Shkup, 17 shkurt 2023 (MIA) - Fatkeqësitë natyrore shfaqen pa paralajmërim paraprak, për to nuk ka kohë, e as intensitet të caktuar. Edhe pse përmasat dhe dëmet e fatkeqësive natyrore nuk mund të parashikohen, ajo në çka mund të ndikohet me siguri është gatishmëria e mirë me staf të trajnuar dhe pajisje të avancuara për të përballuar më lehtë dëmet. 

Personeli mjekësor, zjarrfikësit, institucionet si Drejtoria për Mbrojtje dhe Shpëtim (DMSH) dhe Qendra për Menaxhimin e Krizave (QMK), janë vetëm një pjesë e zinxhirit të organeve që në rast të përmbytjeve, zjarreve dhe tërmeteve janë në vijën e parë. MIA tentoi të gjejë një përgjigje se sa janë të gatshme këto institucione të reagojnë në mënyrë përkatëse në 24 orët e para. 

Drejtori i ISHP KU “TOARKIQU”, Aleksandar Trajanovski shprehet për MIA-n se asnjëherë nuk mund të dilet me deklaratë se jemi plotësisht të përgatitur për t'u përballur me çfarëdo katastrofash dhe fatkeqësi natyrore, sepse nuk dihet se çfarë përmasash do të jenë dhe çfarë do të sjellin ato. 

"Ajo që mund të bëjmë është të jemi gati me personel, pajisje dhe hapësirë për t'u përballuar me sfidën. Klinika “TOARILUC” e ka treguar shumë mirë këtë, sidomos në disa vitet e fundit. Përveç kësaj, në kuadër të “TOARKIQU” janë Qendrën Emergjente, e vetmja e këtij lloji në vend, ku 24 orë në ditë përkujdesen persona të të gjitha moshave, të cilët kanë kushte urgjente të natyrës kirurgjikale dhe interniste, si dhe “KARIL” , e cila është njësi qendrore e kujdesit intensiv në vend. Para disa vitesh “TOARKIQU” për vetëm disa orë është përkujdesur për të lënduarit nga Llaskarca, të cilët nuk ishin në numër të vogël. Në pikun e epidemisë së virusit korona, rastet më të rënda janë trajtuar në “TOARKIQU”, shumica e të cilave kanë qenë me ventilim mekanik. Korona ishte diçka që askush nuk mund ta parashikonte, e as të përgatitej për të, e megjithatë ne e përballuam sfidën", thekson Trajanovski. 

Për momentin, siç bën të ditur, nuk ka mungesë të personelit mjekësor në asnjërën nga klinikat në kuadër të “TOARKIQU”. 

"Kemi mjaft mjekë dhe staf të ndërmjetëm mjekësor. Jemi të pajisur mirë me pajisje mjekësore, një pjesë të madhe të të cilave i kemi marrë gjatë pandemisë, e në dy vitet e fundit janë rinovuar Klinika e Traumatologjisë, Klinika e Ortopedisë dhe Qendra Emergjente. Sivjet, planifikohet edhe rekonstruksioni i “KARIL”. Kemi kapacitete të reja të rinovuara, pajisje të re dhe staf që është në nivelin më të lartë profesional në fushën e traumatologjisë, ortopedisë, mjekësisë urgjente dhe anestezisë", thekson Trajanovski. 
Lëndimet e shkaktuara nga tërmetet, siç thekson ai, janë të patologjisë së ndryshme, sepse bëhet fjalë për persona që kanë qenë nën rrënojat e objekteve dhe kanë lëndime të ndryshme të brendshme, thyerje dhe fraktura, dëmtime të rrugëve të frymëmarrjes dhe ngjashëm.

"E gjithë kjo është patologji urgjente që në momentin e parë triazhohet në Qendrën emergjente dhe më pas përcillet për trajtim përkatës në klinikë të caktuar kirurgjikale, qoftë ajo traumatologjike, abdominale, torakale dhe ngjashëm. Të gjitha këto lëndime nuk janë të reja për ne. Është një patologji që punohet vazhdimisht. Vetëm shkaktari mund të jetë i ndryshëm. Mjekët te ne çdo ditë përballen me fraktura dhe lëndime të organeve të brendshme, si pasojë e fatkeqësive dhe aksidenteve të ndryshme në komunikacion", thekson Trajanovski. 

Qendra emergjente, siç shprehet ai, ka staf mjekësor dhe personel të ndërmjetëm mjekësor që është mjaftueshëm i trajnuar për t'u dalë në ndihmë dhe trajtuar deri në 100 pacientë në ditë, sa është mesatarja brenda 24 orëve. 

