Shkup, 7 nëntor 2023 (MIA) - Për herë të parë me ndryshimet ligjore parashikohen dispozita të qarta për mbrojtjen e tokës bujqësore nga konvertimi. Përcaktohen kriteret se në cilën klasë të tokës nuk mund të ndërtohen ndërtesa energjetike, por specifikohen edhe përjashtimet. I vetmi përjashtim i parashikuar nga këto ndryshime të propozuara në seksionin e tokave të kategorisë së parë dhe të dytë është ndërtimi i objekteve energjetike që janë objekt i investimeve strategjike dhe nuk paraqesin asnjë kërcënim për tokën bujqësore. Përjashtimet e tilla rregullohen nga një procedurë tjetër, e rregulluar me ligj të veçantë. Para së gjithash, përmes një procedure transparente do të duhet të justifikohet interesi strategjik dhe rëndësia e atij objekti energjetik, si dhe shfrytëzimi i tokës bujqësore të klasit të parë dhe të dytë dhe vetëm atëherë do të bëhet i mundur konvertimi i saj, thotë për MIA-n, Ministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave, Lupço Nikollovski.

Në bisedën e shkurtër me rastin e informimit në opinion se “do të jepet tokë bujqësore për vendosjen e fotovoltaikëve”, Nikollovski sqaron më në detaje risitë dhe procedurat që propozohen.

Ai thekson se me legjislacionin aktual në fushën e tokës bujqësore, Ministria e Bujqësisë nuk ka asnjë mjet detyrues me të cilin mund të parandalojë shndërrimin e tokës bujqësore në tokë ndërtimore. Ligji aktual për Tokën Bujqësore nuk ka kritere të parapara se kur toka bujqësore mund të shndërrohet në tokë ndërtimore dhe kur jo, por me ndryshimet e propozuara vendoset një mjet i tillë dhe mbrohet toka bujqësore.

“Ndryshimet e propozuara të Ligjit i janë bashkangjitur publikisht ENER. Ne e bëjmë të gjithë procedurën e ndryshimeve në mënyrë transparente dhe publike, nuk kemi qëllime të fshehura, përveç një qëllimi të qartë – ta mbrojmë tokën bujqësore dhe ta vëmë në funksionim të prodhimit ushqimor”, është decid ministri”.

Ministër, në opinion ka dalë informacioni se do të jepet tokë bujqësore për instalimin e fotovoltaikëve. Çfarë po bën Ministra e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave për mbrojtjen e tokës bujqësore?

Synimi ynë kryesor si Ministria e Bujqësisë është që çdo pëllëmbë tokë e punueshme të vendoset në prodhim ushqimor. Ky synim buron nga Plani Kombëtar i Prodhimit të Ushqimit që Ministria e Ushqimit dhe Bujqësisë përgatiti dhe miratoi vitin e kaluar. Ajo që konkretisht ndërmerr Ministria është krijimi i politikave konkrete për mbrojtjen e tokës bujqësore, dhe pikërisht në këtë drejtim janë propozuar ndryshimet dhe plotësimet në Ligjin për Tokën Bujqësore, i cili për herë të parë parashikon dispozita të qarta që synojnë mbrojtjen e tokës bujqësore nga tjetërsimi.

Çfarë parashikojnë konkretisht ndryshimet e propozuara në Ligjin për Tokën Bujqësore?

Ndryshimet e propozuara në Ligjin për Tokën Bujqësore janë pikërisht në drejtim të arritjes së qëllimit tonë kryesor – të vëmë në dispozicion çdo pëllëmbë tokë të punueshme për prodhim ushqimor. Në veçanti, përmes këtyre ndryshimeve, toka bujqësore e klasit 1 dhe 2 mbrohet për herë të parë, nga shndërrimi i mundshëm në tokë ndërtimore me zonë të dedikuar për ndërtesat energjetike. Kjo do të thotë se pas miratimit të këtyre ndryshimeve, për herë të parë, Ministrisë i jepet mundësia ligjore dhe mjeti për të mbrojtur tokën bujqësore nga shndërrimi në tokë ndërtimore.

