Shkup, 25 korrik 2023 (MIA) - Cilësi ekstra, plasman të mirë dhe çmime solide, kështu ka shkuar turni i parë vjetor në kopshtari, shprehen prodhuesit. Por, i dyti, që pritet në gusht, është ende e pasigurt, kryesisht përsa i përket rendimentit. Është e mundur që reshjet e shpeshta të rrëmbyeshme që përfshinë vendin në fund të qershorit dhe fillim të korrikut do të ndikojnë në cilësinë dhe do të zvogëlojnë rendimentin.

Përveç motit të paqëndrueshëm, bujqit si problem shumë më serioz dhe afatgjatë e përmendin problemin e numrit gjithnjë më të vogël të sipërfaqeve nën kulturat e kopshtarisë. Siç theksojnë, sipërfaqet janë përgjysmuar, prodhimi është reduktuar kryesisht në lakër dhe biber industrial, ndërsa numri i prodhuesve është reduktuar në mënyrë të konsiderueshme, pothuajse dyfish.

"Jam i kënaqur me plasmanin e ciklit të parë të prodhimit, speci ishte 60 - 70 denarë, domatja në sezon shkoi nga 60 – 65 denarë, ndërsa domatja rozë do të jetë rreth 50 denarë. Në gusht, pritet turni i dytë, ndërsa si do të jenë çmimet, do të tregojë moti. Druanim se nëse reshjet intensive, të rrëmbyeshme do të vazhdonin, do të jetë keq. Kjo sigurisht do të reflektohet në cilësinë, veçanërisht në ato sipërfaqe që nuk ishin të mbrojtura me kohë. Megjithatë, mbetet për të parë, shprehet Risto Vellkov, bujk dhe kryetar i Lidhjes së Sindikatave të Prodhuesve Bujqësorë.

Ai thekson se problem më i madh se ky me kushtet e motit është se nuk ka më kush punon, siç vlerëson ai.

Nuk ka më me kush të punojë, ky është problemi. Pak është duke u mbjellur. Sipërfaqet sigurisht janë reduktuar për 40 për qind, e ndoshta edhe për 50 për qind. Nuk ka interes, veçanërisht jo për domate dhe kastravec, sepse këto dy kultura kërkojnë më shumë punë. Kryesisht mbillet lakra dhe speci industrial,  thekson Vellkov.

Sipas prodhuesit dhe kryetarit të Grupit Nënsektoriale Kopshtari Dragi Pamukov, për momentin nuk ka pothuajse asnjë perime në vend. Në fund janë sasitë nga turni i parë i domateve, specave, kastravecave.

Tani për tani, këtë vit në veçanti, problemi më i madh ishin reshjet e mëdha të shiut dhe stuhitë që prekën rajonin e Strumicës, por në plan afatgjatë, problemi është se ka gjithnjë e më pak interes në mesin e fermerëve për kopshtarinë. Shumica e tyre po shpërngulen, puna është e vështirë, por nuk po shpaguhet sa duhet. Nëse tre vjet më parë në Njësinë rajonale të Ministrisë së Bujqësisë kishte 8.500 aplikantë për mbështetje, tani ka rreth 4.500. Numri i tyre është përgjysmuar. Bujqit përgjithësisht shkojnë jashtë vendit", thekson Pamukovi.

Kushtet e motit janë gjithnjë e më të dëshirueshme për bujqit, për fillimin e përgatitjes së sipërfaqeve për mbjelljen e ardhshme të vjeshtës, të cilat vonohen kryesisht për shkak të mungesës së lagështisë në tokë.

Vlerësimi i tij është se cikli i prodhimit i vitit të parë kishte situata të turbullta, “sa poshtë, e lartë”.

"Çmimet e ngrira dhe situata e imponuar çuan në shitjen e produkteve kopshtare nën çmimin e prodhimit. Nëse çmimi i prodhimit, për shembull, i domates ka qenë 80 denarë, e kemi dhënë për 60. Është e njëjta gjë me kastravecin që ishte në një vëllim më të vogël. Speci, nga ana tjetër, ka një çmim prodhimi prej 40 denarë, ndërsa tani shitet nga 30-35 denarë. Reshjet që kanë prekur pjesë të caktuara të vendit më duhet t 'i përmend përsëri sepse, natyrisht, do të ndikojë negativisht në prodhimtarinë. Jo vetëm që do të reduktohet cilësia , por është e mundur të reduktohet edhe sasia. Më 5 korrik, pati një cunami në rajonin e Strumicës dhe fermerët nxorën fundin më të trashë. Te speci mund të vjen deri te tharrja, por le të presim e të shohim", sqaron Pamukovi.

