Shkup, Prishtinë, Tiranë, 27 gusht 2024 - Dje në Shkup, Prishtinë dhe në Tiranë, organizuar nga Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve, në bashkëpunim me revistën “Drita”, në prani të Kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickovskit dhe të zv/kryeministrit të parë, Izet Mexhiti, filloi edicioni i katërt i manifestimit kulturor-shkencor “Drita e Gonxhës”, i cili do të zgjasë deri më 5 shtator të këtij viti. Ky manifestim sivjet përkon me 114 vjetorin e lindjes, 27 vjetori e vdekjes dhe 45 vjetorin e marrjes së Çmimit Nobel për Paqe të Nënës Tereze. Duke e shpallur të hapur këtë manifestim, drejtori I ITSHKSH-së, Prof. dr. Skender Asani vuri në dukje se çdo figurë e madhe lind dhe zhvillohet në rrethana e kontekste të caktuara sociale, historike e kulturore. Në të shumtën e rasteve, figurat e mëdha famën dhe lavdinë e arrijnë larg vendit të origjinës së tyre.

Kështu ndodhi, sipas tij, edhe me Gonxhe Bojaxhiun- Nënën Terezë, e cila afirmimin ndërkombëtar e arriti shumë larg vendlindjes së saj, por kjo nuk ndikoi te ajo që të harrojë se prej nga doli. Përkundrazi, ngado që shkoi ajo i barti me vete gjenet e trashëguara nga familja dhe frymën e diversitetit social, fetar e etnik të Çarshisë së Vjetër të Shkupit, tha Asani. E edukuar në një familje që nuk e kishte larg kishën “Zemra e Krishtit” në lagjen shqiptare katolike të Shkupit, u shpreh Asani, Gonxhe Bojaxhiu qysh në fëmijërinë e hershme sikur e kishte parandje se ky edukim familjar e fetar do të bëhet për të shkollë e jetës. Formimi i mëvonshëm i saj pastaj erdhi natyrshëm si një trung që zhvillohet duke pasur për bazë rrënjët e shëndosha, nënvizoi ai.

“Ne si Institut përmes botimeve të veçanta, por edhe përmes veprimtarive kulturore e shkencore në kuadër të Departamentit për studimin e trashëgimisë shpirtërore të Gonxhe Bojaxhiut-Nënës Tereze, i vetmi ky në botë i kësaj natyre, kemi arritur të krijojmë distancën e nevojshme të qasjes ndaj kësaj figure, duke e liruar atë nga kornizat e ngushta të përkatësisë nacionale, për ta transferuar vëmendjen në një dioptri më të gjerë të vrojtimit të kësaj figure, sepse, fundja, ishte vet ajo që e zgjeroi këtë dioptri në një mënyrë që solidaritetin dhe mirëkuptimin njerëzor e globalizoi, duke i fshi kufijtë e ndasive etnike, religjioze e racore. Gjithë kauza e saj ishte një rrugë e gjatë mbi të cilën ecnin njerëzit e braktisur dhe të sëmurë, të cilët në fund gjenin ngrohtësinë e fjalës dhe dorës së saj. Me emrin dhe veprën e Shën Nënës Tereze do të shoqërohemi në pafundësi, por synimi ynë si Institut është që nga ky shoqërim të nxjerrim mësim, dhe prej kauzave të saj humane të ndërtojmë sa më shumë ura komunikimi e mirëkuptimi, sepse vetëm në këtë mënyrë shoqëritë lirohen nga barrat e tepërta të egocentrizmit nacionale fetar”, theksoi drejtori Asani.

