• e shtunë, 23 nëntor 2024

Raporti i KE-së: Politizimi në sektorin publik minon më tej besimin në punën e administratës

Raporti i KE-së: Politizimi në sektorin publik minon më tej besimin në punën e administratës

Shkup, 2 nëntor 2024 (MIA) - Menaxhimi i shërbimeve publike dhe burimeve njerëzore mbetet i pamjaftueshëm, përgjegjësia e administratës duhet të përmirësohet, të menaxhohen financave publike dhe shërbimet për qytetarët dhe bizneset, janë pjesë e vlerësimeve të paraqitura nga Komisioni Evropian në Raportin për progresin e Maqedonisë së Veriut për vitin 2024.

“Politizimi në sektorin publik dëmton vazhdimisht zbatimin e vazhdueshëm të administratës dhe punës së saj. Ndryshimi në strukturat qeverisëse pas Zgjedhjeve Parlamentare të majit 2024 nuk solli asnjë përmirësim në këtë drejtim pasi një numër drejtuesish të mesëm u zëvendësuan dhe shumë u degraduan”, citohet në raport.

Gjithashtu theksohet se ende nuk janë miratuar ligjet e shumëpritura të rishikuara për nëpunësit administrativë dhe punonjësit në sektorin publik, me të cilat duhet të ketë angazhim dhe avancim të personelit sipas meritës.

Komisioni vëren se ndryshimet e shumta në ligjet për sektorin publik që janë miratuar në vitin 2014 nuk janë zbatuar siç duhet dhe se përkundër ekzistimit të rregullave për zbatimin e vlerësimit të performancës, ai nuk kryhet në mënyrë sistematike apo të përshtatshme për këtë qëllim.

“Transparenca për shkaqet e shkarkimit të nëpunësve civilë është e pamjaftueshme dhe nuk jepen të dhëna për shkarkimet e personelit drejtues dhe jomenaxher. Ende nuk është siguruar ndjekja adekuate e rekomandimeve të Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit për përmirësimin e procedurave të punësimit. Administrata përballet me sfida serioze në tërheqjen dhe mbajtjen e stafit të kualifikuar të trajnuar. Nismat sporadike për rritjen e pagave në disa ministri apo organe kanë rritur copëzimin e sistemit të shpërblimit dhe në disa raste janë kundërshtuar edhe nga Gjykata Kushtetuese”, thekson KE-ja.

Në raport gjithashtu vihet në dukje se ndryshimet e vazhdueshme në stafin që punon në menaxhimin dhe zbatimin e fondeve të BE-së minon efektivitetin e këtyre masave. Gjithashtu theksohet se shumë pozita të larta vazhdojnë të plotësohen nga ushtrues detyre.

“Një numër i madh i bartësve të posteve drejtuese janë zëvendësuar para skadimit të mandatit dhe janë zëvendësuar me ushtrues detyre pas zgjedhjeve parlamentare të majit 2024. Numri i punësimeve të përkohshme dhe punësimeve me kontratë shërbimi vazhdon të jetë i lartë, pa një sistem të vendosur për monitorimin e numrit efektiv dhe kohëzgjatjes së tyre në nivel të të gjitha institucioneve. Shumica e institucioneve tani përdorin sisteme informacioni për menaxhimin e burimeve njerëzore. Sipas raporteve të audituesit shtetëror, një numër punonjësish të shërbimit publik paguhen pavarësisht se nuk kanë një detyrë formale dhe nuk duhet të paraqiten në punë. Ministria e Sistemit Politik dhe Marrëdhënieve ka vazhduar të rekrutojë staf dhe planifikon të dërgojë rekrutët e rinj në institucione të ndryshme”, thuhet në Raportin e KE-së.

Ndër të tjera, thuhet se legjislacioni i sinjalizuesve është i kënaqshëm dhe se nuk ka pasur asnjë informacion për mbrojtjen e sinjalizuesve në vitin 2023.

Siç thuhet në raport, korniza strategjike për administratën publike është e vendosur, cilësia e Strategjisë për Reformën e Administratës Publike (RAP) është përgjithësisht e kënaqshme, ndërsa efektiviteti i saj është shumë i kufizuar për shkak të zbatimit shumë të ngadaltë.

