Bruksel, 16 tetor 2024 (MIA) - Ballkani Perëndimor ka nevojë për BE-në, por edhe Unionit i duhet rajoni që t'i sjellë energji të re dhe një shtysë të re, ta forcojë dhe ta bëjë më të fortë, por zgjerimi i bllokut është i bllokuar duke e bilateralizuar procesin e anëtarësimit, duke shkaktuar kështu dëme në standardet dhe vlerat evropiane, por edhe në shtetin e bllokuar, sepse është ndërprerë furnizimi me oksigjen dhe mundësitë e tij për të krijuar një sistem vlerash, shtet ligjor dhe një demokraci funksionale.

Këto janë pjesë e mesazheve të dërguara pas mbajtjes së djeshme të Konferencës së Dytë Ndërqeveritare BE-Shqipëri në Luksemburg, me të cilën vendi praktikisht nisi negociatat e anëtarësimit  sipas kapitujve dhe u nda përfundimisht në rrugën evropiane nga Maqedonia e Veriut.

Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama vlerësoi se bllokimi i vendit në rrugën evropiane për shkak të çështjeve bilaterale, pas gjithë poshtërimeve që përjetoi dhe pas ndryshimit të emrit, është një tregues se bilateralizimi i rrugës evropiane të një vendi është një çështje e dhimbshme. Sipas tij, bilateralizimi i procesit të anëtarësimit dhe bllokadat vetëm sa dëmtojnë standardet dhe vlerat evropiane dhe atë vend, duke ndërprerë rrjedhën e oksigjenit dhe duke penguar mundësitë e tij për të marrë njohuri për të zhvilluar institucionet e tij, për të krijuar një sistem të vlerave, shtet ligjor dhe demokracia funksionale.

“Me bllokimin e Maqedonisë dhe më pas Maqedonisë së Veriut iu bënë dëme të mëdha shtetit, dëme të mëdha popullit dhe në këtë mënyrë dëm të madh edhe rajonit”, theksoi kryeministri shqiptar. 

Rama u shpreh se historia nuk mund të jetë arsye për të ndërprerë negociatat e anëtarësimit për asnjë vend, sepse nuk ka rëndësi se kush ka qenë nëna e kujt në të kaluarën, me kë ishte dashuruar dhe cili ishte identiteti i dikujt në atë kohë.

“Vërtet, këto janë tema shumë interesante për historianët, por nuk mendoj se kjo duhet të jetë pjesë e lidhjes me Bashkimin Evropian... Të shkuarën duhet ta shohim me sytë e së ardhmes. Të shikosh të ardhmen me sytë e së shkuarës do të sjellë vetëm komplikime”, konkludoi Rama.

Ai theksoi gjithashtu se çdo sukses i Shqipërisë në procesin e integrimit në BE duhet parë si një hap tjetër përpara për të gjithë rajonin.

“Më shumë se kurrë, BE-ja ka nevojë për Ballkanin Perëndimor, ashtu si Ballkani Perëndimor ka nevojë për një nxitje drejt BE-së, për të qëndruar të vendosur në vlerat dhe parimet e saj. Është një shprehje jetike e këtij besimi. Vendet tona mund të ndryshojnë në shumë mënyra dhe të jenë në faza të ndryshme të procesit, por një gjë është e njëjtë kudo – dëshira për të qenë pjesë e këtij Unioni, projektit më të suksesshëm të zhvillimit që njerëzimi ka krijuar ndonjëherë”, shtoi Rama.

Ministri hungarez i Punëve të Jashtme dhe Tregtisë Petar Sijarto, vendi i të cilit ka presidencën aktuale  të Këshillit të BE-së, vlerësoi se Bashkimi Evropian po humbet konkurrencën e tij kur bëhet fjalë për politikën dhe ekonominë globale, ndaj ka nevojë për një rifreskim, që mund ta sjellë Ballkani Perëndimor.

“Si fqinjë të drejtpërdrejtë të rajonit të Ballkanit Perëndimor, duke ditur pasurinë e rajonit, ne e dimë se freskia dhe energjia e re që na nevojitet vjen patjetër nga Ballkani Perëndimor. Prandaj interesi real evropian është përshpejtimi i zgjerimit të BE-së drejt Ballkanit Perëndimor, tha Sijarto, duke shtuar se për të arritur këtë qëllim duhet të ndërmerren hapa urgjent për të ruajtur besueshmërinë e politikës së zgjerimit, si një nga politikat më të rëndësishme të Bashkimit Evropian.

Sipas tij, politika e zgjerimit të BE-së kohët e fundit ka humbur besueshmërinë, duke pasur parasysh faktin se koha mesatare e pritjes për anëtarësim të vendeve kandidate nga Ballkani Perëndimor tashmë i ka kaluar 15 vjet.

"Është thjesht e papërshtatshme, ne duhet të përshpejtojmë procesin e zgjerimit", tha shefi i diplomacisë hungareze.

Sijarto theksoi se situata ideale do të ishte nëse Maqedonia e Veriut dhe Bosnja dhe Hercegovina mbajnë konferenca ndërqeveritare për të filluar negociatat deri në fund të vitit, por kjo nuk varet nga presidenca hungareze e BE-së, por nga konsensusi i të 27 vendeve anëtare. Megjithatë, sipas tij, ai konsensus nuk është pengesë për zgjerimin dhe ato shtete anëtare të BE-së që pretendojnë të kundërtën, në thelb kërkojnë justifikim sepse nuk janë entuziastë për këtë proces.

