Њујорк, 26 декември 2024 (МИА) - Од победата на Доналд Трамп на претседателските избори во САД до војните во Украина и на Блискиот Исток до Олимписките игри во Париз и подемот на екстремната десница во Европа – ова се настани што ја одбележаа 2024 година.

Војната на Блискиот Исток

И во 2024 година, Израел ја продолжи својата офанзива против Хамас во Појасот Газа како одговор на нападот на палестинското движење на израелска територија на 7 октомври 2023 година. Убиени се неколку високи лидери на Хамас. Меѓу нив беше и политичкиот шеф на движењето Исмали Ханија, убиен на 31 јули во експлозија што му се припишува на Израел во Техеран и неговиот наследник Јахја Синвар, застрелан во Газа на 16 октомври од израелската војска.

Војната во Газа ги однесе животите на најмалку 44.235 луѓе. Во нападот на 7 октомври минатата година загинаа 1.206 лица. 251 лице беа земени како заложници и однесени во Газа тогаш. Во рацете на Хамас се уште има 97 заложници. За 34 од нив се верува дека се убиени или е потврдена смрт.

Конфликтот, исто така, прерасна во прекугранична престрелка меѓу Хезболах и израелските сили што траеше 11 месеци. И на 30 септември 2024 година Израелските сили започнаа копнена офанзива во јужен Либан. На 27 ноември таму стапи на сила прекинот на огнот што го преговараа САД и Франција. Според либанското Министерство за здравство, од октомври 2023 година има 3768 смртни случаи во Либан.

Лидерите на „Хезболах“ беа ликвидирани, меѓу кои и лидерот на движењето Хасан Насрала, кој беше убиен на 27 септември во бомбардирањето на Бејрут.

Како одговор на атентатот на Насрала и Ханија, Иран на 1 октомври истрела околу 200 проектили врз Израел, кој одговори со напади врз ирански воени локации на 26 октомври. Во овој дел од конфликтот загинаа и 82 израелски воени лица и 47 израелски цивили.

Враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа

На 5 ноември, републиканецот Трамп победи на претседателските избори во САД против неговата противкандидатка, демократката Камала Харис. Харис беше промовирана како претседателски кандидат откако претседателот Џо Бајден се повлече од претседателската трка во јули. Трамп освои седум клучни сојузни држави и исто така го освои народното гласање, што е прв таков подвиг за републикански кандидат во последните 20 години. Трамп ги контролира двата дома на Конгресот.

Голема улога во предизборната кампања на Трамп имаше милијардерот Илон Маск, кому Трамп сега му ја довери реформата на федералната администрација и воведувањето на заштеди.

Војната во Украина

По нејзината бесплодна контраофанзива во 2023 година, во август Украина изврши ненадеен напад врз руската област Курск. Целта беше да се оттргне руското внимание од источниот фронт во Украина, но се чини дека оваа ризична акција не го даде посакуваниот ефект. Москва возврати со смртоносни удари. Тоа се случува во Донбас, а според западните земји, Сеул и Киев, на руската страна и се придружила и севернокорејската војска.

Киев за првпат употреби американски и британски ракети со долг дострел на руска територија. Како одговор, Русија истрела балистичка ракета со среден дострел, способна да носи нуклеарна боева глава кон украинскиот град Днипро, и вети дека ќе ги зголеми таквите напади доколку Киев продолжи да ја гаѓа Русија со западни ракети. Путин, исто така, се закани дека ќе ги нападне земјите кои доставуваат такво оружје за Украина и навести можно прибегнување кон нуклеарно оружје.

Репресија во Русија

Во мај, Владимир Путин го започна својот петти мандат како претседател по победата на претседателските избори во март, критикувани од Западот како измама на демократијата. Најжестокиот и најпознат противник на Путин, Алексеј Навални, почина во февруари под неразјаснети околности во казнената колонија каде што издржуваше долга казна под обвинение за екстремизам.

На 1 август, западните земји и Русија ја извршија најголемата размена на затвореници од крајот на Студената војна, меѓу кои беа разменети американскиот новинар Еван Гершкович и поранешниот маринец Пол Вилан, ослободени од Москва, како и руски дисиденти. Во Русија продолжуваат казните против противниците на војната, а на многумина им се суди по обвиненија како саботажа, предавство, тероризам и им се изречени тешки казни.

Олимписките игри во Париз

Спортскиот настан остана запаметен по церемонијата на отворање на Игрите во Сена и по трансформацијата на популарните области во спортски терени. Свеченото отворање на Игрите го одбележа и враќањето на Селин Дион. Но, некои елементи во овој настан предизвикаа контроверзии.

