Shkup, 19 maj 2024 (MIA) - Instituti Francez është institucioni më i vjetër i huaj i pranishëm këtu në Shkup dhe në Maqedoninë e Veriut. Kjo është një shenjë e miqësisë së gjatë që lidh Francën dhe Maqedoninë e Veriut. Na takon neve si një rol që ky bashkëpunim të evoluojë dhe kjo është arsyeja pse programi ynë që synon të rinjtë përmban aktivitete inovative digjitale, një fushë ku Franca është një lloj pionieri dhe ka programet më të mira arsimore.

Këtë e thekson në bisedën për MIA-n Hugo Beshtel, drejtor i Institutit Francez me rastin e 50 vjetorit të themelimit të tij. Jubileu do të shënohet me më të mirën nga Franca - një program shumë tërheqës dhe i larmishëm që do të realizohet nën moton “jashtëzakonshmëri dhe inovacion”, që filloi dje me shfaqjen e grupit teatror francez “Kafig” dhe realizimin e shfaqjes “Mozaik” të koreografit me famë botërore Murad Merzuki në TPM, ndërsa përfundon më 28 qershor me një teatër rrugor nëpër rrugën "Maqedonia”.

E themeluar fillimisht si qendër kulturore franceze në vitin 1974, misioni origjinal i së cilës ishte prezantimi dhe promovimi i kulturës, mendimit dhe gjuhës franceze, Beshtel konsideron se Instituti, i cili është institucion publik francez që vepron nën kujdesin e Ministrisë së Jashtme franceze, ka lënë një shenjë të fortë në shkëmbimin kulturor midis dy vendeve, në inkurajimin e bashkëpunimit midis aktorëve nga sfera të ndryshme, në afrimin e Francës dhe vlerave të Frankofonisë.

"Për ne, me të vërtetë është një moment i shkëlqyeshëm sepse Instituti Francez është institucioni më i vjetër i huaj që është i pranishëm këtu në Shkup dhe në Maqedoninë e Veriut. Është në njëfarë mënyre një shenjë e jetëgjatësisë së miqësisë që lidh Francën dhe Maqedoninë e Veriut. Siç e thatë edhe vetë, misioni ynë i parë ishte kultura, dhe për pesë dekada kemi vepruar si një shkëmbim midis artistëve nga të dy vendet në fusha të ndryshme - teatër, letërsi, arte të bukura etj. Është gjithashtu një shkëmbim midis studiuesve dhe intelektualëve në mënyrë që të mundësojë një debat që është i lirë, i gjerë dhe i hapur. Gjithashtu kemi punuar për një kohë shumë të gjatë për të promovuar gjuhën franceze dhe të gjitha ato që gjuha dhe Frankofonia e bartin si vlera. Në dy vitet e fundit, kemi bërë përpjekje të veçanta për të ringjallur mësimin e gjuhës franceze. Dhe në këtë drejtim, morëm rezultate mjaft inkurajuese, që nga ana tjetër është një nxitje e re për ne dhe një shenjë se ky vend me të vërtetë e do gjuhën dhe kulturën franceze. Për ne si ekip në Institutin francez, është veçanërisht interesante në kuadër të misionit që po ushtrojmë", shprehet Beshteli.

I pyetur se sa është i kënaqur me interesin për ngjarjet dhe edukimin e organizuar nga Instituti Francez, ai sqaron se në portofolin e tyre kanë disa misione, si bashkëpunimi në fushën e kulturës, arsimit, në nivel universitetesh. Misioni ynë është, thotë ai, së pari për të udhëhequr bashkëpunimin në fushën e kulturës dhe për të ftuar artistë nga fusha të ndryshme për të marrë pjesë këtu, por edhe për të shkuar në Francë artistë dhe intelektualë në kuadër të këtij shkëmbimi dhe për të forcuar ato lidhje që tashmë janë shumë të forta midis dy vendeve.

