Shkup, 20 mars 2023 (MIA) - Në vitin 2022, numri i përgjithshëm i “fëmijëve të rrugës” të saporegjistruar është 90, si dhe puna me 78 raste të vjetra. Ka pasur paralajmërime për 22 prindër. Gjashtëdhjetë fëmijë janë strehuar në qendër ditore, ndërsa katër fëmijë janë vendosur në shtëpi të vogël grupore.

 

Këto të dhëna sot i bëri të ditur ministrja e Punës dhe Politikës Sociale, Jovanka Trençevska, në manifestimin në të cilin u prezantua protokolli për bashkëpunim ndërsektorial për trajtimin e fëmijëve të rrugës.

 

"Ky numër duhet të ulet, ndërsa jam e sigurt se pikërisht ky protokoll do të na ndihmojë në këtë. Sepse investimi në kapitalin njerëzor, prioriteti kyç i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, fillon me investimin në çdo fëmijë", theksoi ministrja.

 

Në prani të ministres së Punës dhe Politikës Sociale Jovanka Trençevska, ministrit të Punëve të Brendshme Oliver Spasovski, ambasadorit të Norvegjisë, Jon Eugen Gelshtad, përfaqësuesit të përhershëm të UNDP-së, Armend Grigorijan, sot u promovua dhe prezantua Protokolli për bashkëpunim ndërsektorial për trajtimin e fëmijëve të rrugës.

 

Në fjalën e saj, Trençevska tha se e drejta për jetë dhe liri, respektimi i dinjitetit dhe barazia e të drejtave të njeriut, sot po bëhen parime shoqërore, ndërsa interesi për pozitën e fëmijëve konsiderohet si një nga më të rëndësishmit dhe ndoshta mbart kualifikimin e “çështjes së fatit” të çdo shoqërie që ka përcaktim qytetar.

 

Ajo theksoi se edukimi i rritja e fëmijëve në një mjedis ku ata do të kenë të gjitha kushtet e nevojshme për fëmijëri normale dhe zhvillim të duhur, është një nga çështjet themelore shoqërore. Ministri shtoi se familja dhe prindërit apo kujdestarët e tyre nuk mund t'i mbrojnë gjithmonë fëmijët nga rreziqet dhe kërcënimet e jashtme, e shpesh edhe vetë ata janë burim i krizave dhe dhunës ndaj fëmijëve.

 

Janë pikërisht fëmijët e rritur në familje të tilla, tha ai, kanë pasoja afatgjata nga trauma e përjetuar, dëmtohet shëndeti dhe zhvillimi i tyre, si dhe integriteti i tyre psiqik, social dhe moral. Prandaj, shtoi ajo, mbrojtja e fëmijëve në rrugë është proces shumë i ndërlikuar dhe kompleks që përfshin shumë sektorë në sistemin e mbrojtjes së fëmijëve. Ministrja theksoi se fëmijët e rrugës kanë të drejtën e mbrojtjes nga të gjitha institucionet kompetente që mund t'u përgjigjen në mënyrë adekuate nevojave të tyre, veçanërisht fëmijëve të dhunuar, t'i mbrojnë dhe t'i ndihmojnë në procesin e tejkalimit të rrezikut. Prandaj, shtoi ajo, promovohet dhe inkurajohet procesi i qasjes dhe bashkëpunimit ndërsektorial, përballë veprimeve të izoluara të sektorëve.

 

"Për të përmirësuar gjendjen dhe koordinimin e ndërsjellë në veprimin mes institucioneve dhe përgjegjësive të tyre në raport me fëmijët e rrugës, u imponua nevoja e krijimit të protokollit për bashkëpunim ndërsektorial për trajtimin e fëmijëve të rrugës. Për përgatitjen e këtij dokumenti të rëndësishëm, Ministria e Punës dhe Politikës Sociale formoi një grup pune me përfaqësues nga MPB-ja, MASH-i, MSH-ja, MD-ja dhe OJQ-ve, me qëllim të trajtimit të koordinuar të fëmijëve, mbrojtjes, përfshirjen e tyre në shoqëri, dhe aktiviteteve për parandalimin e kësaj dukurie", informoi Trençeevska.