Konkretisht, kuadri aktual ekzistues ligjor në fushën e miratimit, pra miratimi i dokumentacionit urbanistik, me të cilin bëhet shndërrimi i tokës bujqësore në tokë ndërtimore, nuk parashikon kufizime

në zonën e klasave të tokës bujqësore, as për qëllimin e projektit. Kjo do të thotë se, me Ligjin e ri për Urbanistikë nga viti 2020, nëse miratuesi i planit fillon procedurën për shndërrimin e tokës bujqësore për ndërtimin e objekteve energjetike, Ministria e Bujqësisë nuk ka kompetencë ligjore për të penguar konvertimin apo shndërrimin. Për këtë qëllim, këto ndryshime dhe plotësime të propozuara do të përcaktojnë kriteret se në cilën klasë të tokës nuk mund të ndërtohen objektet energjetike dhe cilat janë përjashtimet, dhe në të njëjtën kohë Ligji për Tokën Bujqësore do të harmonizohet me dispozitat e Ligjit për Planifikim Urban.

Përjashtimi i vetëm i parashikuar nga këto ndryshime të propozuara për kategorinë e parë (1) dhe të dytë (2) të tokës është ndërtimi i objekteve energjetike që janë objekt i investimeve strategjike dhe nuk paraqesin asnjë kërcënim për tokën bujqësore. Përjashtimet e tilla bëhen sipas një procedure tjetër të rregulluar me ligj të veçantë, e cila fillimisht duhet të arsyetohet në një procedurë transparente për interesin dhe rëndësinë strategjike të atij objekti energjetik dhe shfrytëzimin e tokës bujqësore të klasit të parë dhe të dytë, dhe vetëm atëherë duhet të riemërohen apo të tjetërsohen.

Me ndryshimet e propozuara të këtij ligji, normativizohet gjithashtu që Ministria në procedurën për miratimin, përkatësisht miratimin e dokumentacionit urbanistik (procedurë e udhëhequr nga miratuesi i planit) jep mendim për zgjidhjet planifikuese në planin urbanistik, pra projekt urbanistik. Me ndryshimet propozohet që Ministria, sipas mendimit që jep, të prononcohet pozitivisht ose negativisht në varësi të kushteve të parapara në nenin 48 paragrafi 2 dhe 3 të këtij projektligji. Kjo nënkupton se nëse miratuesi i planit në vendimin e planifikimit për ndërtimin e një objekti energjetik zë një sipërfaqe të objektit që është tokë bujqësore, e klasit të parë ose të dytë dhe projekti urban nuk përfaqëson një interes strategjik të përcaktuar nga Ligji, Ministria do të japë mendim negativ në procedurën për miratimin e planit. Për momentin Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave nuk e ka atë mundësi, sepse nuk ka një procedurë të rregulluar ligjërisht në këtë pjesë të tjetërsimit.

Gjithashtu, me ndryshimet e propozuara në Ligjin për Tokën Bujqësore, mbrohet edhe toka bujqësore e klasës së tretë dhe të katërt, ku konvertimi i tokës për ndërtimin e objekteve energjetike lejohet vetëm në rast se në komunën e caktuar kadastrale, aty ku është planifikuar ndërtimi, nuk ka tokë tjetër që është e një klase më të ulët. Në të njëjtën kohë, Ministria e Bujqësisë në bashkëpunim me Ministrinë e Transportit dhe Lidhjeve propozuan ndryshimin e Ligjit për Urbanistikë, me qëllim që të mos mund të miratohet asnjë plan urbanistik për shndërrimin e tokës bujqësore nga klasa e parë në klasën e katërt për ndërtimin e objekteve energjetike pa mendim pozitiv të Ministrisë së Bujqësisë. Kjo është vendimtare në mbrojtjen e tokës bujqësore, sepse me aktet aktuale ligjore, Ministria e Bujqësisë nuk ka një mjet të tillë detyrues përmes të cilit mund të mbrojë tokën bujqësore. Tashmë opinioni i Ministrisë së Bujqësisë bëhet i detyrueshëm, që do të thotë se nëse jepet mendim negativ nuk mund të vazhdohet procedura.