Në dy vitet e fundit, ata i kanë kushtuar më shumë kohë bashkimit të fushës së mbrojtjes së trashëgimisë kulturore, ku ekspertët francezë dhe maqedonas bashkëpunojnë për arritjen e ruajtjes më të mirë të kishave që kanë mbetur nga koha bizantine, si dhe dorëshkrimeve të vjetra sllave, mbrojtjen dhe valorizimin e tyre. Kjo iniciativë erdhi nga një ish-ministre e Kulturës, dhe u pranua menjëherë.

"Ky është lloji i bashkëpunimit që simbolizon gjithçka që duam të arrijmë - të krijojmë një lidhje midis dy vendeve për gjëra që janë të rëndësishme dhe të kontribuojmë në afrimin e tyre. Ne jemi në fillim të këtij bashkëpunimi, shpresojmë se do ta vazhdojmë dhe thellojmë atë dhe se do të përfundojë me krijimin e programeve arsimore në fushën e mbrojtjes dhe restaurimit të trashëgimisë kulturore, me qëllim krijimin e një stafi të përkushtuar këtu", shprehet drejtori i Institutit francez.

Sigurisht, bashkëpunimi kulturor synon të valorizojë Francën, por edhe të projektojmë veten në një mënyrë drejt së ardhmes dhe pikërisht për këto arsye, shprehet ai, në kuadër të programit, Instituti ka përfshirë shumë ngjarje novatore që synojnë aplikimin e teknologjive të reja me fokus tek të rinjtë.

"Këtu ka interes për sa i përket Francës, por na takon si rol që ai bashkëpunim të evoluojë, në atë drejtim dhe në vetë programin, ne propozojmë ekspozita digjitale novatore, e në Institutin Francez do të propozojmë studio novatore ku, me ndihmën e realitetit virtual, do të mundësojmë zhvillimin e aktiviteteve novatore në mënyrë që të vazhdojmë të tërheqim të rinjtë. Është ky program që është fillimi i një aktiviteti kulturor që do të evoluojë dhe do të lëvizë drejt aktiviteteve novatore digjitale ku Franca është pioniere në disa mënyra dhe ka programet më të mira arsimore", shprehet Beshteli.

Në të gjithë atë sferë digjitale në Evropë, Franca, shprehet ai, ndoshta ka "indin" më të mirë të kompanive startap, të cilat janë të niveleve të ndryshme.

"Po punojmë për informimin e të rinjve për mundësinë për t'u arsimuar në këtë sferë në Francë dhe për t'u kthyer përsëri këtu, sepse Maqedonia e Veriut ka shumë mundësi të mira, me një rrjet shumë të mirë të kabllove me fibra optike, në një rrjet 4G. Këta të rinj, pavarësisht nëse dinë frangjisht ose jo, mund të shkojnë në Francë dhe të përvetësojnë njohuri dhe të kthehen përsëri këtu ku mund t'i shfrytëzojnë ato njohuri. Kjo është pikërisht arsyeja për të festuar atë të kaluar dhe për të projektuar veten në të ardhmen, sepse nuk do të kishte rëndësi ky festim", shprehet Beshteli.

Lidhur me interesin për të mësuar frangjishten, e cila është e pranishme dhe mësohet në arsimin fillor dhe të mesëm në vend si një nga gjuhët e huaja, ai thekson se frangjishtja ka një histori vërtet të gjatë këtu, sepse është një vend frankofon dhe frankofil.

Ai sqaron se gjuha franceze nis nga pozita shumë të larta, por me daljen e anglishtes si gjuhë e parë e huaj në sistemin arsimor në vend dhe më tej me gjuhën gjermane sepse flitet jo vetëm në Gjermani por edhe në disa vende të tjera atraktive ekonomikisht, kuptohet se ka pasur një akt balancues dhe rënie të pranisë së gjuhës franceze në 20-30 vitet e fundit. Megjithatë, nënvizon ai, niveli i frangjishtes është shumë i lartë sepse ekziston një rrjet i tërë profesorësh, mësimdhënësish dhe nxënësish që e mësojnë gjuhën franceze.