Vlerësimi i tij është se importet nuk mund të ndalen, ato vetëm mund të kontrollohen.

"Kjo është veçanërisht e theksuar tani, me Ballkanin e Hapur, kur kufijtë u hapën praktikisht. Këtë vit pati përsëri importe të kastravecëve nga Shqipëria, por kjo zgjati për pak kohë dhe nuk çrregulloi tregun", shprehet Pamukovi.

Plasmani i perimeve është kryesisht në Serbi, BeH dhe Kroaci, por eksportohet edhe në Rumani, Shqipëri, Greqi, Turqi, Poloni,...

Në katër muajt e parë të vitit, deri në përpunimin e të dhënave statistikore, 618.742 kilogramë domate, të freskëta dhe të ftohta, me vlerë 896.185 euro u eksportuan në Serbi, ndërsa në Poloni janë dërguar 623.398 kilogramë nga të cilat janë arkëtuar 1.307.111 euro. Importi, nga ana tjetër është realizuar nga Shqipëria, 512.434 kilogramë me vlerë 515.943 euro, nga Greqia 897.919 kilogramë ose 414.736 euro dhe nga Turqia 2.332.997 kilogramë ose 879.049 euro.

Në të njëjtën periudhë, nga janari në prill, lakra dhe perime të ngjashme, të freskëta dhe të ftohta, u eksportuan në Serbi 6 171 517 në vlerë prej 1 587 461 euro, Rumani 10 181 363 kilogramë ose 2 156 714 euro, Poloni 9 696 286 kilogramë ose 6 149 486 euro, BeH 1 125 945 kilogramë ose 407 447 euro, Kroaci 1 396 669 kilogramë ose 870 862 euro, Moldavi 1 809 383 kilogramë ose 942 589 euro, Bullgari 2 678 998 kilogramë ose 944 804 euro, Austri 697 052 kilogramë ose 447 356 euro, Lituani 1 078 007 kilogramë ose 722 490 euro, Letoni 812 676 kilogramë ose 449 381 euro.

Është eksportuar edhe në Norvegji 398.745 kg, në Kosovë 387.091 kg, në Ukrainë 8.092,681 kg, në Slloveni 411.526 kg dhe në Suedi 843.262 kg, si dhe në Finlandë dhe Republikën Çeke.

Importet e lakrës dhe perimeve të ngjashme janë regjistruar nga Shqipëria, duke arritur në 221.302 kilogramë me vlerë 105.352 euro.

Eksportet e frutave dhe perimeve në katër muajt e parë të vitit 2023 arritën në 89.828.890 kilogramë ose 67.780.824 dollarë, ndërsa importet ishin 56.925.243 kilogramë ose 55.255.628 dollarë. Vitin e kaluar, në periudhën e njëjtë, eksporti ka qenë 101.834.784 kilogramë (61.470.526 dollarë), ndërsa importi arriti në 61.287.119 kilogramë (50.476.044 dollarë).

Të dhënat nga Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë tregojnë se deri më tani janë importuar 13.083 dërgesa ose 73.341.138 kilogramë perime, fruta dhe përpunim të frutave dhe perimeve, dhe vitin e kaluar deri në këtë periudhë janë importuar 15.969 dërgesa ose 136.695.355 kilogramë.

Janë paguar 224,4 milionë denarë për mbështetjen e kulturave të kopshtarisë

Më 30 qershor të këtij viti, Agjencia e pagesave njoftoi se janë paguar thuajse 224,4 milionë denarë për kulturat e kopshtarisë të dorëzuara në kapacitetet e përpunimit për 3.821 përdorues.

Domate të freskëta organike, kastravecë, speca, arugula, lakër, patate, uthull molle organike, maxhun dhe kaçkavall janë vetëm një pjesë e gamës së produkteve që mund të blihen në Tregun e parë organik.

Lartësia e pagesave direkte arrin tre denarë për kilogram për të gjitha kulturat e kopshtarisë.

Përdoruesit e kësaj nënmase janë ekonomitë bujqësore që kanë sipërfaqe të mbjella me kultura të kopshtarisë dhe janë përdoruesi të nënmasës 1.4 të kësaj urdhërese, prodhimi i realizuar të jetë dorëzuar në kapacitetet e përpunimit të perimeve drejtpërdrejt ose nëpërmjet blerësit të regjistruar në periudhën nga data 26 dhjetor të vitit 2021 deri më 25 dhjetor të vitit 2022, duke përfshirë edhe kulturat prodhuese të kopshtarisë për nevojat e kapacitetit personal përpunues, të regjistruar në Regjistrin e blerësve të produkteve bujqësore.

Mirjana Çakarova

foto: arkivi i MIA-s, Risto Vellkov