Ohër, 5 dhjetor 2024 (MIA) – Gjyqtarët duhet të jenë unikë dhe të bashkuar, sepse nuk mund të ketë një pushtet gjyqësor efektiv nëse i ndahet nga faktorë të ndryshëm. Vetëm gjyqtarët e bashkuar janë të fortë. Kjo u rekomandua në hapjen e konferencës së tetë rajonale me temë “Promovimi i besimit dhe autoritetit të gjyqësorit përmes pavarësisë dhe transparencës më të madhe”, që mbahet sot dhe nesër në Ohër, organizuar nga Shoqata e Gjyqtarëve, në bashkëpunim me Ambasadën Amerikane dhe Institutin CEELI në Pragë.

Kryetari i Shoqatës së Gjyqtarëve dhe kryetar i Gjykatës Themelore Penale Shkup, Ivan Xholev në hapje të konferencës tha se vetëm gjyqtarët e bashkuar janë të fortë dhe vetëm në një rast të tillë janë mishërim i pushtet gjyqësor.

“Mendoj se në një kohë të një shoqërie të polarizuar dhe konfliktuale në përgjithësi, në një kohë kur ka mosbesim civil ndaj institucioneve të shtetit, të jesh gjyqtar është ndoshta puna më e vështirë. Nuk është e lehtë dhe as motivuese të jesh gjyqtar në një kohë kur profesioni sulmohet në çdo mënyrë, që është padyshim një profesion keq i paguar, në një kohë kur gjyqësori është nën zjarr dhe kritika të vazhdueshme nga mediat, politikanët, elitat e biznesit, kur gjyqtarët janë krejtësisht të pambrojtur dhe të lënë në mëshirë të fatit”, tha Xholev.

Është me rëndësi thelbësore, tha ai, që gjyqësori të ketë integritetin dhe respektin e nevojshëm nga shoqëria dhe qytetarët dhe t'u sigurohet një jetë dhe kushte dinjitoze.

Fatkeqësisht, realiteti është se në vitet e kaluara gjyqësori është sulmuar vazhdimisht dhe se për një kohë të gjatë aktorë të ndryshëm shoqërorë kanë punuar për zhvlerësimin e gjyqtarëve dhe dëmtimin e integritetit të tyre. U krijuan mendime se besimi në gjyqësor nuk ekziston ose se ai është minimal, dhe tek disa është nxitur një perceptim negativ ndaj gjyqësorit, edhe pse qëllimi dhe përkushtimi primar i gjyqtarëve është mbrojtja e të drejtave të tyre”, tha Xholev.

Virxhinia Eliot, Drejtoreshë e Zyrës për Luftën Ndërkombëtare ndaj Narkotikëve dhe Zbatimin e Ligjit (INL) në Ambasadën Amerikane, themelet e një gjyqësori të pavarur – transparenca, integriteti, efikasiteti, gjykimi i drejtë dhe i drejtë dhe llogaridhënia janë elemente universale për të siguruar sundimin e ligjit, stabilitetit dhe prosperitetit në shoqëritë demokratike.

“Reformat në drejtësi nuk kanë të bëjnë vetëm me përmirësimin e punës së gjykatave dhe të procesit të përzgjedhjes dhe ngritjes në detyrë, por edhe me dhënien në kohë të drejtësisë dhe forcimin e besimit publik për të gjithë qytetarët. Ambasada e SHBA-së ka qenë një përkrahëse shumëvjeçare e kësaj konference gjyqësore dhe është një konfirmim i angazhimit tonë për të inkurajuar ata që luftojnë çdo ditë për integritet, drejtësi dhe të vërtetën. Ne do të vazhdojmë të inkurajojmë pikat e ndritura në drejtësi, guximtarët që nuk i nënshtrohen presioneve të jashtme. Prandaj apeloj, siç tha edhe ambasadorja Ageler së fundmi: zgjidhni veprimin në vend të justifikimit të vetvetes, sfidën në vend të

dorëheqjes, guximin në vend të frikës. Ne kemi besim tek ju, ashtu si edhe të gjithë qytetarët”, theksoi Eliot.

Në fund, Eliot vuri në dukje se gjyqësori është shpesh në fokus të publikut në periudhën e kaluar dhe se po vihet re fokusi qeveritar lidhur me çështjet që lidhet me integritetin e gjyqtarëve dhe prokurorëve.

“Mesazhi ynë mbetet i njëjtë – respektoni pavarësinë e gjyqësorit. Lejoni zyrtarët e drejtësisë të bëjnë punën e tyre pa presion apo ndikim politik”, theksoi Eliot, duke ngritur pyetjen se cila do të jetë përgjigja e gjyqtarëve.

Kryetarja e Gjykatës Supreme, Besa Ademi, tha se nuk mund të ketë besim, sidomos besim publik, pa bindjen personale për vlerat e parimeve të drejtësisë dhe se gjyqtarët duhet të jenë unikë dhe të bashkuar.

