Shkup, 1 janar 2024 (MIA) - Sektori hekurudhor në vend për vitin e kaluar ka marrë notën 2.91 nga udhëtarët. Gjashtë bojkote janë shënuar me ndërprerje të qarkullimit, ndërsa ndërprerje shkaktuan edhe dëmet nga zjarret në hekurudhën afër Manastirit dhe plasaritja e shtyllës së urës hekurudhore në lumin Cërna, afër lokalitetit Stobi, e cila ka bllokuar transportin e mallrave me Greqinë.

Risi për hekurudhat është liberalizimi me ndryshimet ligjore që hynë në fuqi më 1 dhjetor dhe lejuan operatorët privatë të përfshihen në transportin e mallrave, që shpesh here pëson dëme nga grevat e organizuara nga sindikatat, kryesisht për pagesën e pagave.

Sipas institucioneve kompetente, pjesa më e madhe e hekurudhave duhet të riparohet, ndërsa nga investimet për ndërtimin e infrastrukturës së re pritet që të vazhdojnë aktivitetet aktuale të dy pjesëve të para të hekurudhës drejt Bullgarisë. Për pjesën e tretë, nga Kriva Pallanka deri në kufirin bullgar, në tremujorin e tretë të këtij viti duhet të zgjidhet një kontraktues ndërtimi dhe të fillojë puna në vitin 2025. Projekt i ardhshëm është edhe hekurudha e shpejtë Nish-Shkup, ndërsa rilidhja me Greqinë përmes VK Mexhitlia është ende në pritje të marrëveshjes ndërmjet kompanive kompetente hekurudhore në të dy vendet.

Ankesa se nuk ka informacion për qarkullimin e trenave, për higjienën, lëshimin e biletave...

“Gjendja e shërbimeve, sipas anketave të të anketuarve në vitin 2023, është vlerësuar me 2,91 dhe është më e mirë se në vitin 2022 kur është vlerësuar me 2,76 në shkallën nga 1 deri në 5, theksojnë për MIA-n nga Agjencia për Rregullimin e Sektorit Hekurudhor.

 Vërejtje dhe komente kryesore nga udhëtarët janë: mungesa e informacionit nëse treni do të udhëtojë dhe nga kur, më shumë vagona (në "ditë të pikut" dhe fundjavë), trena të rinj, përkatësisht për të rinovuar mjetet e transportit, higjiena (në trena, vendet sanitare dhe stacionet hekurudhore).

Udhëtarët kërkojnë edhe lëshim/shitjen e biletave aq sa ka vende të lira në tren, mundësi rezervimi biletave disa ditë përpara me numërim sipas sediljeve, blerje elektronike biletash.

Nuk ka asnjë pengesë që operatorët privatë të qarkullojnë në hekurudhat tona

Me ndryshimet në Ligjin për Sistemin Hekurudhor, i cili hyri në fuqi më 1 dhjetor të vitit të kaluar, të gjithë operatorët e interesuar, vendas dhe të huaj, mund të punojnë  lirshëm në vend dhe të qarkullojnë në hekurudhat tona. Operatorët privatë do të duhet të lidhin një marrëveshje  ligjore me HRMV Infrastrukturë  për shfrytëzimin e hekurudhave.

Procedura për punën e operatorëve të tjerë parashikohet në ligjet që rregullojnë veprimtarinë e sistemit hekurudhor. Agjencia për Rregullimin e Sektorit Hekurudhor si organ rregullator është përgjegjëse për dhënien e licencës për transportues hekurudhor, e cila është në përputhje me rregulloren e BE-së. Drejtoria për Siguri në Sistemin Hekurudhor, nga ana tjetër, lëshon një certifikatë sigurie për operatorin hekurudhor. Me plotësimin e këtyre dy kushteve, personi juridik fiton të drejtën për të qenë operator hekurudhor.  Me liberalizimin e tregut, pritet një rritje e vëllimit në trafikun hekurudhor të mallrave. Nga Ministria e Transportit thonë se do të mundësohet shfrytëzimi më i madh i seksionit të Korridorit 10 si korridori më i rëndësishëm transit nga porti i Selanikut në Evropën Qendrore dhe që është rruga më e shpejtë  dhe më e lirë për operatorët hekurudhor.