Катастрофални поплави

Топлинските рекорди поради климатските промени продолжија да паѓаат оваа година. Во Западна и Централна Африка, сезоната на дождови предизвика смрт на над 1.500 луѓе. Во септември, имаше обилни дождови низ целиот свет. Бурата Борис зафати неколку земји во Централна Европа, ураганот Хајлин го погоди југоисточниот дел на САД, а супертајфунот Јаги ги зафати Виетнам, Лаос, Тајланд и Мианда, а потоа и тајфунот Бебинка. Во октомври тајфунот Кратон ги зафати Тајван и Филипините. На крајот на октомври имаше историски поплави во јужна и источна Шпанија, особено во регионот на Валенсија.

Забавување на кинеската економија

Пекинг презеде мерки за поддршка на растот, како што се намалување на основната каматна стапка и зголемување на плафонот на долгот на локалните општини. Забавувањето на растот се должи на кризата со недвижностите и намалената потрошувачка.

Кина е во расправија со САД и ЕУ откако во септември стапи на сила зголемувањето на американските тарифи за кинеските електрични автомобили и дополнителните царини за електричните автомобили увезени од Кина во Европа. Пекинг возврати со воведување антидампинг мерки за ракија увезена од ЕУ.

Подем за африканската младина

Во Сенегал, Басиру Димај Феј стана, на 44 години, најмладиот претседател на земјата од независноста во 1960 година досега. Тој вети радикални промени, особено во областа на вработувањето во земја каде 75 отсто од населението е под 35 години. Во Кенија, протестното движење предводено од генерацијата Зет го принуди претседателот Вилијам Руто да го повлече непопуларниот предлог-закон за буџет во јуни и да ја реконструира својата влада. Младинската мобилизација гладна за промени придонесе и за историската победа на опозицијата над владејачката партија, која беше на власт од 1966 година, на крајот на октомври.

Спорниот реизбор на Николас Мадуро

На 28 јули, Мадуро победи на претседателските избори во Венецуела по трет мандат во последните шест години. Но, резултатите се оспорени од опозицијата и меѓународната заедница. Бразил дури и го блокираше приемот на Венецуела во групата БРИКС во октомври. По објавувањето на резултатите, дојде до спонтан протест кој беше задушен од властите, во кој загинаа 27 лица, а 200 лица беа повредени. Уапсени се над 2.400 луѓе.

Опозицискиот претседателски кандидат Едмундо Гонзалес Урутија побара азил во Шпанија, додека лидерката на опозицијата Марија Корина Мачадо живее илегално. Мадуро ќе положи заклетва на 10 јануари.

Подемот на крајната десница во Европа

Европските избори во јуни го потврдија напредокот на екстремната и националистичка десница во Франција, Германија, Белгија, Австрија, Холандија или во Италија. Во Австрија, парламентот за прв пат избра екстремно десничарска личност во октомври, откако на парламентарните избори победи крајнодесничарската Партија на слободата на Австрија. Во Франција, републиканскиот фронт формиран за парламентарните избори го запре доаѓањето на Националното собрание на власт, но недостатокот на мнозинство во парламентот создаде криза.

Во Германија, Алтернатива за Германија победи на покраинските избори за прв пат во септември и оствари историски придобивки во две други провинции.

Во Англија и Северна Ирска, десетици градови беа потресени во текот на летото од антиимиграциските протести поттикнати од екстремно десничарските агитатори.

Социјалните мрежи под надзор

Практиките на социјалните мрежи беа внимателно следени во текот на целата година. Кон крајот на август, Павел Дуров, основачот на Телеграм, беше уапсен во Франција под обвинение дека одбил да ги модерира содржините на мрежата и не преземал мерки против ширењето на криминална содржина.

„X“ беше суспендиран во Бразил на 40 дена, откако неговиот сопственик Илон Маск одби да отстрани десетици екстремно десничарски сметки обвинети за ширење лажни вести. Само кога беа исполнети барањата, мрежата беше рестартирана во земјата.

Во САД, законот усвоен во април бараше сопственикот на „TikTok“ да ја предаде социјалната мрежа, обвинет дека им дозволува на кинеските власти незаконски да собираат податоци за американските корисници, до 19 јануари. Доколку компанијата не се придржува, социјалната мрежа ќе биде забранета во САД. мс/

фото: МИА архива/ЕПА