Скопје, 20 март 2024 (МИА) - Климатскиот инвестициски фонд (ЦИФ) го одобри Инвестицискиот план на Северна Македонија за забрзана енергетска транзиција од јаглен кон чиста енергија во вредност од 85 милиони евра.

Со одобрување на овие средства од ЦИФ, како што велат од Министерството за економија, се обезбедуваат првите фондови за реализација на Инвестициската платформа за праведна транзиција на Северна Македонија во вредност од три милијарди евра која што беше лансирана на COP 28 во Дубаи на крајот на минатата година.

Министерството за економија денеска во Владата пред претставници на комитетот на Климатскиот инвестициски фонд, ЕБРД, Светска Банка, ИФЦ и Развојната Банка го презентираше Инвестицискиот план за забрзана транзиција на јаглен на Северна Македонија.

-Владата го подготви Инвестицискиот план во соработка со ЕБОР, ИФЦ и Светската банка, кои ги идентификуваа потенцијалните области за инвестирање и поддршка за иницирање на забрзано затворање и пренамена на електрани и рудници на јаглен, како и зголемување на алтернативите за чиста енергија. Со овој Инвестициски план ја покажуваме нашата цврста посветеност да ја водиме нацијата низ транзицијата кон почиста енергија и намалени емисии на јаглерод. Националните цели се намалување на емисиите на стакленички гасови од нето 82 отсто до 2030 година, во споредба со нивоата од 1990 година, рече државниот секретар во Министерството за економија Размена Чекиќ Дуровиќ на денешната презентација на Инвестицискиот план во Владата. 

Оваа посветеност, додаде, ја нагласува нашата посветеност на принципите на Парискиот договор и претставува значаен чекор кон поодржлива и еколошки свесна иднина. 

-Енергетскиот сектор, кој беше значаен придонесувач за емисиите на нашата земја, се најде на чело на трансформацијата и бара значителни инвестиции, проценети на приближно три милијарди евра, и прецизно планирање за да се обезбеди енергетска безбедност. Ова треба да се постигне со целосно исфрлање на јагленот пред 2030 година, цел што е во согласност со препораката на Алијансата за транзиција од јаглен кон чиста енергија на земјите-членки на ОЕЦД. Во овој потфат, Северна Македонија воспостави партнерства со Мултилатералните банки за развој и партнерите донатори, со техничка поддршка од Европската банка за обнова и развој, кажа Чекиќ Дуровиќ.

За време на процесот на подготовка на Инвестицискиот план, земјава, посочи, ја лансираше Инвестициската платформа за праведна транзиција на енергијата на COP 28.

-Инвестициската платформа опфаќа енергетска транзиција, вклучително и распоредување на обновливите извори на енергија и зајакнување на мрежата, како и поддршка за мерки за праведна транзиција. Платформата е во согласност со главните стратешки документи усвоени од Владата, вклучително и Национално утврдените придонеси и Стратегијата за енергетски развој до 2040 година, особено во однос на постепено укинување на капацитетите на електраните на јаглен до 2030 година, рече Чекиќ Дуровиќ. 

Оваа платформа, како што кажа, ќе се заснова на нашата успешна соработка со Климатските инвестициски фондови и ќе служи како сеопфатно средство за инвестиции, развој на политики и техничка помош. Ова ќе ја олесни брзата и праведна транзиција на нашата земја кон извори на енергија со низок јаглерод во согласност со нашите цели за климата и развојот. 

-Централно место во оваа соработка е поддршката за праведна транзиција, нагласувајќи ја посветеноста на транзицијата која не е само економски исплатлива, туку и социјално праведна и инклузивна, и инкорпорирање на механизми за справување со потенцијалните социјални и економски разлики што произлегуваат од транзицијата, кажа државниот секретар.

Потенцираше дека е предвидена поддршка за работниците и заедниците погодени од исфрлањето на јагленот, директно и индиректно преку целиот синџир на снабдување, чиј број надминува повеќе од 5.000 луѓе, овозможувајќи им пристап до нови висококвалитетни зелени работни места и обезбедување локализирани решенија се еден од нашите главни приоритети во текот на овој процес.

-Нашиот успех во процесот ќе биде доказ и инспирација дека можеме да преземеме амбициозна климатска акција, истовремено зголемувајќи ја нашата енергетска безбедност, создавање работни места и искористување на нови можности за инвестиции, со поддршка од развиените економии. Успешното спроведување на Инвестицискиот план ACT може да стане илустративен пример за координиран пристап за забрзување на праведна транзиција на јаглен во Западен Балкан и пошироко, посочи Чекиќ Дуровиќ.

Финансирањето на ЦИФ на Северна Македонија е дел од инвестициската програма за забрзана транзиција на јаглен од 2,2 милијарди американски долари, прва од ваков вид мултилатерална платформа која поддржува транзиција од фосилните горива и кон чиста енергија со концесиски финансии.

Со овој план, земјава се надева дека ќе создаде одржлива и инклузивна економија и треба да заштеди над 13 милиони тони емисии на CO2 до 2038 година. До 2030 година, Владата планира да го забрза затварањето на 824 мегавати постојно производство на електрична енергија од јаглен во Битола и Осломеј.

Површините на рудникот за јаглен со вкупна површина од 2.707 хектари ќе бидат обновени или пошумени. Финансирањето на ЦИФ исто така, се очекува да овозможи 400 мегавати дополнителен инсталиран капацитет за обновлива енергија и 100 мегавати складирање енергија за да се обезбеди енергетска безбедност.

Со овие средства земјава ќе инвестира во човечки капитал, промовирајќи развој на вештини и пристап до алтернативни средства за живот за да се обезбеди праведна транзиција за илјадници корисници. вј/лв/

Фото: Министерство за економија