 

Ajo njoftoi se serioziteti i qasjes dhe domosdoshmëria për t'u ndihmuar fëmijëve të rrugës, imponoi vendosjen e një game të gjerë procedurash dhe masash, të dedikuara për profesionistët që janë në kontakt me grupin qëllimor dhe që kanë nevojë për një mënyrë të unifikuar, të standardizuar dhe unike të veprimit me këta fëmijë.

 

Ministri nënvizoi se arsyetimi i protokollit për trajtimin dhe udhëzimin e fëmijëve të rrugës reflektohet edhe në nevojën urgjente që Republika e Maqedonisë së Veriut të harmonizojë aktivitetet e saj në mbrojtjen sociale të fëmijëve me ato të vendeve evropiane dhe si një hap tjetër në afrimin e vendit drejt rrjedhave evropiane.

 

“Në fund, duhet të theksojmë se e ardhmja e çdo shoqërie varet nga aftësia e saj për të ushqyer shëndetin dhe mirëqenien e brezit të ardhshëm të fëmijëve. Nëse nuk arrijmë t'u sigurojmë fëmijëve një shoqëri të sigurt dhe të mbrojtur si bazë e shëndetshme për jetë produktive, në të njëjtën kohë po rrezikojmë të ardhmen, prosperitetin dhe sigurinë e shoqërisë sonë. Prandaj nevojitet një qasje gjithëpërfshirëse dhe sistematike nga të gjithë ne, me qëllimin e vetëm që të thyejmë stereotipat, të rrisim vetëdijen publike dhe t'u mundësojmë fëmijëve të jetojnë në kushte të mirëqenies dhe respektimit të interesave të tyre më të mira", tha Trençevska.

Para të pranishmëve foli edhe ministri i Punëve të Brendshme, Oliver Spasovski.

 

"Për kënaqësinë time të madhe, po promovojmë protokollin e bashkëpunimit ndërsektorial për trajtimin e fëmijëve të rrugës, një dokument që na duhej si institucione, veçanërisht për profesionistët që janë në kontakt me grupin qëllimor - fëmijët e rrugës, ku nevojitet një mënyrë e unifikuar, standardizuar dhe unike e sjelljes me këta fëmijë. E përfitimi më i madh dhe momenti kyç i këtij Protokolli, siç thotë edhe vetë emri i dokumentit, është pikërisht qasja multisektoriale dhe multidisiplinare në bashkëpunimin mes institucioneve dhe përgjegjësive të tyre, si bazë për largimin e këtyre fëmijëve nga rruga, mbrojtjen e tyre dhe përfshirjen e plotë në shoqëri”, tha ministri.

 

Ai theksoi se fëmijët janë e ardhmja jonë, por fëmijët pa mbikëqyrje prindërore i takojmë çdo ditë në rrugë.

 

"Ata shesin prodhime të vogla, lypin ose mbledhin sende të vjetra nga kontejnerët dhe jo rrallëherë pastrojnë xhamin e makinave në udhëkryqet frekuente, duke rrezikuar jetën e tyre, por edhe të pjesëmarrësve të tjerë në komunikacion. Edhe këta fëmijë në rrugë janë fëmijët e dikujt. Në thelb, analizat e këtyre fëmijëve të rrugës në vendin tonë treguan se ata kanë shtëpi dhe familje, por gjendja ekonomike e familjeve është në nivel shumë të ulët dhe nuk ka kujdes dhe mbrojtje prindërore. Pra, në vend që të jenë në shkollë - ata enden dhe rrinë kot, në vend që të jenë në shtëpi apo të rriten duke luajtur me moshatarët e tyre - ata lypin, kryejnë aktivitete pune", theksoi Spasovski.