“Kjo do të thotë shfrytëzim më i madh i Korridorit 10, i cili nga pikëpamja ekonomike nënkupton të ardhura për ndërmarrjen hekurudhore  dhe ne duhet ta shfrytëzojmë këtë. Operatori shtetëror hekurudhor, i cili prej vitesh merr subvencione të mëdha, duhet të reformohet dhe të jetë konkurrues. Të gjithë shembujt në vendet e tjera të rajonit tregojnë se me hapjen e tregut hekurudhor është rritur konkurrenca dhe kapaciteti i mjeteve të transportit dhe rrjedhimisht edhe vëllimi i punës. Presim që kjo të ndodhë në vendin tonë në periudhën e ardhshme”, deklaruan për MIA-n nga Ministria e Transportit. Me liberalizimin, theksojnë ata, është përmbushur rekomandimi i Bashkimit Evropian për zbatimin e legjislacionit evropian në fushën e trafikut hekurudhor.

Në vitin 2024 me tren do të udhëtohet në  katër relacione, subvencione prej 445 milionë denarë për transport të udhëtarëve

Në itinerarin për vitin 2023/2024 janë planifikuar trena në rrjetin lokal të udhëtarëve në relacionet Veles-Tabanoc dhe Tabanoc-Veles, Shkup-Gevgjeli dhe Gjevgjeli-Shkup, Manastir-Shkup dhe Shkup-Manastir, si dhe Veles-Shkup dhe Shkup-Veles. Treni ndërkombëtar i udhëtarëve Beograd-Shkup-Selanik dhe anasjelltas ende nuk është në funksion për shkak të rindërtimit të pjesës së hekurudhës ndërmjet Nishit dhe Brestocit.

Nga HRMV Transport SHA Shkup njoftojnë  për MIA-n se  deri në fund të nëntorit të vitit 2023, me transport hekurudhor  kanë udhëtuar  267.186 udhëtarë  dhe  janë realizuar 30.868.649 kilometra , dhe janë transportuar 789.213 ton mall me 143.121.467 neto ton kilometra.

Në trafikun e udhëtarëve, plani për vitin 2024 parashikon që nga viti 2023 të mbahen të njëjtit udhëtarë dhe kilometra udhëtarësh, ndërsa në transportin e mallrave një rritje prej 10 për qind  mallrash. Të hyrat e realizuara në qarkullimin e udhëtarëve në vitin 2023 duke përfshirë 31 tetorin e këtij viti ishin 22.226.899 denarë, ndërsa në qarkullimin e mallrave 380.032.107 denarë.

Në buxhetin e Ministrisë së Transportit dhe Lidhjeve për këtë vit janë paraparë mjete për subvencionimin e qarkullimit të udhëtarëve të SHA HRMV Transport, në vlerë prej 445 milionë denarë.

 

Hekurudhat do të rinovohen me 310 milionë denarë, pjesa më e madhe kanë nevojë për riparim.

Për rindërtimin e hekurudhave ekzistuese, në buxhetin e Ministrisë së Transportit dhe Lidhjeve për vitin 2024 janë paraparë 310 milionë denarë, mjete që do të menaxhohen nga kompania kompetente HRMV Infrastrukturë. Në analizat e sektoreve  kompetente për mirëmbajtjen e hekurudhave në  HRMV Infrastrukturë, hekurudha Veles-Gevgjeli  në përgjithësi vlerësohet në gjendje  të mirë, me faktin se seksionet nga stacioni i Velesit deri tek stacioni i Nogaevcit dhe nga stacioni i Dubrovit deri te stacioni i Miravcit kanë nevojë për riparim. Në pjesët tjera të hekurudhës Veles-Gevgjeli është bërë riparim, pasi traversat prej druri janë zëvendësuar me traversa betoni dhe hekurudha është në lidhje të gjatë hekurudhore.

Ura e lumit Cërna, e cila është jashtë funksionit që nga mesi i nëntorit për shkak të plasaritjes së shtyllës, është duke u riparuar dhe pritet të rikthehet së shpejti në funksion. Që atëherë, me Greqinë nuk ka trena mallrash, ndërsa qarkullimi i pasagjerëve  bëhet me tejkalimin e pasagjerëve nga Gradsko në Krivollak, transferohen me autobus dhe  më pas vazhdojnë udhëtimin me tren. Vlerësimet e para janë se dëmet në trafikun e mallrave kapin vlerën e një milion eurove.

