Shkup, 5 prill 2024 (MIA) - Presidenti i vendit duhet të jetë indi lidhës i narrativave të ndryshme politike dhe etnike. Roli i tij është roli i babait të kombit dhe ai duhet të jetë krijues dhe vazhdimisht të bëjë thirrje për arritjen e konsensusit shtetëror – konsensus politik shtetëror, por edhe konsensus ekonomik shtetëror. Para së gjithash konsensus për anëtarësim të përshpejtuar në Bashkimin Evropian, thekson në një intervistë për MIA-n kandidati për president i BDI-së dhe ministri i Punëve të Jashtme, Bujar Osmani.

Ai thekson se ndër shtyllat e programit të tij zgjedhor do të jetë edhe Bashkimi Evropian deri në vitin 2030, do të ofrojë më shumë integrim para anëtarësimit në Union, ndërsa në intervistën për MIA-n ka paralajmëruar fillimin e marrëveshjes ekonomike kornizë. Ai po ashtu thekson se janë pjekur kushtet që qytetarët të votojnë për kompetencë e jo për përkatësi etnike dhe pret mbështetje nga qytetarët nga të gjitha bashkësitë etnike. Ai vlerëson se ka shanse serioze që qytetarët këtë herë t'i tejkalojnë linjat etnike dhe të vendosin për një kandidat që mund të sigurojë përparimin e shtetit.

“Në misionin dhe vizionin e presidentit të shtetit, sipas këndvështrimit tim, presidenti duhet të jetë fillimisht busull e orientimit gjeostrategjik të shtetit. Është një çështje shumë e rëndësishme sidomos në kushtet e ndikimeve të jashtme malinje. Së dyti, presidenti duhet të jetë indi lidhës i narrativave të ndryshme etnike dhe politike. Maqedonia e Veriut është një nga demokracitë funksionale multietnike më të suksesshme jo vetëm në rajon, por edhe më gjerë. Shtylla e stabilitetit dhe progresit të këtij vendi është harmonia ndëretnike, demokracia funksionale multietnike. Besoj se presidenti i vendit ka rolin e të qenit një ind lidhor, të jetë ngjitës i atyre narrativave të ndryshme që shpesh mund të jenë kontradiktore. Megjithatë, roli i presidentit është të krijojë një avantazh nga diversiteti dhe të inkurajojë më tej atë diversitet. deklaron Osmani.

Ai deklaroi se përveç avokimit për anëtarësim deri në vitin 2030, do të propozojë edhe konceptin e më shumë integrimi para anëtarësimit, në mënyrë që, siç thekson, qytetarët të ndjejnë përfitimet e negociatave me Bashkimin Evropian edhe para vetë anëtarësimit – akses. në fonde, akses në treg dhe akses në organet politike të Bashkimit Evropian.

“Pas kësaj, unë propozoj një marrëveshje ekonomike kornizë pasi arritëm një konsensus kombëtar në lidhje me marrëveshjen kornizë të Ohrit - të gjitha palët nga i gjithë spektri politik, dhe nëse është e nevojshme, ndihmë ndërkombëtare. Mirëpo, ne kemi arritur qëllime të caktuara që marrëdhëniet ndëretnike do të zhvillohen në një drejtim të caktuar dhe sado pakënaqësi të ketë për momentin, është vetëm një perceptim, por nga perspektiva e zhvillimit strategjik të shtetit, mendoj se shteti është stabilizuar dhe kemi harmoni ndëretnike, një demokraci funksionale multietnike për të cilën duhet të krenohemi. Mendoj se tani është koha që të përqendrohemi në një marrëveshje kornizë ekonomike”, theksoi Osmani.

Ai thotë se arsyeja kryesore pse kandidoi për president ka qenë se ka qenë në themel të proceseve më të rëndësishme të shtetit, që nga posti i zëvendëskryeministrit për Çështjet Evropiane, Ministrër i Jashtëm, në proceset për Marrëveshjen e Prespës, negociatat me Bullgarinë, si dhe negociatat me presidencën franceze për Kornizën Negociatore dhe fillimin e negociatave pas 17 vitesh pritje.

“Tani që po hyjmë në një moment historik shumë të rëndësishëm, mendoj se nga pozita e presidentit të vendit mund të përfundojë ai proces i integrimit evropian, i cili ka qenë prioriteti më i rëndësishëm i qytetarëve për 30 vjet, sepse atje nuk është një proces alternativ për sa i përket standardit të jetesës, për mbajtjen e të rinjve këtu, për rritjen e cilësisë së jetës së çdo qytetari. Dhe shpesh them dhe pa modesti të rreme, se jam punëtor, kam përvojë vendase, përvojë ndërkombëtare, kam udhëhequr organizatën më të madhe ndërkombëtare të sigurisë në botë, OSBE-në dhe ato kontakte që i kam marrë gjatë mandatit tim si kryetar i OSBE-ja dhe si ministre e punëve të jashtme në Evropë, në botë, mendoj se do të jenë një ndihmë e madhe për vendin dhe përmes postit të presidentit, vendi mund të prezantohet jashtë vendit, por edhe t'i shfrytëzojë ato kontakte për të arritur synimet e politikës së jashtme”, tha Osmani për MIA.