"Do të përmend edhe një herë se Qendra Emergjente është pjesë e “TOARKIQU” dhe se këtu janë gjithmonë anesteziologët nga “KARIL” dhe kirurgët nga Traumatologjia dhe Ortopedia. Nga ana tjetër, në kushtet e fatkeqësive elementare, miratohen urdhëresa të veçanta në të cilat mobilizohet i gjithë personeli mjekësor në dispozicion dhe bëhet organizim i veçantë në varësi të llojit dhe madhësisë së fatkeqësisë. “TOARKIQU” ka në dispozicion automjet mjekësor, por, në esencë, kjo nuk ndryshon shumë, meqë pacientët vijnë në klinikë me autoambulanca, e cila është përgjegjëse për transportin e të lënduarve në vend, dhe për këtë ekziston një sistem i tërë i organizimit. Qendra emergjente ndodhet në godinën e klinikave kirurgjikale dhe të gjitha transferimet e mëtejshme bëhen në kuadër të vetë godinës, pa pasur nevojë për automjete. Nëse ka nevojë për transferim të pacientit në një godinë tjetër në kompleksin “Nënë Tereza”, që është pak e mundshme , për këtë ka automjete nga Shërbimi për Çështje të Përbashkëta", sqaron Trajanovski. 

Sipas tij, nuk ka nevojë për panik dhe histeri për diçka që nuk e dimë nëse edhe do të ndodhë fare. 

"Nga ana tjetër, paniku nuk i konvenon askujt. As popullatës, as neve, punonjësve shëndetësorë. Ne jemi të trajnuar për të bërë atë që bëjmë çdo ditë. Ne ofrojmë ndihmë mjekësore, shpëtojmë jetë. Për ne, çdo lëndim është i njëjtë dhe kërkon trajtim të duhur, pavarësisht nëse ka ndodhur si pasojë e tërmetit, aksidentit të trafikut apo dëmtimit në vendin e punës. Tashmë kemi treguar me pandeminë se mund të kujdesemi për të gjithë pacientët dhe të ofrojmë ndihmë mjekësore edhe për të sëmurët më rëndë. Treguam me Llaskarcën dhe në fakt tregojmë çdo ditë me punën tonë", është kategorik Trajanovski. 

Edhe drejtori i Klinikës për sëmundje kirurgjikale “Shën Naumi i Ohrit”, Luben Arsenkov, në një bisedë për MIA-n, thekson se në rast të një tërmeti të fortë në Shkup nuk duhet të ketë probleme me ndihmën mjekësore, por thekson se gjithçka varet nga dimensionet e fatkeqësisë. 

"Ne jemi klinikë për sëmundje kirurgjikale, institucion që trajton në radhë të parë pacientët kirurgjikë. Pra, ne nuk kemi departamente të tjera të brendshme, për sy, vesh. Si institucion i tillë, në raste të tilla të fatkeqësive masive, tërmete, sigurisht që do të jemi ndoshta të parët që do të prekemi, ose duke marrë parasysh vendndodhjen, kemi në dispozicion rreth 100 shtretër për repart ose rreth 15 shtretër në kujdesin intensiv dhe në dhomën e shokut. Ka staf të trajnuar mjekësor . Kirurgë, anestezistë, infermiere, infermierë. Ekip mjekësor nga specialitete të ndryshme. I kemi në dispozicion të gjitha specialitetet, përveç kardiokirurgjisë dhe kirurgjisë torakale", sqaron Arsenkov për MIA-n. 

Megjithatë, siç shton ai, në rast nevoje do të bëheshin shqyrtime konsullore, do të thirreshin kolegët. 

“Sepse në aksidente të tilla shpesh ndodh që të nevojitet një qasje multidisiplinare dhe të marrin pjesë kolegë nga disa specialitete”, bën të ditur Arsenkov. 

Sipas tij, nuk duhet të ketë probleme. 

"Por, gjithçka varet nga dimensionet e një fatkeqësie të tillë, Zoti mos e dhëntë. Mendoj se sistemi është gati për ripërshtatje në kushte të reja, siç ishte gjatë pandemisë. Shumë departamente, për shembull, që nuk janë marrë me atë sëmundje, janë përshtatur sa i përket personelit dhe kapaciteteve të tjera të nevojshme hapësinore, thekson Arsenkov. 

Nga Njësia Territoriale e Zjarrfikësve në Shkup, e cila është e mobilizuar edhe në rast të fatkeqësive të mëdha natyrore, thonë se kanë zjarrfikës të trajnuar dhe se do të përgjigjen me gjithçka që kanë në dispozicion. 

"Ne jemi vetëm një pjesë e sistemit. Përveç zjarreve jemi edhe forca republikane. Nga Drejtoria e Mbrojtjes dhe Shpëtimit i kanë të gjitha resurset. Drejtoria ka në dispozicion të gjitha resurset për mbrojtje dhe shpëtim. Ata sistemojnë pajisje, angazhojnë makineri. Ne jemi vetëm segment i vogël, një pjesë e gjithë atij sistemi. Ne do të përgjigjemi me atë që e kemi në dispozicion, në sistemin. E sistemi është Drejtoria për Mbrojtje dhe Shpëtim. Ata vendosin kush, çfarë, ku, si. Kemi zjarrfikës të trajnuar, tashmë kemi dërguar kolegë në Turqi. Kemi pasur kolegë që kanë qenë në Shqipëri, Mal të Zi, Bosnjë, shprehet në deklaratën për MIA-n komandanti i NJTZ në Shkup, Zvonko Tomeski. 