Sipas HRMV Infrastrukturë, gjendja e përgjithshme e hekurudhës Veles-Manastir-Zhabeni është në gjendje të mirë, por është i nevojshëm riparimi i disa pjesëve. Pjesa kufitare Manastir-Zhabeni-Greqi është riparuar me traversa betoni. Ai mirëmbahet rregullisht dhe plotëson kriteret për trafikun ekzistues.

Hekurudha Veles-Koçan, nga ana tjetër, është e vjetëruar me traversa druri dhe një përbërje klasike të binareve me lloje dhe gjatësi të ndryshme. Sipas HRMV  Infrastrukturë, ai mirëmbahet rregullisht dhe është në gjendje të mirë edhe përkundër faktit se trenat nuk qarkullojnë për një kohë të gjatë në këtë pjesë, ai është gjithmonë i kalueshëm për mjetet hekurudhore. Nevojiten riparime në disa seksione.

Vlerësimi i Sektorit për Mirëmbajtje  Shkup është se gjendja e hekurudhës Tabanoc-Shkup në përgjithësi është  në gjendje të mirë. Nga Tabanoci deri në Kumanovë është bërë riparim dhe janë ndërruar traversat e vjetra prej druri me ato prej betoni, në pjesën tjetër të stacionit në  Kumanovë  deri në stacionin e Shkupit janë vendosur  traversa druri dhe është e nevojshme  të bëhet riparim.

Hekurudha Shkup-Veles nga stacioni në Shkup deri në Zelenikovë gjithashtu është në gjendje të përgjithshme  të mire, ndërsa në pjesën nga Zelenikova deri në Veles, treni lëviz me shpejtësi të reduktuar deri në maksimum 20 kilometra në orë, është e nevojshme  të  bëhet riparim sa më shpejt që të jetë e mundur dhe traversat e vjetra prej druri të zëvendësohen me traversa të reja betoni dhe binare të reja.

“Sektori për Mirëmbajtje Shkup, në kuadër të mundësive të tij, është duke punuar në ndërrimin e traversave prej druri dhe binareve për të rritur shpejtësinë. Ata thonë se linja e kalimit kufitar Bllacë-Shkup, si dhe Gjorçe Petrov-Kërçovë është në gjendje të mirë, ndonëse në të nuk ka qarkullim hekurudhor. Binarët në Lidhjen Hekurudhore të Shkupit që shfrytëzohen për trafik hekurudhor janë në gjendje relativisht të mirë, por është e nevojshme të bëhet riparimi i shumicës së tyre”, deklaruan për MIA-n nga HRMV Infrastruktura.

Njoftim se nga tetori do të ketë udhëtime në segmentin Kumanovë-Bellakovc.

Fokusi i Ministrisë së Transportit dhe Lidhjeve për vitet në vijim, siç thonë ata, është zhvillimi serioz i rrjetit hekurudhor përmes ndërtimit të binarëve të rinj në korridoret 8 dhe 10. Investimi total do të jetë mbi 750 milionë euro. Për pjesën lindore të Korridorit 8, për pjesët nga Kumanova deri në Bellakovc dhe më tej deri në Kriva Pallankë, investimi është mbi 200 milionë euro. Për fazën e tretë nga Kriva Pallanka në VK Deve Bair, janë siguruar grante prej 61 milionë euro nga komponenti IPA, grant nga VBIF në vlerë prej 149 milionë euro dhe dy kredi nga BERZH dhe BEI në vlerë prej 175 milionë euro.

Në ueb faqen e BE-së më 22 dhjetor është publikuar tenderi për zgjedhjen e kontraktorit për seksionin e tretë të hekurudhës drejt Bullgarisë, nga Kriva Pallanka deri në kufirin bullgar në Korridorin 8, ku ofertat mund të dorëzohen deri më 28 mars të vitit të ardhshëm.  Për këtë seksion në vijim është procesi për përzgjedhjen e inxhinierit mbikëqyrës dhe konsulentit për asistencë teknike të investitorit (HRMV Infrastrukturë).

“Pritet që në tremujorin e parë të vitit 2024 të zgjidhet një konsulent për asistencë teknike, në tremujorin e dytë inxhinieri mbikëqyrës, ndërsa procedura e tenderit për përzgjedhjen e kontraktorit do të përfundojë në tremujorin e tretë të vitit 2024. Sipas kësaj dinamike, aktivitetet në terren do të fillonin në vitin 2025, pasi më shumë detaje do të ketë pas miratimit të planit dinamik të kontraktorit”, deklaruan për MIA-n  nga NP HRMV  Infrastrukturë.

