Tel Aviv/Bejrut, 2 tetor 2024 (MIA) - Invazioni i Izraelit në Liban  nuk është në të vërtetë asgjë e re. Në gati 70 vitet e fundit, të dy vendet kanë zhvilluar disa luftëra dhe kanë pasur konflikte të shumta të vogla.

Territoret që tani i përkasin shteteve të Izraelit dhe Libanit dikur ishin pjesë e Perandorisë Osmane, e cila zgjati nga viti 1299 deri në humbjen e saj në Luftën e Parë Botërore dhe shpërbërjen e saj të mëvonshme në vitin 1922.

Origjina e Libanit

Si rezultat i fushatave të Sinait dhe Palestinës të vitit 1917, britanikët pushtuan Palestinën dhe pjesë të asaj që do të bëhej Siri. Trupat franceze pushtuan Damaskun në vitin 1918. Lidhja e atëhershme e Kombeve u dha zyrtarisht francezëve mandat për Sirinë, ndërsa britanikëve mandat për Palestinën pas Konferencës së San Remos të vitit 1920, në përputhje me Marrëveshjen Sajks-Piko të vitit 1916.

Pjesa mbizotëruese e krishterë e territorit nën sundimin francez u bë Republika Libaneze në vitin 1926. Libani u bë i pavarur në vitin 1943 derisa Franca ishte nën okupimin gjerman, megjithëse trupat franceze u tërhoqën plotësisht deri në vitin 1946.

Origjina e Izraelit

Rritja e antisemitizmit në Evropë, e cila kulmoi me Holokaustin gjatë Luftës së Dytë Botërore, çoi në një rritje të numrit të emigrantëve hebrenj në territorin e pakicës hebreje, me shumicë arabe nën mandat britanik. Gjatë Kryengritjes Arabe të viteve 1936-1939, dhe më pas, britanikët u mbështetën gjithnjë e më shumë në forcat e policisë hebraike për të ruajtur rendin. Përfundimisht, tensionet etnike në rritje dhe dhuna midis arabëve dhe hebrenjve mbi emigracionin dhe bashkëpunimin hebre detyruan britanikët të tërhiqeshin në vitin 1947. (Një pjesë e mandatit të tyre në lindje të lumit Jordan ishte bërë tashmë një shtet i pavarur i Jordanisë në vitin 1946.) Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara hartoi një Plan të ndryshuar të ndarjes të vitit 1947 në përpjekje për t'u siguruar si arabëve ashtu edhe hebrenjve shtetet e tyre nga mbetjet e mandatit britanik; megjithatë, arabët e kundërshtuan planin dhe situata shpejt u përshkallëzua në një luftë gjithëpërfshirëse civile.

Organizata për çlirimin e Palestinës (OÇP) rekrutoi militantë në Liban nga refugjatët palestinezë që u dëbuan ose u arratisën pas krijimit të Izraelit në vitin 1948. Pasi udhëheqja e OÇP-së dhe Brigada Fatah u dëbuan nga Jordania në vitet 1970-71 për nxitje të rebelimit, ata hynë në Libanin jugor, gjë që rezultoi me rritje të dhunës së brendshme dhe ndërkufitare. Ndërkohë, tensionet demografike rreth Paktin Kombëtar Libanez çuan në Luftën Civile Libaneze (1975–1990).

Veprimet e OÇP-së ishin një nga faktorët kryesorë në shpërthimin e luftës civile, ndërsa luftimet e tyre të ashpra me fraksionet libaneze shkaktuan ndërhyrjen e huaj. Invazioni izraelit në Liban në vitin 1978 shtypi OÇP-në në veri të lumit Litani, por OÇP vazhdoi fushatën e saj kundër Izraelit. Ky invazion çoi në vendosjen e forcave paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara në Libanin jugor. Izraeli pushtoi përsëri Libanin në vitin 1982 dhe, në aleancë me forcat e krishtera libaneze, dëboi me forcë OÇP-në.

Udhëheqësi libanez i Hezbollahut Said Hasan Nasrallah deklaroi sot se grupi i tij i milicisë shiite do të vazhdojë hapat e gjeneralit iranian Kasem Sulejmani pas vdekjes së tij në Amerikë

Shfaqja e Hezbollahut

Po atë vit, lindi Hezbollahu, i cili u themelua nga priftërinjtë libanezë kryesisht për të luftuar pushtimin izraelit të Libanit. Hezbollahu miratoi modelin e vendosur nga ajatollahu Ruhollah Homeini pas Revolucionit Iranian të vitit 1979. Që atëherë, janë zhvilluar lidhje të ngushta midis Iranit dhe Hezbollahut.

Në vitin 1983, Izraeli dhe Libani nënshkruan Marrëveshjen e 17 majit, i cili siguroi kornizë për vendosjen e marrëdhënieve normale  dypalëshe midis dy vendeve, por marrëdhëniet u ndërprenë kur milicitë shiite erdhën në pushtet në fillim të vitit 1984.