Anëtarësimi në BE për Osmanin nuk ka alternativë, duke theksuar se asnjë nga shtetet më të vogla në bllokun lindor nuk ka pasur sukses pa Bashkimin Evropian.

“Të gjitha partitë politike nga të dyja anët e spektrit duhet të arrijnë një konsensus kombëtar se do të konkurrojmë, sigurisht kush do të ofrojë një zgjidhje më të mirë për shëndetësinë, kush do të ofrojë një zgjidhje më të mirë për arsimin. Megjithatë, për çështjet kryesore të anëtarësimit në Bashkimin Evropian deri në vitin 2030, ne duhet të bashkojmë duart, duhet të arrijmë një konsensus ndërpartiak. Kroacia e bëri këtë. Pra, kryeministri dhe opozita në atë kohë shtrënguan dorën para opinionit dhe thanë se ne do të konkurrojmë për të gjitha çështjet e tjera, por jo për çështjet e Bashkimit Evropian. Unë i referohem kësaj për disa vite si ministër i Jashtëm. Mendoj se si president i vendit do të ishte prioriteti im i parë arritja e një konsensusi kombëtar në lidhje me BE 2030, por edhe në lidhje me drejtimet strategjike ekonomike. Është një propozim që ne e kemi diskutuar me odat ekonomike dhe janë dakord që çështjet politike, çështjet etnike gjithnjë e më shumë po hyjnë në binarët e tyre dhe po marrin drejtim. Tani është koha për të arritur një konsensus shtetëror për çështjet ekonomike dhe zhvillimin e shtetit dhe ky ishte prioriteti im në arritjen e marrëveshjes ekonomike kornizë”, thotë Osmani.

Ai gjithashtu bëri të ditur se si president i vendit do të iniciojë edhe formimin e një bordi ndërkombëtar të përbërë nga NATO, Bashkimi Evropian dhe SHBA, i cili do të certifikojë të gjithë bartësit e posteve publike - nga jeta politike, institucionale, sisitemit gjyqësor dhe kjo të bëhet në lidhje me dy drejtime.

“Fillimisht, a kanë ndonjë lidhje me interesin rus. Mendoj se është shumë e rëndësishme të ngrihet një mur për interesin rus në vend, sepse historikisht kemi parë dëme edhe për popullin

maqedonas edhe për popullin shqiptar, dhe të gjithë kanë parë dëme nga interesi rus, dhe ne duhet të ndërtojmë një mur për interesin rus. Pra, verifikimi se asnjë bartës i posteve publike nuk mund të përfaqësojë interesin rus në këtë vend dhe së dyti, nëse ata janë të përfshirë në ndonjë akt korruptiv. Dhe propozimi im është që askush nuk mund të bëhet bartës i postit publik, ministër, drejtor, gjykatës, prokuror pa marrë këtë certificate”, thekson Osmani.

Ai ka sqaruar propozimin për zgjedhjen e presidentit të shtetit në Kuvend, jo në zgjedhje.

I pyetur nëse mendon se kjo do të ishte një hyrje në një krizë të re politike apo do të dobësonte më tej demokracinë, ai thotë se kjo do të rezultonte në një president që do të ishte rezultat i një konsensusi politik dhe etnik.

“Zgjedhjet e drejtpërdrejta nuk janë kompatibile me shtetet dhe shoqëritë multietnike. Parimi bazë i Marrëveshjes Kornizë ishte parandalimi i parimit të madhorizimit dhe theksimit të të tjerëve dhe krijimi i mekanizmave në të cilët të gjithë do të përfshihen në një proces gjithëpërfshirës. Dhe për këtë ne besojmë se në një proces të tillë të zgjedhjes së presidentit në Kuvend, së pari do të marrim një president që do të jetë produkt, pra rezultat i një konsensusi politik dhe etnik. Deri më tani kemi presidentë që janë burim polarizimi dhe përshkallëzimi i shoqërisë, thotë Osmani.

Ai mendon se me këtë do të tejkalohej ai polarizim, sepse, siç thotë ai, në atë vendim do të përfshihej edhe pozita maqedonase dhe opozita maqedonase.

“Pra, edhe ai konflikt brendamaqedonas, që shpesh rezulton nga zgjedhja e presidentit - e dini, Cërvenkovski është thirrur vazhdimisht nga opozita z. Cërvenkovski, Trajkovski po ashtu, edhe Ivanovi po ashtu. Dhe në vend që presidenti të kishte rolin e indit koheziv, ishte një burim shtesë polarizimi. Dhe mendoj se nëse në një konsensus të tillë politik, por edhe një konsensus etnik përmes shumicës së Badenterit, do të zgjidhnim një president që do të ketë vullnetin e gjithë spektrit politik dhe etnik dhe në të ardhmen do të ketë autoritetin që të mund t'i thërrasë ata për të arritur konsensusin shtetëror. Sepse mendoj se arsyeja më e madhe pse Maqedonia e Veriut nuk po zhvillohet kaq shpejt është për shkak të krizave të vazhdueshme të përhershme politike, ndonjëherë edhe krizave etnike sepse nuk kemi krijuar një mekanizëm për arritjen e një konsensusi shtetëror për deeskalim dhe depolarizim dhe mendoj se nëse e bëjmë atë do të kemi një president që do të ketë vullnet dhe autoritet ndaj gjithë spektrit politik dhe etnik, më në fund do të kemi një mekanizëm të tillë për arritjen e konsensusit shtetëror”, thotë Osmani.

