Белград, 18 декември 2023 (МИА) - На вчерашните избори во Србија имаше нерегуларности, вклучително и купување гласови, а беа забележани и сериозни проблеми во кампањата што им претходеше, како пристрасно известување во медиумите и доминација на претседателот и владејачката партија, изјавија денеска во Белград претставници на меѓународните набљудувачки мисии, јави Бета.

На заедничката прес-конференција, на која ги презентираа своите наоди за вонредните парламентарни избори во Србија, шефовите на меѓународните набљудувачки мисии изјавија дека забележале нееднаков третман на политичките партии во медиумите и нееднакви услови, со доминација на владејачката партија, кој имаше „систематска предност“.

Претставниците на мисиите, кои имаа вкупно 357 набљудувачи, изјавија дека генерално се почитуваат основните слободи, но дека има остра реторика, медиумска пристрасност, притисок врз вработените во јавниот сектор и злоупотреба на јавните ресурси.

Шефот на набљудувачката мисија на Канцеларијата на ОБСЕ за демократски институции и човекови права (ОДИХР), Алберт Јонсон, рече дека изборите биле технички добро организирани и дека гласачите можеле да избираат меѓу многу политички опции, но дека шефот на државата е „премногу присутен во медиумите“ и дека „заедно со владејачката партија создал неправедни услови за учесниците на изборите“.

„Во кампањата доминираше претседателот Александар Вучиќ, имаше агресивна и запалива реторика, поларизација, лична дискредитација. Слободата на изразување и слободата на собири генерално се почитуваше во текот на кампањата, но притисоците врз јавниот сектор и собирањето гласови во јавниот сектор значеше дека тоа не може да биде слободен избор“, рече Џонсон.

Тој наведе дека е забележано „големо влијание на власта врз речиси сите медиуми“ и оти опозицијата посочила дека немала пристап до многу медиуми, особено пред изборите, додавајќи дека „добиле неколку извештаи дека новинари со критички ставовите често се мета на напади од политичари и провладини медиуми“.

Џонсон рече дека изборниот ден „главно поминал добро“, но дека имало неправилности поврзани со присуството на починати лица во избирачките списоци и доаѓањето на гласачи од други земји да гласаат.

Запрашан дали забележаните неправилности се доволно сериозни за да се поништи гласањето, Џонсон рече дека „тие не се во позиција да зборуваат за ефектите од таквата практика“.

- Не сме во позиција да зборуваме за поништување на гласањето, тоа не е дел од нашиот мандат. Но за овие работи зборувавме во нашите препораки, тие се однесуваат на ефикасно управување со изборниот процес. Остануваме во контакт со српските власти и ќе следат се што е поврзано со тие препораки, рече Џонсон.

Шефот на делегацијата на Парламентарното собрание на Советот на Европа (ПССЕ) Стефан Шенах рече дека организацијата неколкупати изразила загриженост за „културата на предвремени избори и инструментализацијата на изборните циклуси“, наведувајќи дека „ ја поткопува довербата на јавното мислење во демократските институции и изборниот процес, што е компонента на падот на демократијата“.

- Загрижени сме поради честите и вонредни избори кои ги спречуваат демократските институции да функционираат правилно и да даваат резултати, рече Шенах.

Тој изјави дека една од грижите била „клучната улога во кампањата на претседателот на државата кој не бил кандидат“. „Тој беше третиран на пофален, пристрасен начин во медиумите, што ѝ даде предност на неговата партија.

Шенах рече дека пристрасното известување во медиумите, нефер изборните услови и наводната манипулација со гласовите се „многу сериозни проблеми што институциите мора да ги решат“.

Шефот на делегацијата на Европскиот парламент, Клемен Грошељ, истакна дека забележале „загрижувачки елементи“ во кампањата, како што се „слабо ниво на политичка дебата, притисок врз гласачите, лична дискредитација на противниците и остра реторика“, вклучително и против новинари и претставници на граѓанското општество.

Грошељ рече дека набљудувачите добиле неколку извештаи за масовна регистрација на гласачи надвор од Србија, кои гласале во Белград и додаде дека ги повикуваат властите да го истражат тоа темелно и да ги спроведат препораките што ги презентирале.

Специјалниот координатор на набљудувачката мисија на Парламентарното собрание на ОБСЕ Рајнхолд Лопатка посочи дека изборите биле технички добро организирани, но вели дека е спорно што се одржале во општествено и политички поларизирана средина.

- Во кампањата имаше остра реторика, политичките опции не добија еднаков третман во медиумите и имаше злоупотреба на јавните средства. Поголемиот дел од радиодифузерите со национална фреквенција, со својот начин на работа ја намалија можноста за реално информирање на гласачите, потенцира Лопатка.

Тој изјави дека на денот на изборите биле забележани низа процедурални проблеми, меѓу кои и повреда на тајноста на гласањето.

Шефицата на делегацијата на Парламентарното собрание на ОБСЕ, Фара Карими, изјави дека со одржувањето на третите парламентарни избори за помалку од четири години „се наруши довербата на јавноста во демократските институции“.

- За време на изборите забележавме повеќе нерегуларности меѓу кои непочитување на процедурата за чување материјали, групно гласање, нарушување на тајноста на гласањето. Видовме сериозни неправилности како што е купување гласови, рече Карими.

Таа рече дека изразиле загриженост за зачувувањето на слободата на говорот и односот кон борците за човекови права и новинарите кои, како што рече, се соочуваат со закани и предупредувања, пренесува Бета. ссм/

фото: ЕПА