Shkup, 24 tetor 2022 (MIA) - Maqedonia e Veriut ka pakon më të madhe të përgjigjes fiskale për krizën nga të gjitha  gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor për sa i përket mbështetjes që u jepet firmave dhe amvisërive. Nëse shikoni vlerën që është lënë mënjanë, 750 milionë euro në total, kjo është më shumë se pesë për qind e BPV-së, por kjo është aktualisht pakoja më e madhe e përgjigjes fiskale ndaj krizës, deklaroi sot Sanja Maxhareviq-Sjuster, ekonomiste e shquar e  Bankës Botërore dhe autore kryesore e raportit të rregullt për vendet e Ballkanit Perëndimor. "Nëse shikohen çmimet e energjisë elektrike dhe gazit, ato janë ende konkurruese, por pjesërisht sepse janë të subvencionuara. Nëse qeveria nuk paguan subvencione, atëherë ju do të paguani një çmim shumë më të lartë që është pjesë e përpjekjes fiskale për të lehtësuar ndikimin e krizës. Dhe në afat të shkurtër, mendoj se kjo është rruga për të shkuar më tej", theksoi ajo në prezantimin e sotëm të Raportit në Shkup. Maxhareviq-Sjuster theksoi se pakoja e dytë e mbështetjes për krizën duhet të jetë për familjet dhe kompanitë më të rrezikuara dhe kjo është ajo që duhet të vendoset. Por, thekson ajo, ka reforma të qeverisë që nuk kushtojnë shumë, por kanë nevojë për angazhim politik dhe zbatim. Në kontekstin e Maqedonisë së Veriut, siç thekson ekspertja e Bankës Botërore, funksionimi aktual i Kuvendit mund të jetë pengesë për të ecur më shpejt në këto reforma. "Pamë një rast të një ligji të ri buxhetor që u deshën dy vjet për të kaluar në Parlament. Ky është një shembull i reformave që nuk kushtojnë para, por do të kenë një ndikim shumë të veçantë për sa i përket transparencës dhe efikasitetit për përdorimin e resurseve publike, për të ngritur një monitorim të duhur të pavarur të politikës fiskale dhe në përgjithësi do të jetë e rëndësishme sepse ju do të keni një thesar të modernizuar dhe administratë tatimore që do të vijë në këtë proces", tha Maxhareviq-Sjuster. Sipas saj, edhe reformat në sektorin e arsimit do të jenë të një rëndësie kritike për Maqedoninë e Veriut, por dikush duhet ta fillojë atë proces. Lidhur me trajtimin e inflacionit dhe futjen e marzheve, Maxhareviq-Sjuster tha se Maqedonia e Veriut nuk është i vetmi vend që ka vendosur kufizime të caktuara për sa i përket marzheve dhe shumë nga vendet e BE-së e kanë aplikuar këtë masë. Kjo, sipas saj, është një masë më e mirë se çmimet fikse sepse çmimet fikse mund të çojnë në mungesë të produkteve të caktuara. "Duke përshtatur marzhin, ju praktikisht ulni çmimin e produktit, por çmimet hyrëse që ndikojnë në çmimin përfundimtar janë ende kryesisht të larta dhe ndikojnë në koston e vetë produktit dhe ju nuk mund ta zbusni këtë këtu. Mund të ulni presionin, por nuk mund të ulni shpenzimet ditore apo TVSH-në në krahasim me vitin e kaluar", tha ekspertja e  Bankës Botërore. Ajo që mund të bëhet më tej, sipas saj, janë reformat rregullatore ku konkurrenca në tregjet vendore do të forcohet sepse disa nga marzhet janë shumë më të larta se sa do të ishin në rast të konkurrencës shumë më të mirë apo konkurrencës së përsosur. "Nga ana tjetër, vendet po përpiqen të ofrojnë furnizim të vazhdueshëm me produkte të caktuara, kështu që nëse lokalizohen ose sigurohen subvencione të caktuara çmimet hyrëse të produkteve të caktuara mund të ulen në nivel lokal.  Por, mendoj se diskutimet për këtë temë janë duke vazhduar në Maqedoninë e Veriut. Ne shohim gjithashtu disa diskutime fillestare që po zhvillohen në tema se si të ristrukturohen politikat aktuale në mënyrë që ato të mund të orientohen më shumë drejt subvencioneve të bazuara në performancë dhe të gjitha vendet po luftojnë në rajon për t'i bërë sektorët e tyre bujqësor më produktivë", thotë ajo. Vlerëson se ecuria e sektorit bujqësor dhe performanca tani është shumë e rëndësishme për vendet duke marrë parasysh aspektin e sigurisë dhe situatën në Ukrainë. Sipas ekspertes së Bankës Botërore, reformat tatimore të propozuara nga Qeveria janë mjaft solide dhe tani është një kohë e mirë për reforma të tilla sepse "barra tatimore do të ribalancohet nga më të cenuarit apo më të varfërit tek më pak të varfërit". "Ky çekuilibër në momentin kur të ardhurat nga fuqia punëtore tatimohen nën 10 për qind, dhe të ardhurat nga kapitali jo, më duket i padrejtë nga njëra anë. Unë mendoj se është i pabalancuar dhe tani pyetja këtu është nëse rritja e progresivitetit të sistemit tatimor do të çojë në një drejtësi më të madhe apo do të jetë në gjendje të ndajë barrën tatimore në mënyrë më të barabartë midis kategorive të ndryshme, kjo është e para. E dyta, do të thosha se hartimi i kësaj reforme nuk është përfundimtar. Ky ishte vetëm një propozim, kështu që do të shohim se si do të duket pakoja përfundimtare e politikave tatimore", thotë Maxhareviq-Sjuster. Reforma e mëparshme që filloi në vitin 2019, sipas saj, pezulloi tatimin mbi fitimet kapitale në vitin  2023, ndaj mendoj se kjo në mënyrë efektive thjesht injoron ngecjen ose vazhdojmë në nivelin që propozoi reforma e vitit 2019. Maxharevic-Sjuster thekson se Banka Botërore nuk pret një recesion në Maqedoninë e Veriut për sa i përket performancës së përgjithshme, por mund të ketë rritje negative tremujore që mund të jetë e dukshme edhe këtë vit. Serbia ka një kuotë pak më të mirë, por, siç thekson ajo, nuk vendos sanksione njësoj si Maqedonia e Veriut, kështu që për një kohë të shkurtër përfituan nga kjo mundësi si një kanal për eksport në tregun rus të sanksionuar. "Maqedonia e Veriut nuk e kishte atë situatë të favorshme apo atë interes. Megjithatë, në vitin 2023, nëse shikojmë përpara, do të shohim se Maqedonia e Veriut është në grupin e vendeve me rritje relativisht të moderuar, ndaj presim që kriza aktuale të ulet dhe të zbutet në raport me goditjet që shkakton. Ju patë një tronditje këtë vit dhe unë mendoj se një efekt themelor me kalimin e së ardhmes do të jetë rritja e ngadaltë për shkak të krizës, ne prisnim 3.3 për qind, rritja do të ulet gjithashtu për faktin se inflacioni do të mbetet i ngritur, pra norma do të ngadalësohet. Megjithatë, çmimet e produkteve do të mbeten të larta, kështu që për shkak të konsumit të reduktuar dhe kostove të larta të inputeve për bizneset, do të ketë kosto më të larta për eksport", thekson Maxhareviq-Sjuster. Megjithatë, ajo paralajmëron se "parashikimet këto ditë bazohen në supozime të guximshme". sa/