 

E jo rrallë, shtoi ai, për shkak të kushteve të jetesës, mungesës së mbrojtjes dhe kontrollit prindëror, si dhe disponueshmërisë së lehtë të autorëve të mundshëm të krimeve, këta fëmijë janë të ekspozuar ndaj rrezikut për t'u bërë viktima të llojeve të ndryshme të abuzimit apo neglizhencës, të tërheqjes në dukuritë dhe sjelljet devijuese, si kryerja e vjedhjeve, prostitucionit, etj.

 

"Prandaj u përcaktuam për një qasje sipas së cilës do t'i trajtojmë këta fëmijë si fëmijët tanë. Jam i sigurt se të gjithë do të pajtohemi - fëmijët nuk i përkasin rrugës, por shkollave, procesit arsimor. Është e nevojshme përfshirja e tyre e plotë në zhvillimet sociale, si dhe mbrojtja e organizuar, shëndetësore dhe sociale. Pikërisht këtu njohëm detyrimin tonë për të siguruar që asnjë fëmijë të mos privohet nga nevojat dhe kushtet elementare njerëzore", theksoi ministri.

 

Së bashku, tha Spasovski, të ndihmojmë që ky vend të jetë një botë më e mirë për ta, në mënyrë që ata të jetojnë, e jo vetëm të mbijetojnë.

 

"Ne u udhëhoqëm nga këto argumente kur krijuam protokollin e ri për trajtimin e fëmijëve të rrugës, një dokument detyrues multisektorial, i cili jep udhëzime për veprimet e të gjithë aktorëve që merren me fëmijët dhe familjet, si nga sektori publik ashtu edhe nga ai civil. Ky protokoll përmban një gamë të gjerë procedurash dhe masash të destinuara për profesionistët në mbarë vendin, të cilët janë në kontakt me këtë target grup dhe është një garanci që të gjitha procedurat, vendimet dhe masat e ndërmarra gjatë gjithë procesit të trajtimit dhe mbrojtjes do të jenë në interesin më të mirë të fëmijës", theksoi ministri.

 

Ai nënvizoi se si për MPB-në, por edhe për të gjitha institucionet relevante, siç është Ministria e Shëndetësisë përmes qendrave për punë sociale, Ministria e Shëndetësisë, Ministria e Arsimit dhe Shkencës së bashku me institucionet arsimore, sektori joqeveritar dhe vetëqeverisja lokale, si dhe për profesionistët që punojnë me fëmijët e rrugës, protokolli nënkupton vendosjen e një procedure efikase dhe operative për një procedurë të shpejtë dhe të koordinuar, për mbrojtjen e fëmijëve të rrugës nga ekspozimi ndaj rrethanave të pafavorshme ose dëmtimi. Por edhe sigurimi i ndihmës dhe mbështetjes adekuate për fëmijët, mbrojtja e tyre, si dhe përcaktimi i masave parandaluese, të cilat sigurojnë një mjedis të sigurt dhe stimulues për jetën dhe aktivitetet e punës të çdo fëmije, veçanërisht të fëmijëve të rrezikuar.

 

“Ky protokoll që po promovojmë sot është një tjetër tregues se ne kemi refuzuar kategorikisht të stigmatizojmë. Përkundrazi, si vend që ka ratifikuar pothuajse të gjitha traktatet kryesore të të drejtave të njeriut në nivel ndërkombëtar dhe evropian, duke përfshirë edhe Konventën për të Drejtat e Fëmijëve, ne kemi zgjedhur me vendosmëri të kujdesemi dhe të angazhohemi për barazinë e fëmijëve në rrugë. Sepse derisa çdo fëmijë në rrugë të jetë i sigurt, asnjë fëmijë në rrugë nuk është i sigurt", theksoi Spasovski. 

 

Foto: MIA