Seksioni i ri hekurudhor parashikohet të jetë 23.4 kilometra i gjatë dhe do të ndërtohen 22 tunele, duke përfshirë edhe një në pikën kufitare), 52 ura/viadukte, si dhe stacione hekurudhore afër Kriva Pallankës dhe fshatit Zhidilovë. Procedura e shpronësimit për këtë seksion është në vazhdim dhe deri më tani janë kryer 60 për qind, kryesisht në zonat rurale. Afati i ndërtimit, sipas tenderit, është pesë vjet.

Mjetet në vlerë prej 560 milionë euro, si vlerë e parashikuar për këtë seksion, tashmë janë siguruar, me grant prej 61 milionë euro nga komponenti IPA, 149 milionë euro nga VBIF dhe dy kredi nga BERZH dhe BEI me nga 175 milionë euro.

Në dy seksionet e para Kumanovë-Bellakovc dhe Bellakovc-Kriva Pallankë janë duke u zhvilluar aktivitete ndërtimore, të cilat sipas autoriteteve po zhvillohen me dinamikën e dakorduar me kontraktorët Gjulermak dhe Shtrabag.

Seksioni Kumanovë-Bellakovc  është ndërtuar mbi 45 për qind dhe sipas kësaj dinamike, Ministria e Transportit pret që të hapet për qarkullim në tetor të vitit të ardhshëm. Për fazën e dytë nga Bellakovca deri në Kriva Pallankë, progresi i punimeve është mbi 18 për qind, aty, theksojnë  nga Ministria, kontraktori i ka tejkaluar të gjitha sfidat dhe sipas afatit kontraktues  pritet të përfundojë në shkurt të vitit 2026. Investimi për dy fazat e para është rreth 200 milionë euro.

Granti do të rishikojë projektin bazë të krahut hekurudhor perëndimor të Korridorit 8

Për ndërtimin e pjesës perëndimore të hekurudhës në Korridorin 8, u krijua një komision pune për procedurat e ndërtimit të kësaj pjese  të hekurudhës. Ai duhet të zbatohet në dy faza, nga Kërçova në Strugë dhe nga Struga deri në kufirin me Shqipërinë.

“Në këtë moment, komisioni po punon për një aplikim për grant mjete për KONEKTA, të cilat do të nevojiten për të kryer rishikimin e projektit bazë. MF është duke negociuar me institucionet ndërkombëtare për financimin e ndërtimit të këtij korridori perëndimor”, njofton Ministria përkatëse.

Tri seksionet e parashikuara në krahun lindor të Korridorit 8 kanë një gjatësi totale prej 89 kilometrash (nga Kumanova në Bellakovc 31 kilometra, nga Bellakovca në Kriva Pallankë 34 kilometra dhe nga Kriva Pallanka në kufirin me Bullgarinë 24 kilometra). Hekurudha e parashikuar në krahun perëndimor të shtrirjes nga Kërçova deri në kufirin me Shqipërinë është 63 kilometra.

Në sektorin tonë hekurudhor duhet të bëhet edhe projekti rajonal për hekurudhë  të shpejtë nga Shkupi në Nish.Pas nënshkrimit të Memorandumit për ndërtimin e një rrjeti hekurudhor me performancë të lartë në Korridorin 10, nga Tabanoci në Shkup, dhe një linjë të re për në Aeroportin Ndërkombëtar të Shkupit, tashmë është formuar grupi punues dhe pas zgjedhjeve në Serbi, aktivitetet mes dy ministrive duhet të vazhdojë.

Nga ana jonë do të ndërtohet një linjë e re nga VK Tabanoc në Shkup me degëzim deri në aeroportin e Shkupit dhe dinamika e punës dhe fondet duhet të përcaktohen nga grupi punues. Një kërkesë i është dërguar edhe Ministrisë Greke të Transportit për përfshirje në këtë projekt. Autoritetet hekurudhore greke dhe kompania e infrastrukturës hekurudhore janë gjithashtu në pritje të rivendosjes së trafikut hekurudhor mes dy vendeve përmes Mexhitlisë. Nga ana jonë është ndërtuar hekurudha dhe në nivel teknik dy kompanitë e infrastrukturës hekurudhore duhet të përcaktojnë aktivitetet e ardhshme.

Lidija Vellkovska

Foto: arkivi i MIA-s