Nga ana tjetër, nga Drejtoria për Mbrojtje dhe Shpëtim për MIA-n shprehen se në rast të gjendjes së krizës siç janë tërmetet, kanë dy ekipe prej gjithsej 70 personash të trajnuar sipas standardeve evropiane, e përveç kësaj kanë tetë ekipe prej tetë njerëzve secili, e gjithashtu ekziston edhe ekip që përfshin njerëz nga profesione të ndryshme të cilët do t'i përgjigjeshin në mënyrë përkatëse krizave. 

Sa u përket pajisjeve që ata posedojnë dhe përdorin, DMSH bëjnë me dije se ajo përbëhet nga pajisje ngritëse ajrore si jastëkë ngritës, gërshërë hidraulike, pajisje mbështetëse hidraulike, mjete elektrike për depërtim të mureve, vegla dore për depërtim dhe ngjashëm. 

Tërmeti në Turqi dhe Siri është shembull se nuk ka kalkulime me natyrën

Tërmetet në Turqi dhe Siri me magnitudë 7.8 sipas shkallës Rihter, e më pas një tërmet i mëvonshëm me magnitudë 6.7 në thellësinë 9 kilometra që ndodhi në fillim të muajit janë shembulli më i freskët që vërteton se një vend sado që të jetë përgatitur, nuk mund të përballet me fuqinë e natyrës.

Nga QMK-ja shprehen se të dhënat e fundit nga pasojat e tërmetit në Turqi tregojnë se ky vend i pasur, i cili ka një sistem të ndërtuar dhe cilësor, e edhe të mirëfinancuar dhe të organizuar për menaxhimin dhe përballimin e fatkeqësive natyrore, megjithatë nuk mund ta përballojë plotësisht vetë me fatkeqësinë natyrore dhe pasojat e saj.

"Siç duket, sipas asaj që u tregua dhe të dhënave, në botë sistemet e ndihmës gjatë fatkeqësive dhe katastrofave me përmasave më të mëdha janë më të organizuara. Republika e Maqedonisë së Veriut, si vend demokratik, merr pjesë në këto sisteme siç është sistemi i NATO-s - konkretisht Qendra e NATO-s për Komunikimin dhe Koordinimin e Fatkeqësive, qendër e ngjashme në Bashkimin Evropian, si dhe Qendra e Koordinimit të Kombeve të Bashkuara. Përveç institucioneve dhe shërbimeve shtetërore-qeveritare, organizatat joqeveritare dhe shoqatat vullnetare, si Kryqi i Kuq dhe Gjysmëhëna e Kuqe, të cilat në rast fatkeqësish janë të përfshira në trajtimin e pasojave dhe dhënien e ndihmës për viktimat në një paralelisht funksionojnë edhe shteti i caktuar, gjegjësisht kudo në botë, thonë drejtori i QKM-së, Stojançe Angelov dhe këshilltari shtetëror me përvojë të gjatë në mbrojtje dhe siguri, Dragi Tarçugovski, në Qendrën për Menaxhimin e Krizave (QMK).

Ata theksojnë se çështja se sa kapacitete njerëzore dhe pajisje kemi aktualisht në një situatë krize, siç janë tërmetet, është një temë komplekse dhe e gjerë. 

“Struktura e cilësisë së infrastrukturës së ekspozuar ndaj rrezikut, struktura e popullsisë së ekspozuar, sipas gjinisë, moshës, gjendjes shëndetësore dhe detajeve të tjera demografike, si dhe masat strategjike parandaluese të marra në afat të gjatë janë më së shumti. shembull i mrekullueshëm i të kuptuarit të aktiviteteve për parandalim dhe ballafaqim me rreziqet e fatkeqësive natyrore”, thonë ata. 

Ata këshillojnë se është e rëndësishme që qytetarët të kenë kujdes në mjediset e tyre të afërta brenda shtëpive dhe vendeve të punës për të vendosur objekte në një mënyrë që do të ishte e sigurt gjatë një tërmeti, ose më saktësisht të jenë të vendosura qëndrueshëm dhe fort, në mënyrë që të mos lëndohen njerëzit në rast të lëvizjes. 

"Dihet se tërmetet nuk na lëndojnë dhe nuk na vrasin, por sendet në ndërtimet dhe objektet e keqndërtuara, ndërtesa pa standarde aseizmike", shprehet drejtori i QMK-së, Angellov.

Bllazhe Darudov dhe Simona Sërbinoska