Intifada

Intifada e 6 shkurtit ose kryengritja e 6 shkurtit në Bejrutin Perëndimor ndodhi më 6 shkurt të vitit 1984 gjatë luftës civile libaneze. Ishte një betejë në të cilën lëvizja shiite Amal dhe partia progresiste socialiste Druzi mposhtën me vendosmëri ushtrinë libaneze dhe forcat shumëkombëshe të pranishme në Liban që e mbështetën atë. Kjo rezultoi në rënien e ndikimit të Shteteve të Bashkuara dhe Izraelit në Liban dhe fillimin e luftës në kampe.

Izraeli u tërhoq nga pjesa më e madhe e Libanit në vitin 1985, por mbajti kontrollin e zonës tampon të sigurisë prej 19 kilometrash, të ndihmuar nga militantët aleatë të Ushtrisë së Libanit të Jugut (SLA).

Në vitin 1985, Hezbollahu bëri thirrje për luftë të armatosur për t'i dhënë fund okupimit të territorit libanez nga Izraeli. Ata zhvilluan një luftë guerile kundër IDF-së dhe SLA-së në Libanin jugor. Izraeli filloi dy operacione të mëdha në Libanin jugor gjatë viteve 1990: operacioni "Përgjegjësia" në vitin 1993 dhe Operacioni "Frutat e zemërimit" në vitin 1996. Luftimet me Hezbollahun dobësuan vendosmërinë izraelite dhe çuan në kolapsin e SLA-së dhe tërheqjen e Izraelit në vitin 2000 në anën e saj të kufirit të përcaktuar nga OKB-ja.

Lufta e vitit 2006

Duke cituar kontrollin izraelit të fermave Sheba, Hezbollahu vazhdoi sulmet ndërkufitare në mënyrë alternative për gjashtë vitet e ardhshme. Hezbollahu më pas kërkoi lirimin e qytetarëve libanezë në burgjet izraelite dhe përdori me sukses taktikën e rrobërimit të ushtarëve izraelitë si mjet për shkëmbimin e të burgosurve në vitin 2004.

Kapja e dy ushtarëve izraelitë nga Hezbollahu ndezi Luftën e Libanit në vitin 2006, e cila zgjati 34 ditë. Armëpushimi kërkonte çarmatimin e Hezbollahut dhe respektimin e integritetit territorial dhe sovranitetit të Libanit nga Izraeli. Armiqësitë pushuan më 8 shtator të vitit 2006.

Pas luftës së vitit 2006, situata u bë relativisht paqësore, pavarësisht se të dyja palët shkelën marrëveshjet e armëpushimit; Izraeli me fluturime të shpeshta mbi territorin libanez dhe Hezbollahu duke mos u çarmatosur.

Armata izraelite njoftoi sonte se gjatë ditës ka goditur 1.300 objektiva të Hezbollahut në Liban, nga territori i së cilës kjo organizatë islamike pro-iraniane fillon një fushatë gjithnjë e më intensive.

Rrjetet e Hezbollahut janë dëmtuar rëndë, luftëtarët e tij janë gjymtuar, udhëheqja e tij është vrarë, ndërsa infrastruktura e tij ushtarake është nën bombardime të vazhdueshme. Hezbollahu përballet me sfidat më të mëdha

Lufta midis Izraelit dhe Hamasit dhe invazioni i ri i Libanit

Ka pasur një rritje të dhunës gjatë prillit të vitit 2023 gjatë bombardimeve midis Izraelit dhe Libanit.

Lufta midis Izraelit dhe Hamasit ka shkaktuar konflikt të ri midis Izraelit dhe Hezbollahut, i cili filloi një ditë pasi Hamasi sulmoi Izraelin më 7 tetor. Konflikti fillimisht përbëhej nga sulme ajrore të ndërsjella dhe bombardime.

Megjithatë, në vitin 2024, ngjarjet brenda dhe jashtë Libanit përshkallëzuan konfliktin. Këto përfshijnë një sulm ajror izraelit ndaj konsullatës iraniane në Damask në prill, një sulm ndaj Majdal Shams dhe vrasjeve të udhëheqësve të Hamasit, Fuad Shukr dhe Hezbollahut Ismail Hanije në korrik, si dhe një sulm ndaj Nabatit dhe sulme nga të dyja palët në gusht. Duke filluar me shpërthimin izraelit të pelegrinëve dhe radiotelevizioneve libaneze në shtator, konflikti është përshkallëzuar seriozisht, me sulmet ajrore izraelite të shtatorit në Liban që vranë të paktën 569 njerëz dhe shkaktuan evakuim masiv në Libanin jugor. Kjo ishte humbja më e madhe e jetëve të lidhura me konfliktin në një ditë të vetme në Liban që nga lufta civile libaneze.

Tani Izraeli ka filluar invazion të ri të Libanit, e sa do të zgjasë konflikti i fundit mbetet për t'u parë.