Shkup, 21 tetor 2023 (MIA) – Në vendin tonë, 140 pacientë presin për transplantin e veshkës, rreth 15 për transplant zemre dhe rreth 14 për transplant të mëlçisë. Autoritetet thonë se ka personel mjekësor, por duhet të edukohen më shumë ekipe dhe duhet të punohet edhe për rritjen e ndërgjegjësimit për dhurimin e organeve, ndonëse në këtë drejtim është bërë progres në periudhën e kaluar.

Procesi i transplantimit nga një donator i vdekur në Maqedoninë e Veriut filloi në vitin 2015, pas ndryshimeve ligjore të miratuara që përcaktojnë këtë çështje. Progresi më i madh është bërë në vitin 2020 me fillimin e transplantimit të shumë organeve, ose transplantimit të shumë organeve nga një donator i vetëm. Atë vit u krye transplanti i parë i zemrës, vitin tjetër u kryen transplantet e para të indit kockor dhe vitin e kaluar, 2022, për herë të parë u krye transplanti i mëlçisë. Për një periudhë tre vjeçare, 19 familje kanë dhënë pëlqimin për dhurim dhe janë transplantuar 67 organe, përkatësisht 34 veshka, tre mëlçi, nëntë zemra dhe 20 inde kockore.

Koordinatorja kombëtare e transplanteve Maja Mojsova-Mijovska shprehet e kënaqur me progresin që është bërë, por statistikisht, krahasuar me vendet evropiane, kur bëhet fjalë për dhurimin e organeve, vendi ynë është ende në nivel të ulët.

“Nëse krahasohemi me Evropën, jemi ende në një nivel të ulët. Jemi në fazat e lindjes së një fëmijë të, ka filluar të jetojë, por ende nuk është i pavarur. Ne kemi nevojë për një sistem dhe në përgjithësi projekti që tani do të punojmë së bashku me Bashkimin Evropian është në nivel arsimor, një fushatë veçanërisht për personelin shëndetësor, sepse numri i personelit shëndetësor që punon me këtë problematikë është vërtet i vogël. Ne dëshirojmë ta zgjerojmë dhe mendojmë se do të na ndihmojë shumë që të bëhet një sistem solid, një bazë të shëndoshë të sistemit, i cili më pas do të funksiononte me një farë dinamike, thotë Mojsova - Mijovska në një deklaratë për MIA-n.

Sipas saj, ndoshta qytetarët janë të informuar, por ajo beson se për ta ka ende shumë të panjohura.

”Ne duhet t'i shpjegojmë ato gjëra si ekspertë dhe të flasim hapur për këtë çështje. Besoj se ne mjekët mund t'i afrojmë me qytetarët, jo vetëm në atë mjekësore, por edhe atë emocionale. Shpresoj në vitet e ardhshme të suksesshme, në të cilat do të rritemi, do të ndërtojmë diçka më shumë, do edukohemi më tej, besoj se nuk kemi ardhur në fund, se kemi ende një rrugë të gjatë për të bërë, si çdo gjë në mjekësi. Ai arsimim nuk mbaron asnjëherë dhe dituria jonë nuk përfundon kurrë, beson Mojsova - Mijovska.

Ajo tha se ndërgjegjësimi për dhurimin e organeve në vend po rritet, po ashtu shohin sesi familjet e donatorëve në thelb japin pëlqimin e tyre, ndoshta jo në “një nivel që do të donim, procesi ndoshta duhet të shpjegohet edhe më shumë në mënyrë që të jenë të sigurt se për çfarë bëhet fjalë."

Në përgjithësi, ajo që do të bëhet në periudhën në vijim, përmes projektit “Mbështetja e sistemit të transplantit”, financuar nga Bashkimi Evropian, i cili ka nisur këtë muaj, është sensibilizimi dhe një lloj fushate, e cila do të ketë kuptim dhe e cila do të jetë e vazhdueshme dhe me të cilin, siç tha ajo, qytetarët do të marrin informacion adekuat se çfarë do të thotë dhurimi i organeve pas vdekjes dhe çfarë do të thotë për pacientët që presin në listat për transplant.

Biljana Andonovska, zëvendës koordinatore nacionale për transplantim, beson se ky projekt do të kontribuojë në afrimin e vendit tonë me vendet evropiane në realizimin e transplantit.

„Ndoshta problemi kryesor është mungesa e organeve. Sepse në vitin 2022 janë kryer 39 mijë transplante në nivel evropian, por 48 mijë janë pacientë të rinj në listat e pritjes së organeve. Besoni se me çdo transplant të ri, ne mësojmë dhe përsërisim për vlerat njerëzore - dinjitetin, dëshirën për të ndihmuar, filantropinë. Fushata e Bashkimit Evropian 2023 lexon "E tashmja juaj është e ardhmja e tyre". Donatorët nuk do të harrohen kurrë, zemrat e tyre vetëm do të jenë pjesë dhe do të rrahin në një organizëm tjetër“, tha Andonovska.

Shëndetësia e një vendi gjykohet nga transplantet e tij

Transplantimi është shumë i rëndësishëm, sipas të cilit vlerësohet shëndeti i një vendi. Kështu, ndër të tjera, u tha gjatë prezantimit të projektit që duhet të avancojë këtë fushë. U theksua se po monitorohet progresi, janë shtyrë disa procese në vitet e fundit.

Pacientët me organe të transplantuara gjithashtu konfirmojnë se e gjithë kjo me të vërtetë rikthen besimin në mjekësi.

“Jam e lumtur që kam një zemër të re, që kam nisur një jetë të re. Nëse dhurimi nuk do të ekzistonte, nuk do të isha kaq i lumtur dhe nuk do të ishte kaq mirë. Është shumë e vështirë të presësh për ndonjë gjë dhe imagjino sa e vështirë është të presësh për të marrë një zemër. Prita, isha shumë me fat. Falënderoj familjen e njeriut nga i cili mora zemrën, jam në kontakt me të afërmit e tij. E pranuam njëri-tjetrin në mënyrën më njerëzore”, zbuloi pacienti Darko Golubovski.

Siç u tha, dhuruesi i tij e kishte bërë të qartë kur ishte ende gjallë se nëse i ndodhte diçka, donte t'i dhuroheshin organet për të shpëtuar jetën e dikujt.

“Në të vërtetë, ai më shpëtoi jetën. Çfarë të them, kur më morën në telefon dhe më thanë që ka një donator, u gëzova shumë. Unë kam humbur zemrën time, vetëm këtë zemër kam për të mbajtur. Dita kur fitova një zemër të re është ditëlindja ime e re, një jetë e re”, tha Golubovski, duke uruar të gjithëve që të kenë një shans të ri.

Bllazhe Darudov

Foto: Ministria e Shëndetësisë, MIA