Sipas KE-së, cilësia dhe fushëveprimi i strategjisë janë adekuate dhe ajo mbulon të gjitha fushat kryesore të reformës, vendos një kornizë dhe objektiva të qartë dhe identifikon sfidat e politikave. Megjithatë, thekson KE-ja, mbështetja politike, menaxhimi, mbikëqyrja dhe menaxhimi i reformave të administratës publike nga ana e Qeverisë ishin të pamjaftueshme, gjë që u dëmtua më tej nga koordinimi i dobët ndërmjet Ministrisë së Shoqërisë së Informacionit dhe Administratës (MSHIA) dhe Ministrisë së Financav,. si dhe ndryshime të shpeshta në drejtimin e MSHIA-së.

“Ministria e re e Administratës (MA), e krijuar pas riorganizimit të MSHIA-së në fillim të korrikut të këtij viti, vazhdon të ketë mungesë të burimeve njerëzore dhe mbështetjes së mjaftueshme për të inkurajuar reformat në nivel teknik. Strukturat e monitorimit dhe menaxhimit nuk funksionojnë plotësisht dhe në mënyrë efektive.

Nevojiten përpjekje shtesë, thekson KE, për të qartësuar përgjegjësitë e institucioneve politikëbërëse, për të siguruar funksionimin e duhur të tyre, duke përfshirë forcimin e rolit të Sekretariatit të Përgjithshëm.

“Zhvillimi i politikave dhe legjislacionit të bazuar në fakte sigurohet vetëm pjesërisht. Cilësia dhe ndikimi i vlerësimeve të ndikimit rregullator dhe konsultimeve publike janë shumë të kufizuara. Rreth gjysma e 123 ligjeve të miratuara nga Kuvendi në vitin 2023 u miratuan pas një procedure të shkurtuar. Vendi kritikohet edhe për përdorimin e papërshtatshëm të procedurës së "flamurit evropian" në miratimin e ligjeve, e cila, siç u tha, në shumë raste nuk ishte e lidhur me ligjet që kishin të bënin kryesisht me harmonizimin e legjislacionit kombëtar me ligjin e BE-së.

As Kuvendi dhe as Qeveria nuk kanë vendosur procedura për vlerësimin sistematik të ligjeve dhe politikave, vlerëson KE.

Sa i përket kontrollit publik të punës së Qeverisë, në raport theksohet se plani vjetor i punës së Qeverisë dhe raportet vjetore nuk janë të disponueshme për publikun. Në të thuhet se janë zbatuar vetëm rreth 40 për qind e zërave të planifikuar në planin vjetor të punës së Qeverisë për vitin 2023 dhe vetëm 22 për qind e projektligjeve.

“Numri i pikave të shtuara në rendin e ditës të seancave të qeverisë në minutën e fundit është i madh. Rendi i ditëve të seancave të qeverisë nuk publikohet para mbledhjeve. Procesverbalet dhe vendimet nga mbledhjet e qeverisë nuk publikohen sistematikisht në internet”, janë një pjesë e komenteve të KE-së.

Duke vënë në dukje se menaxhimi i financave publike duhet të përmirësohet më tej, KE-ja vlerëson se shkalla e zbatimit të Programit të Reformës për Menaxhimin e Financave Publike (PFMRP) për periudhën 2022-2025 është mjaft e ulët dhe se një program i ri reformash për periudha 2024-2027 është formuluar por ende nuk është miratuar zyrtarisht nga Qeveria. Programi i ri, i strukturuar në tetë shtylla, mbulon dobësitë kryesore të identifikuara në vlerësimet ndërkombëtare.

Sipas KE-së, kapaciteti institucional i Ministrisë së Financave vazhdon të jetë i kufizuar, pasi ai përballet me sfida në tërheqjen dhe mbajtjen e personelit me aftësitë dhe kualifikimet e nevojshme.