Ai thekson se dallon nga kandidatët e tjerë për nga kompetenca sepse, siç thotë ai, është i vetmi nga kandidatët që ka përvojë ndërkombëtare, duke përfshirë edhe të qenit kryetar i organizatës më të madhe rajonale të sigurisë në botë - OSBE-së, në një periudhë të vështirë gjeopolitike.

Osmani thekson se janë pjekur kushtet që qytetarët të votojnë për kompetencë e jo për përkatësi etnike.

“Unë jam kirurg. Nuk më ka ndodhur kurrë që dikush që më ka kërkuar ndihmë për kirurgji, të më pyesë se cila është përkatësia ime, por a mund ta bëj mirë atë që kanë nevojë ata, qytetarët. Pra, pavarësisht nëse ishin maqedonas, turq, boshnjakë, ata kurrë nuk pyetën se çfarë isha, por nëse isha kirurg i mirë. Mendoj se këtë duhet ta vendosin edhe qytetarët. Jo nëse Osmani është shqiptar apo turk, nëse Osmani ka treguar deri më tani se mund të përballet me sfida të vështira, nëse mund t'i shtyjë proceset përpara, nëse ka arritur të arrijë autoritet në komunitetin ndërkombëtar midis bartësve, tek ata që marrin vendimet e mëdha në Evropë dhe në botë, prandaj mendoj se të njëjtën gjë që i parashtrojmë vetes kur duhet të kujdesemi për shëndetin tonë, duhet të kujdesemi edhe për shëndetin e shtetit dhe të institucioneve. Prandaj duhet të fokusohemi tek kompetenca. Dhe unë dëshiroj që në këtë garë, në këtë garë ndërmjet kandidatëve, të jetë një garë në aspektin e kompetencës, një garë në aspektin e autoritetit ndërkombëtar, një garë për sa i përket komunikimit me botën, sepse këto janë kompetencat e presidentit - të përfaqësojë vendin jashtë, të kesh një rol në sigurinë kombëtare kuptohet edhe në Armatë. Besoj se në atë pjesë pres që qytetarët të fokusohen tek përvojëa, ndershmëria, përkushtimi dhe besueshmëria ndërkombëtare”, theksoi Osmani.

Ai vlerëson se ka shanse reale për të hyrë në raundin e dytë dhe pret mbështetje nga të gjitha bashkësitë etnike, pasi siç tha ai, ka besim se ka ardhur koha që qytetarët të japin besimin e tyre në aspektin e aftësisë, përvojës, përkushtimit dhe ndershmërisë, por jo vetëm në lidhje me direktivat partiake apo etnike.

I pyetur nëse është e vërtetë që faktorët ndërkombëtarë i kanë sugjeruar pas përfundimit të mandatit si shef i diplomacisë të kandidojë për Sekretar të Përgjithshëm të NATO-s dhe nëse e sheh veten në një pozicion tjetër ndërkombëtar në të ardhmen, ai thotë se tani është i fokusuar për zgjedhjet presidenciale.

“Mendoj se ka shanse serioze që qytetarët këtë herë t'i kapërcejnë linjat etnike dhe të vendosin për një kandidat që mund të sigurojë përparimin e shtetit. Është e vërtetë që kam rekomandime për disa organizata ndërkombëtare bazuar në përvojën që kam fituar në menaxhimin e OSBE-së, sukseset që kemi arritur, por sigurisht edhe punës time si Ministër i Punëve të Jashtme më parë. Megjithatë, tani jam i fokusuar në zgjedhjet presidenciale, në mandatin presidencial dhe pastaj do të shohim se çfarë do të ndodhë”, nënvizoi Osmani.

Osmani paralajmëroi edhe mbajtjen e Forumit të Prespës më 13 dhe 14 qershor të këtij viti.

“Nëse do të jem në Ministrinë e Punëve të Jashtme apo do të zgjidhem president, këtë nuk mund ta them, por po bëhen përgatitje për të mbajtur edicionin e katërt të Dialogut të Forumit të Prespës, sepse është një nga trashëgimitë e mandatit tim dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme, arritëm të ndërtojmë një platformë serioze rajonale për dialog që do të sigurojë një imazh serioz para botës dhe ditën e nesërne pas Forumit të Prespës, mbahet Takimi Ministror i Procesit të Bashkëpunimit të Evropës Juglindore, ku janë 13 shtete të Evropës Juglindore dhe pres që të jenë ministrat e jashtëm”, tha Osmani në intervistën për MIA-n, duke cituar emra të njohur nga Evropa dhe SHBA-ja.

Neda Dimova Prokiq

Foto: MIA

Video: Andrej Brankoviq dhe Vladimir Rabasoviq