Ndryshimet e propozuara të Ligjit janë të bashkangjitura publikisht në sistemin ENER, ku çdokush mund të komentojë dhe të prononcohet për propozimin e dhënë, dhe ne si ministri propozues kemi obligim të shqyrtojmë çdo koment dhe të japim përgjigje. Ne e zhvillojmë të gjithë procesin e ndryshimeve në mënyrë transparente dhe publike, nuk kemi qëllime të fshehura, përveç qëllimit të qartë për mbrojtjen e tokës bujqësore dhe vënien në funksion të prodhimit të ushqimit.

Ju thoni që kjo është hera e parë që futen mundësi të tilla në Ligj. Pse nuk janë bërë ndryshime të tilla deri më tani?

Në interes të së vërtetës, qytetarët duhet ta dinë se me legjislacionin aktual në fushën e tokës bujqësore, Ministria nuk ka asnjë mjet detyrues me të cilin mund të parandalojë shndërrimin e tokës bujqësore në tokë ndërtimore. Në përputhje me dispozitat e Ligjit ekzistues për Urbanistikën, Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave jep mendim për cilësinë e tokës bujqësore, për objektet ekzistuese, ngarkesat reale të përcaktuara në tokë ose fakte të tjera relevante në juridiksionin e tyre, por ai mendim nuk është detyruese, as nuk trajtohet si pozitiv apo negativ, sepse Ligji aktual për Tokën Bujqësore nuk ka kritere të përcaktuara se kur mund të shndërrohet toka bujqësore në tokë ndërtimore dhe kur jo. Tani, me këto ndryshime të propozuara, vendoset një mjet i tillë dhe mbrohet toka bujqësore.

Kushtet e motit janë më se të dëshirueshme për fermerët, për fillimin e përgatitjeve të sipërfaqeve për mbjelljet e ardhshme vjeshtore, të cilat vonohen kryesisht për shkak të mungesës së lagështirës në tokë.

Gjithashtu është e rëndësishme të theksohet se me futjen e metodës së re të shndërrimit të tokës bujqësore në tokë ndërtimore me Ligjin për Urbanistikën e vitit 2020, kompetenca për miratimin e planeve dhe njëkohësisht shndërrimin e tokës bujqësore në tokë ndërtimore është përgjegjësi e miratuesve të planeve (qeverisja locale, për plan urbanistik të përgjithshëm, të detajuar për fshat dhe plan urbanistik jashtë një vendbanimi, ndërsa Qeveria, për plane urbanistike për zona dhe objekte me rëndësi shtetërore), dhe nuk është si në vendimet ligjore të mëparshme ku Qeveria kishte kompetencar për të dhënë pëlqimin për shndërrimin e përhershëm të tokës bujqësore në tokë ndërtimore, duke qenë në gjendje të vendoste dhe të mos jepte pëlqimin për shndërrim të përhershëm për një projekt të veçantë urbanistik.

Prandaj, është thelbësore në këtë proces që të mos dezinformohen qytetarët se toka bujqësore do të ripërdoret, por të thuhet qartë e vërteta se toka bujqësore po mbrohet për herë të parë. Zgjidhje të tilla të dëmshme ligjore në bujqësi janë miratuar nga Qeveria e mëparshme para vitit 2016. Dallimi i Qeverisë nga atëherë dhe kësaj Qeverie sot është se ne si ministri sot po bëjmë përpjekje për korrigjimin e zgjidhjeve të tilla të dëmshme, duke e mbrojtur tokën bujqësore dhe duke u kujdesur sinqerisht për secilin fermer, duke zhvilluar bujqësinë maqedonase.

Mirjana Çakarova

Foto: MIA dhe Arkivi i MIA-s