“Më besoni, nëse më duhet të emërtoj zonën në të cilën hipokrizia është në krye të BE-së, atëherë është padyshim zgjerimi, sepse dëgjoj se si kolegët e mi thonë një gjë para publikut, e një tjetër mes nesh. Fatkeqësisht, më duhet t'ju them se jo të gjithë thonë të njëjtën gjë në publik dhe pas dyerve të mbyllura”, shtoi Sijarto.

Ai theksoi se beson se Maqedonia e Veriut e meritoi fillimin e negociatave thelbësore, por se të gjithë e dinë se me çfarë pengesa po përballet vendi.

"Ajo që mund t'ju premtoj si presidencë hungareze është se ne do të vazhdojmë t'i mbështesim të dyja vendet në mënyrë që ato të kalojnë sa më shpejt procesin e anëtarësimit", shtoi Sijarto.

Komisioneri Evropian për Zgjerim dhe Politikë të Fqinjësisë, Oliver Varheji, nga ana tjetër, vlerësoi se për BE-në, por edhe për liderët e saj, zgjerimi është ndër tre prioritetet kryesore, sepse pa zgjerim Evropa nuk mund të forcohet.

"Ne do të kemi nevojë për zgjerimin për ta bërë më të fortë Bashkimin Evropian", theksoi Varheji.

Sipas tij, teza se BE-ja duhet të reformohet para pranimit të anëtarëve të rinj nuk qëndron, duke theksuar se proceset e zgjerimit dhe reformës mund të zhvillohen paralelisht.

“Struktura aktuale institucionale dhe konfigurimi i marrëveshjeve (të BE-së) mund të pranojë në mënyrë perfekte anëtarë të rinj. Unë ende besoj se ky është rasti dhe prandaj ne i shohim zgjerimin dhe reformat e brendshme si debate paralele dhe është mirë që ato të zhvillohen paralelisht”, shtoi Varheji.

Ai përkujtoi se një nga obligimet e Komisionit të ri Evropian do të jetë përgatitja e Kornizës Financiare Shumëvjeçare për BE-në për periudhën pas vitit 2027 dhe në të duhet të bëhen ndryshime të mëdha në mënyrë që Unioni të pranojë anëtarët e rinj, sepse me fondet nga ai buxhet duhet të mbulohen shpenzimet e zgjerimit. “Mendoj se kjo (kornizë) do të jetë një tregues i mirë kur BE-ja do të urojë mirëseardhjen e (anëtarëve të rinj)”, theksoi Varheji.

Komisioneri evropian theksoi gjithashtu se pret që disbursimet e para të fondeve në kuadër të Planit të Rritjes së Ballkanit Perëndimor të realizohen tashmë këtë muaj, pasi Këshilli miratoi agjendat e tyre reformuese javën e kaluar.

“Tani ka ardhur ora që vendet kandidate të fillojnë zbatimin e reformave në mënyrë që të mund të përparojmë me disbursimin e mëtejshëm të fondeve”, tha Varheji, duke kujtuar se plani për zhvillimin e rajonit synon të sigurojë investime shtesë në infrastructure, por edhe t'i ndihmojmë vendet e rajonit të zbatojnë reformat thelbësore që janë të nevojshme për t'u anëtarësuar në Union, për të cilat janë dhënë gjashtë miliardë euro në formë grantesh dhe kredie. Por që kjo të funksionojë, sipas tij, vendet kandidate duhet të tregojnë rezultate në zbatimin e agjendave të përcaktuara reformuese.

Ai thekson se fondet nga ky Plan, së bashku me Planin ekonomik dhe investues, janë rreth një e treta e PBB-së së të gjithë rajonit. BE-ja do të ketë instrumente për të mbështetur vendet e rajonit në afrimin me BE-në dhe përmbushjen e standardeve për anëtarësim.

Varheji njoftoi gjithashtu se KE-ja planifikon shtatë miliardë euro shtesë për projektet e investimeve në rajon, të cilat mund të tërheqin 20 miliardë euro të tjera investime në ekonominë reale.

Meqë ra fjala, Klasteri "Vlerat Bazë", për të cilin Shqipëria nisi negociatat dje, përfshin një sërë kapitujsh që lidhen me reformat themelore, zbatimi i të cilave do të varet nga ritmi i përgjithshëm i procesit të negociatave dhe fillimi i negociatave për grupe të tjera. . Negociatat në këtë klaster hapen të parat dhe mbyllen të fundit.

Ai përfshin tre kritere - funksionimin e institucioneve demokratike, reformën e administratës publike dhe kriteret ekonomike dhe pesë kapituj - Gjyqësori dhe të Drejtat Themelore, Drejtësia, Liria dhe Siguria, Prokurimi Publik dhe Statistikat dhe Kontrolli Financiar.

Shqipëria është e para ndër vendet kandidate për anëtarësim në BE, e cila do të zhvillojë negociatat e anëtarësimit sipas metodologjisë së rishikuar për zgjerimin e Unionit të miratuar në vitin 2020. Sipas kësaj metodologjie, kapitujt e negocimit ndahen në gjashtë grupe tematike: "Vlerat Thelbësore", "Tregu i Brendshëm", "Konkurrueshmëria dhe Rritja gjithëpërfshirëse", "Agjenda e gjelbër dhe Lidhshmëria e qëndrueshme", "Burimet", "Bujqësia dhe Kohezioni" dhe "Marrëdhëniet e jashtme".

Fotografia: Arkivi i MIA-s