Në fjalën e tij përshëndetëse, kryeministri Hristijan Mickoski vuri në dukje se Nëna Terezë është sinonim i çdo gjëje fisnike, të ndershme, e cila u angazhua të ndihmojë sinqerisht ata që kanë nevojë për ndihmë nga zemra. Ajo jetoi thjesht gjatë jetës së saj, dhe pas vdekjes së saj, ajo mbeti sinonim i mirësisë në botë. Nënë Tereza , nënvizoi Mickoski, u bë fituese e shumë mirënjohjeve dhe çmimeve për angazhimin e saj jashtëzakonisht njerëzor në kujdesin për më të varfërit e të varfërve, për të cilin mori edhe çmimin Nobel për Paqen. Jeta e saj nuk njihte kufij apo dallime dhe ajo bashkoi kultura të ndryshme, njerëz dhe kombe të ndryshme. Është edhe ura më e mirë lidhëse sot në vendin nga e ka zanafillën – Shkupin, theksoi Mickoski.

Në fjalën e tij Don Lush Gjergji foli për rëndësinë e figurës së kësaj gruaje të madhe në përvjetorin e 45 të marrjes së Çmimit Nobel për Paqe, duke shtuar se Nëna Terezë jetoi në një kohë e cila kishte shumë nevojë për një qasje ndryshe ndaj krizave dhje problemeve në arenën ndërkombëtare. Pas Shkupit, karvani i i manifestimit kulturor-shkencor “Drita e Gonxhës” vazhdoi rrugëtimin në Prishtinë dhe në Tiranë, me ç’rast u organizua edhe një ekspozitë nga jeta dhe vepra e Nënës Terezë në Drejtorinë e Përgjithshme të Arkivave të Shqipërisë.

Sot (e martë) në bibliotekën “Hivzi Sulejmani” të Prishtinës u bë promovimi i katër titujve të botuar nga ITSHKSH dhe ky ishte edhe vazhdimi i aktiviteteve në kuadër të manifestimit kulturor-shkencor “Drita e Gonxhës”. Drejtoresha e kësaj biblioteke Naime Beqiraj ishte nikoqire e këtij eventi, e cila vuri në dukje se bashkëpunimi me ITSHKSH-në nga Shkupi do të vazhdojë, kurse drejtoresha e Drejtorisë për Kulturë e qytetit të Prishtinës, Sibela Halimi, u shpreh me fjalë inkurarjuese për bashkëpunimin kulturor në mes të Shkupit dhe Prishtinës, duke u përqendruar pastaj me disa vlerësime edhe mbi figurën e Nënës Terezë. Pjesë e këtij promovimi ishte edhe Don Lush Gjergji, i cili foli në cilësinë e autorit të librit “Porositë e Shën Nënë Terezës për ne”, në bashkëbotim ITSHKSH- “Drita”, Ai elaboroi telegrafikisht tërësinë përmbajtjesore të këtij libri dhe u angazhua që figura e Nënës Tereze të jetë vazhdimisht e pranishme në jetën tonë publike e kulturore. Me këtë rast u promovua edhe libri “Gjona Antoni, një margaritar kujtese për Shkupin e rinisë”, botim ky që është pjesë e një projekti më të madh të ITSHKSH-së që ka të bëjë me gjurmimin e degëve të shpërndara të trungut familjar të Nënës Tereze. Gjon Antoni - protagonist i këtij libri, është një familjar i afërm i Nënës Tereze dhe ai me këtë rast para audiencës përcolli disa emocione nga fëmijëria e tij në Shkup dhe nga jeta mërgimtare në Kroaci.

Kryeredaktori i revistës “Drita e Gonxhës”, Emin Azemi, foli për rëndësinë e kësaj reviste dhe u ndal në shkoqitjen tematike e përmbajtjesore të saj. Në vazhdim ai paraqiti edhe disa vlerësime edhe për librin “Si dhe pse lindi Departamenti për studimin e trashëgimisë shpirtërore të Gonxhe Bojaxhiut – Nënës Tereze”.

Edicioni i katërt i manifestimit kulturor-shkencor “Drita e Gonxhës” do vazhdoj me aktivitete edhe në ditët në vijim dhe me këtë ITSHKSH rrumbullakon një hark të rëndësishëm tematik e problemor në fushëveprimin e Departamentit për studimin e trashëgimisë shpirtërore të Gonxhe Bojaxhiut-Nënës Terezë.