Shkup, 18 dhjetor 2023 (MIA) - Gatishmëria për përvetësimin digjital tek ndërmarrjet, veçanërisht ato mikro dhe të vogla, mbetet prapa, përkundër progresit të Maqedonisë së Veriut në depërtimin e internetit, tregon analiza “Mjedisi mundësues për transformim digjital të NMVM-ve në Maqedoninë e Veriut” e Konfederatës së Biznesit të Maqedonisë.

Ministri i Shoqërisë Informatike dhe Administratës, Azir Aliu, në prezantimin e sotëm të analizës në Hotel Panorama tha se transformimi digjital është një nga segmentet kyçe që po punon ministria, me digjitalizimin e bizneseve, që sipas tij, është hallka kryesore. Ai theksoi se digjitalizimi nuk ka të bëjë vetëm me krijimin e infrastrukturës, por siç tha ai duhet të shkojë paralelisht me faktorin njerëzor dhe krijimin e proceseve digjitale.

Ministri informoi se në lidhje me kuadrin ligjor për të cilin është ngarkuar Ministria e Shoqërisë Informatike dhe Administratës, në seancën e Qeverisë kanë kaluar pesë ligjet që kanë të bëjnë me digjitalizimin, të cilat pritet të jenë pjesë e pikave të Kuvendit.

“Bëhet fjalë për pesë ligje shumë të rëndësishme. Tre nga pesë kanë të bëjnë me administratën publike, ku momentet kyçe janë dixhitalizimi. Administrata publike të mund të punojë nga shtëpia maksimumi dy herë në javë. Krahas kuadrit ligjor do të krijojmë edhe infrastrukturë. Pika e dytë është digjitalizimi. Tani jemi në fazën e krijimit të një grupi pune për inteligjencën artificiale në administratën publike. Dy ligjet e dyta janë të lidhura drejtpërdrejt me transformimin digjital”, theksoi ai.

Ministri shtoi se po krijohet një kuadër apo kornizë ligjore për ruajtjen e dokumenteve dhe theksoi se në bazë të ligjit, transformimi digjital duhet të ketë një qasje gjithëpërfshirëse për të cilën garantoi se do të merret parasysh.

Sipas Julia Drumeas, eksperte për punëdhënësit nga Organizata Ndërkombëtare e Punës, rritja e transformimit digjital krijon shumë mundësi për rritjen dhe konkurrencën e bizneseve.

“Shumë prej tyre do të duhet të ndryshojnë modelin e tyre të biznesit dhe do të duhet të përcaktojnë prodhimin dhe shpërndarjen e tij”, tha ajo.

Kryetari i Konfederatës së Biznesit të Maqedonisë, Mile Boshkov, në lidhje me ngecjen apo jo progresin e ndërmarrjeve mikro dhe të vogla me digjitalizimin, tha se një numër më i madh, gjegjësisht mbi 40 për qind e të anketuarve që kanë marrë pjesë në hulumtim, thonë se performanca e tyre mund të rritet dhe se mund të jetë shumë më e mirë nëse investojnë në digjitalizim.

“Nga ana tjetër, mbi 61 për qind deklarojnë se kjo ndikon seriozisht në tregun e punës, pra në luftën kundër ekonomisë informale, se kanë njëfarë konkurrence nga ekonomia informale nga ndikimi negativ i nivelit të ulët të transformimit digjital apo përdorimi i digjitalizimit”, tha ai.

Boshkov informoi se produktiviteti në shoqëri dhe mënyra se si krijohen detyrat e punës dhe vendet e punës, veçanërisht në ndërmarrjet mikro dhe të vogla, është problem dhe paraqet një rrugë të dobët

për të dalë nga rritja e konkurrencës së kompanive. Se kush e ka fajin kur bëhet fjalë për produktivitetin, sipas tij, janë kompanitë, pra menaxherët.

„Fajin më të madh e kanë kompanitë, gjegjësisht menaxherë, sepse nuk e kahëzojnë rritjen e tyre dhe nuk rrisnin produktivitetin dhe konkurrencën e tyre bazuar në mjetet digјitale. Niveli i ulët i njohjes së rritjes së shpejtësisë në kryerjen e biznesit de facto buron nga drejtuesit e kompanive, pra nga potenciali menaxherial apo pronësor”, thotë ai.

Arsyen pse bizneset mikro dhe të vogla nuk investojnë në transformimin digjital, ai e vendos në faktin se në kohën e transformimit të ekonomisë sonë, siç tha ai, njohja dhe ndërgjegjësimi për përfitimet e transformimit digjital ka qenë ndoshta në një nivel shumë të ulët.

“Pra mendoj se niveli i edukimit në sipërmarrje është në një nivel shumë të ulët në raport me digjitalizimin, përfitimet e digjitalizimit, transformimin digjital, rritjen e konkurrencës bazuar në digjitalizim”, thotë ai.

Digjitalizimi, siç tha ai, është më i përhapur në sektorin financiar, në sektorin e TI-së, në logjistikë dhe shpërndarje.

“Ata që kanë hyrë me shpejtësi në proceset e digjitalizimit dhe përdorin mjetet tashmë e dinë shumë mirë që kanë një akses shumë më të gjerë në treg, tek klientët, tek produktet, tek informacioni, madje edhe në tregun global”, theksoi ai.

Analiza tregon se zhvillimi i aftësive digjitale të punonjësve nga Ministria e Shoqërisë Informatike dhe Administratës pengohet nga mungesa e programeve të trajnimit adekuate dhe të aksesueshme, së bashku me mungesën e përkushtimit nga menaxhmenti. Ndërsa, mbizotërimi i kulturës konservatore korporative në mesin e ndërmarrjeve në Maqedoninë e Veriut kontribuon në nivelin e ulët të përvetësimit dhe inovacionit digjital.

Në analizë thuhet se aktiviteti inovativ në Maqedoninë e Veriut mbetet i ulët. Shpenzimet totale të vendit për investigim dhe inovacionin kanë ngecur në 0.4 për qind të PBB-së në vitet e fundit dhe me shqetësim të veçantë janë shpenzimet e sektorit privat për inovacionin, të cilat arrijnë në vetëm 0.4 për qind të PBB-së në vitin 2022, shumë më poshtë standardit të BE-së prej 1.5 për qind.

Ndjenja e biznesit në lidhje me perspektivat e digjitalizimit tregohet si relativisht pozitive, pra, 30 për qind e të anketuarve në MSHIA e shohin digjitalizimin si një shtytës kryesor të rritjes në të ardhmen, 41 për qind besojnë se ndikimi do të jetë i rëndësishëm, por jo qendror, dhe 15 për qind besojnë se ndikimi i digjitalizimit në biznes do të jetë i kufizuar, ndërsa 10 për qind e të anketuarve shprehën shqetësimin se do të sjellë rreziqe dhe sfida të rëndësishme, duke përmendur më së shpeshti rrezikun e zhvendosjes së punonjësve dhe paaftësinë për të mbetur konkurrues.

FOTO:MIA