"Në dy vitet e fundit, ne kemi bërë shumë përpjekje për të ringjallur gjuhën franceze. Së bashku me ambasadorin dhe ekipin e Institutit francez, po punojmë për të konsoliduar studimin e frangjishtes në të gjitha nivelet e mësimit me një plan aktivitetesh. Së pari për momentin kur bëhet zgjedhja e gjuhës së dytë, kemi një numër të caktuar aktivitetesh, pastaj në shkollat fillore dhe të mesme ku ofrojmë mjete pedagogjike, materiale dhe trajnime. Për ta forcuar atë, ne po punojmë për të rritur lëvizshmërinë midis nxënësve dhe mësimdhënësve nga shkollat maqedonase dhe franceze. Ne gjithashtu kërkojmë të rrisim aktivitetet kulturore në shkolla dhe jashtë shkollave sepse ato janë një audiencë e privilegjuar. Me ndihmën e aleancave franceze dhe me profesorët dhe mësimdhënësit e frangjishtes, ne kemi pasur rezultate vërtet mjaft inkurajuese në dy vitet e fundit, shprehet Beshteli, i cili gjithashtu thekson rëndësinë e përdorimit të potencialeve të Erasmus Plus për të dinamizuar lëvizshmërinë.

Sipas tij, konfirmohet konstatimi se kur bëni përpjekje që Franca dhe gjuha franceze të jenë të pranishme, rritet edhe dëshira për të mësuar atë gjuhë dhe shpresat për forcimin e pranisë ekonomike franceze këtu, në vend dhe në rajon. Konteksti për këtë, thotë ai, është shumë më i favorshëm sot, sepse shihet gjithashtu se ka një interes nga ana e francezëve për një prani biznesi në vendin që është në procesin e integrimit në BE.

Kultura është një nga elementet e fuqisë së butë në diplomaci, përmes së cilës formësohet perceptimi i një shteti, një populli. I pyetur se cili është mendimi i tij për perceptimin e vendit në Francë, për çka përshtypja këtu është se është shumë pak i njohur për publikun francez, Beshteli pajtohet se në të vërtetë është kështu.

"Sidoqoftë, ju keni absolutisht të drejtë. Maqedonia e Veriut dhe i gjithë rajoni i Ballkanit përballen me një mungesë të njohurive dhe njohjes në Evropën Perëndimore. Edhe pse ka kaluar shumë kohë, njerëzit kanë mbetur ende në atë pasqyrë të shpërbërjes së Jugosllavisë, të një rajoni që është i përçarë. Për këto arsye besoj se është shumë i rëndësishëm shkëmbimi në nivel shkollor, të njihen të rinjtë. Dhe ata habiten shumë kur vijnë këtu kur zbulojnë se është një vend jashtëzakonisht i këndshëm, me natyrë shumë të bukur, të sigurt, shumë të këndshme për të jetuar dhe të thjeshtë. Ne bëjmë përpjekje, por vetë vendi duhet të vazhdojë të bëjë përpjekje në mënyrë që të promovojë bukurinë e tij, natyrën e tij. Këtu ka një sfidë të vërtetë për të promovuar atë të ashtuquajtur turizëm të qëndrueshëm ose natyrë të qëndrueshme sepse mendoj se ka diçka për të thënë dhe duhet të bëhen përpjekje të veçanta", shprehet Beshteli.

Ai erdhi në Maqedoninë e Veriut me familjen e tij dhe thotë se personalisht është vërtet i lumtur që është këtu në vend, që siç shprehet ai, është shumë i përshtatshëm për një jetë të lumtur, veçanërisht nëse keni fëmijë.

"Nuk është rastësi që jam këtu si drejtor i Institutit francez. Jam një njeri i dashuruar me të gjitha sportet që lidhen me malet, bejshkatarinë, paraglajderizmin ... Këtu më pëlqen shumë të zbuloj malet, luginat në Maqedoninë e Veriut dhe të udhëtoj rregullisht. Javën e kaluar shkova në Makedonski Brod dhe zbulova të gjithë pjesën që të shpi drejt Matkës. Gjithashtu, mendoj se Liqeni i Ohrit është pjesa më spektakolare e asaj bukurie ku shkoj shpesh, thekson Beshteli dhe premton të jetë një promovues i madh i vendit ku ai thotë se kalon shumë vite të lumtura.

Violeta Gerov

Foto: Darko Popov

Regjisor: Sërxhan Kërstiq