните порои на глобалната криза, земјите не се возат одделно во околу 190 мали чамци, туку сите во џиновски брод на кој зависи нашата заедничка судбина. Малите чамци можеби нема да преживеат бура, но џиновскиот брод е доволно силен за да се справи со бура“. Кина секогаш верува дека безбедноста на една земја не треба да доаѓа на сметка на безбедноста на другите земји, а уште помалку регионалната безбедност треба да се реализира со проширување на воените блокови. Прашањето за Украина отиде многу подалеку од билатералниот опсег на односите меѓу Русија и Украина. Со оглед на петте последователни рунди на проширување на НАТО кон исток, легитимните безбедносни барања на Русија треба да се сфатат сериозно и соодветно да се решат. Мирот е премиса и основа за развој на секаков вид. Земјите треба да ја следат визијата за заедничка, сеопфатна, кооперативна и одржлива безбедност, да го отфрлат поимот ексклузивна или апсолутна безбедност и да останат посветени на прекинување на конфликтите преку преговори, решавање на споровите преку дијалог и зголемување на меѓусебната доверба преку соработка, за заеднички градење свет на траен мир. Господине амбасадоре, по она што го одговоривте излегува дека за судбината на помалите држави одлучуваат поголемите. Сепак, Украина е суверена држава и има желба да стане членка на НАТО. Меѓутоа со оваа криза сега се отвори еден нов процес, се отвори прашањето за членството на Украина во ЕУ. Ова веќе се дебатира во европските институции, меѓутоа членството во ЕУ не е процес што се случува од денес за утре, Украина не е ниту кандидат за членство, дали сметате дека евентуалното поведување на овој процес би ја смирило ситуацијата, но и како сето ова би влијаело врз регионот на Западен Балкан, каде што имаме ситуација во која држави со години преговараат за членство во ЕУ, но имаме и такви држави како Северна Македонија и Албанија, кои воопшто не ги почнале преговорите за членство во ЕУ? - Светот навистина е далеку од спокоен. Пред наши очи се случуваат длабоки промени невидени во текот на еден век. Што треба да се направи? Кина цврсто верува дека вистинскиот пат напред е во поголема солидарност и соработка под знамето на мултилатерализмот и заедничките напори да се изгради заедница со заедничка иднина за човештвото. Кина и ЕУ споделуваат многу заедничко разбирање за промовирање мир, барање развој и унапредување на соработката. Развојот на Кина ќе создаде поширок простор за соработка меѓу Кина и ЕУ. Кина ќе продолжи да ја поддржува европската интеграција, да ја поддржува ЕУ со поголемо единство и просперитет и да ја поддржува европската стратегиска автономија. Ние веруваме дека ЕУ е способна да се справи со сопственото проширување. Односите на Кина со Западен Балкан, земјите од Централна и Источна Европа и ЕУ се платформи за дијалог, размена и соработка меѓу кинескиот и европскиот народ. Кина е подготвена да работи со европските земји и ЕУ за да внесе поголема стабилност и сигурност во турбулентниот и променлив свет по вистинскиот пат на продлабочување на сеопфатното стратегиско партнерство Кина - ЕУ. Во светот на нестабилност и трансформација, Кина секогаш служи како сидро за стабилност и сила за добро и секогаш стои на вистинската страна на историјата. Кинескиот претседател Си Џинпинг ја предложи Иницијативата за глобален развој (ГДИ) во Обединетите нации. Централниот дел на ГДИ е да ги стави луѓето напред и во центар. Неговата примарна цел е да го олесни спроведувањето на Агендата за одржлив развој 2030 година. Високо одговорен на потребите на различни страни, ГДИ набргу беше топло прифатена и поддржана во ОН и од речиси 100 земји. Кина ќе работи со сите земји, вклучително и со Северна Македонија, за да продолжи и да го следи ГДИ, обезбедувајќи ниту една земја или поединец да бидат запоставени и заеднички да ја изградиме глобалната заедница на развој. Оваа година се одбележува десетгодишнината од започнувањето на механизмот на соработка на Кина со земјите од Централна и Источна Европа, за кој сега се отвораат нови можности. Кина е подготвена да работи со земјите од Централна и Источна Европа, вклучително и со Северна Македонија, за активно спроведување на консензусот постигнат на Самитот меѓу Кина и државите од Централна и Источна Европа во февруари минатата година. Кина е подготвена да ја продлабочи соработката со Северна Македонија преку заемни придобивки, како и да ја зајакне заедничката соработка во рамките на иницијативата „Појас и пат“, што е дел од платформата на Кина со земјите од Централна и Источна Европа, поврзана со развојните стратегии на Северна Македонија, како што е планот за постпандемиско заздравување. Кина ќе продолжи да ја одржува глобалната перспектива, да ги почитува нашите одговорности и да го држи високо знамето на мирот, развојот и победничката соработка, да промовира градење нов тип меѓународни односи и заедница со заедничка иднина за човештвото. Пекинг ќе работи со сите прогресивни сили во светот вклучувајќи ја и Северна Македонија за развој и заедно за заедничка иднина.

Ана Цветковска фото: Фросина Насковиќ видео: Андреј Бранковиќ