“Si mund të kesh pushtet gjyqësor efektiv nëse ai ndahet nga faktorë të ndryshëm. Çfarë integriteti mund të ndërtojë gjyqësori nëse nuk është rezistent ndaj qendrave të ndikimit. Ai bie ndesh me të gjithë dokumentet ndërkombëtare dhe vendase që garantojnë pavarësinë e gjyqësorit. Kjo është arsyeja pse ne duhet t'i kushtojmë shumë më tepër rëndësi parimit të solidaritetit. Solidaritet mes gjyqtarëve, por edhe solidaritet me qytetarët dhe këtë duhet ta bëjmë me rritje të transparencës”, tha Ademi.

Përmes pavarësisë dhe transparencës, theksoi Ademi, fuqizohet pushteti dhe besimi në gjyqësor, por edhe mbrohet reputacioni. Prandaj, theksoi ajo, është e rëndësishme që reputacioni i gjyqësorit të pranojë parimin e transparencës.

Nënkryetari i Këshillit Gjyqësor, Hanif Zendeli, tha se pavarësia e pushtetit gjyqësor nënkupton edhe pavarësi financiare, si dhe se pushteti gjyqësor duhet të jetë jo vetëm efikas, por edhe transparent dhe i pavarur.

"Pavarësia e pushtetit gjyqësor nënkupton pavarësi në menaxhimin financiar, pavarësi të buxhetit të gjykatës dhe ndarje të fondeve financiare për resurse adekuate për funksionimin e gjykatave në mbarë vendin", tha Zendeli.

Zëvendësministri i Drejtësisë, Alen Dereban, në kontekst të zhvillimeve në gjyqësor dhe në kuadër të konferencës, tha se jemi dëshmitarë të dobësive të shumta në funksionimin e sistemit të drejtësisë që rezulton në rënie të vazhdueshme të besimit të qytetarëve në gjyqësor.

“Kjo është shkaktuar nga zgjatja e proceseve gjyqësore, ngarkesa e gjykatave me një numër të madh çështjesh, keqpërdorimi i veprimeve procedurale nga të gjithë pjesëmarrësit në proces, madje edhe nga gjyqtarët. Transparenca e pamjaftueshme në punë, me një fjalë, mosrespektimi dhe anashkalimi i ligjeve, ngadalësia e drejtësisë dhe administrimi i drejtësisë, duke rrezikuar kështu të mirat dhe vlerat e krijuara institucionalisht, vlerat personale dhe të përbashkëta shoqërore”, tha Dereban.

Kjo situatë, theksoi Dereban, ka rezultuar me një mision vlerësues në Këshillin Gjyqësor dhe rekomandime për ndryshime dhe përmirësime të Ligjit për Këshillin Gjyqësor. Për këtë, theksoi Dereban, Ministria e Drejtësisë ka formuar një grup punues, i cili në periudhën e kaluar ka adresuar rekomandimet

në zgjidhje specifike ligjore, sipas të cilave aktualisht janë duke u mbajtur seanca publike mes ekspertësh.

“Ju siguroj se propozimet e bëra nga gjykata për tejkalimin e situatës do të inkorporohen në ligj. Megjithatë, më lejoni të theksoj se ligji nuk ishte shkaku i shfaqjes së këtyre problemeve në funksionimin e Këshillit Gjyqësor dhe se nuk mjafton vetëm ligji për tejkalimin e tyre”, tha Dereban.

Gjyqtarë nga vendi dhe rajoni, profesorë, juristë dhe përfaqësues nga sektori joqeveritar, në pjesën e mbyllur të konferencës, të ndarë në disa panele, do të diskutojnë dhe shkëmbejnë përvoja në drejtim të aksesit më të madh të publikut në punën e gjykatës, si dhe praktikat dhe rekomandimet më të mira, të kryera në nivel ndërkombëtar në drejtim të pavarësisë më të madhe të gjyqësorit përmes transparencës dhe llogaridhënies më të madhe, si dhe do të ndahen edhe rezultatet e një analize të reformave gjyqësore të kryera në vend.

Gjyqtarë nga Serbia, Kroacia, Mali i Zi dhe Bosnja e Hercegovina, në një nga panelet e konferencës, do të flasin për sfidat dhe rekomandimet për pavarësi dhe integritet më të madh të gjyqësorit përmes stabilitetit financiar, bashkëpunimit me autoritetet qendrore dhe ekzekutive, si dhe monitorimin dhe zbatimin e mjeteve digjitale për efikasitet më të madh.

Në kuadër të konferencës, nesër do të prezantohet një sondazh për kënaqësinë e përdoruesve me vendimet e gjykatave, si dhe do të prezantohen analizat që kanë të bëjnë me formimin dhe punën e mëparshme të Këshillit Gjyqësor të Mediave në drejtim të një transparence më të madhe ndërmjet gjyqtarëve dhe gazetarëve.

Foto: MIA