Ministria e Financave, sipas Raportit, ka vazhduar përpjekjet për përmirësimin e transparencës buxhetore duke publikuar të dhëna për të ardhurat dhe shpenzimet e institucioneve publike, autoriteteve vendore dhe kompanive shtetërore në baza tremujore. Transparenca buxhetore vazhdon të jetë e kufizuar, siç tregohet nga një rezultat i ulët prej 35 në Anketën e fundit të Buxhetit të Hapur, shumë nën mesataren globale prej 45, thotë Komisioni dhe thotë se Ministria e Financave duhet të investojë më tej në rritjen e pjesëmarrjes së publikut në çdo fazë nga përgatitja, ekzekutimi dhe raportimi i buxhetit.

Ndër të tjera, ndahet se legjislacioni i sinjalizuesve është i kënaqshëm dhe se nuk ka pasur asnjë informacion për mbrojtjen e sinjalizuesve në vitin 2023.

Për sa i përket llogaridhënies, KE rikujton se në qershor të këtij viti janë miratuar ndryshime në Ligjin për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore dhe se duhet të vazhdojë progresi në rishikimin e tij, si dhe në zbatimin e përgjithshëm të reformës.

“Riorganizimi i tre sistemeve pilot ministrore është shtyrë disa herë që nga viti 2019 kur filloi reforma. Një numër i madh organesh mbeten përgjegjës para Kuvendit, por puna e tyre nuk monitorohet në praktikë. Delegimi i vendimmarrjes tek menaxhmenti i mesëm është ende i kufizuar si në nivelin qendror ashtu edhe në atë lokal”.

Legjislacion për të drejtën e qytetarëve për të aksesuar informacionin e natyrës publike ka, por, thekson Komisioni, duhet të inkurajohet më tej përgjigja ndaj kërkesave për informacion të natyrës publike dhe zbulimi proaktiv i informacionit.

“Më pak informacion disponohet në faqet e institucioneve shtetërore, portali i hapur qeveritar nuk përditëson informacionin, ndërkohë që publikimi i mbledhjeve dhe agjendave të qeverisë shkakton vonesa të konsiderueshme. Agjencia për Mbrojtjen e Qasjes së Lirë në Informatat Publike ka vazhduar me procedimin e ankesave me kohë, duke vërejtur një rritje të caktuar të ankesave për heshtjen e administratës. Debati në Kuvend për raportet e Avokatit të Popullit dhe të Entit Shtetëror të Revizionit ishte shumë i kufizuar në vitin 2023 dhe konstatimet dhe rekomandimet duhet të ndiqen më sistematikisht. Nuk ka pasur zhvillim të të drejtave të qytetarëve për administrim të mire”, thekson KE-ja.

Edhe pse korniza ligjore është e kënaqshme, shton Komisioni, kontestet administrative vazhdojnë të përballen me vonesa të paarsyeshme. Procedurat e apelit mbeten komplekse dhe të gjata me shumicën e vendimeve të bazuara në konsiderata procedurale dhe jo në bazueshmëri. Legjislacioni përcakton të drejtat e qytetarëve për të kërkuar kompensim dhe përgjegjësinë e autoriteteve publike në rastet e parregullsive.

Edhe Komisioni Evropian thotë se duhet të përmirësohet edhe më tej ofrimi i shërbimeve për qytetarët dhe bizneset.

Portali kombëtar për shërbime elektronike (https://uslugi.gov.mk/) është i hapur dhe funksionon. Ai ofron informacione dhe shërbime praktike administrative në internet në tre gjuhë dhe u shërben njerëzve me nevoja të veçanta. Megjithëse portali u përditësua me vetëm disa shërbime të reja elektronike, shërbimet e kërkuara më shpesh nuk janë ende të

disponueshme online. 135 shërbimet e reja të shumëpritura për qytetarët dhe bizneset ende nuk janë konfiguruar në portal. Portali aktualisht ka 292,179 përdorues, por numri i transaksioneve mujore është ende i ulët (2,070 aplikime). Gjithashtu, planifikimi i dobët dhe organizimi i pamjaftueshëm i zëvendësimit të dokumenteve personale që mbajnë emrin e mëparshëm kushtetues të shtetit shkaktoi pakënaqësi dhe mosbesim të madh te qytetarët, konstaton Komisioni në Raport dhe vë në dukje përdorimin ende të kufizuar të regjistrit të popullsisë.

QËNDRONI TË LIDHUR