Shkup, 13 shkurt 2023 (MIA) - Maqedonia e Veriut ka bërë përparim në raport me çrrënjosjen e mosndëshkimit për shkeljet serioze të të drejtave të njeriut me vendosjen e mekanizmit të jashtëm të kontrollit, por ky mekanizëm duhet të plotësohet me përfshirjen e përfaqësuesve të shoqërisë civile. Kjo u theksua në tryezën e sotme të organizuar nga Ministria e Drejtësisë dhe delegacioni i Këshillit të Evropës nga Departamenti për Ekzekutimin e Vendimeve të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ), me temën e ekzekutimit të vendimeve të GJEDNJ dhe funksionimin e Mekanizmit të Kontrollit të Jashtëm.

Maria Kanelopulu, udhëheqëse e sektorit në Delegacionit të BE-së në Shkup, theksoi se RMV-ja është anëtare e Këshillit të Evropës që nga viti 1995, ka miratuar Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe ka ratifikuar shumicën e instrumenteve ndërkombëtare evropiane për të drejtat e njeriut, por nevojiten, thotë ajo, përpjekje shtesë për zbatimin e instrumenteve të caktuara në lidhje me parandalimin e torturës, trajtimin e personave të paraburgosur dhe të dënuar.

- Kjo është ende diçka që nuk është në nivelin e duhur. Kemi disa mangësi edhe në sistemin e burgjeve, në sistemin e paraburgimit, për kushtet e paraburgimit, kujdesin shëndetësor. Këto janë pyetje që janë ende të hapura dhe që duhet t'i adresojmë, tha Kanellopoulou.

Ajo kujtoi se sipas të dhënave nga Raporti Vjetor i KE-së në qershor të vitit 2022, në GJEDNJ ka pasur 813 ankesa. Gjykata ka miratuar 11 aktgjykime, nga të cilat janë konstatuar shkelje në tre raste, krahasuar me 14 në vitin 2021. Problemet kryesore, thotë ajo, lidhen me gjykimin e drejtë, ndalimin e torturës dhe lirinë e shprehjes. Iu referua edhe lëndëve “Kitanovski” të GJEDNJ-së.

"Në vitin 2015, BE-ja kërkoi të përballemi me çështjen e mosndëshkimit të policisë dhe vendosi mekanizëm të pavarur mbikëqyrës në vend, i cili u formua në vitin 2018 me mbështetjen e KE-së dhe të BE-së. Qëllimi është t'i jepet mbështetje mbrojtjes së viktimave të shkeljeve të të drejtave të njeriut kur ato kryhen nga njerëz me kompetenca policore ose nga policia e burgjeve, duke siguruar që në ato lëndë do të zbatohen hetime efektive. Në pesë vitet e fundit, është bërë përparim i konsiderueshëm në këtë fushë. Ekziston një kornizë institucional, ekziston bashkëpunimi me palët e interesuara, por ka ende disa çështje që janë të hapura, siç është pjesëmarrja efektive e shoqërisë civile. Gjatë këtij procesi, të jeni të sigurt se BE-ja do të jetë plotësisht e përkushtuar dhe do t'i japë mbështetje të plotë të gjitha përpjekjeve të Maqedonisë së Veriut për t'u përballur me të gjitha mangësitë që do të identifikohen", tha Kanelopulu.

Lejla Dervishagiq, udhëheqëse e funksionit operativ në Zyrën e Programit të Këshillit të Evropës në Shkup, theksoi se që nga viti 2015 KE-ja ka bashkëpunuar ngushtë me institucionet evropiane në formimin e atij mekanizmi të jashtëm për të ndërtuar një shoqëri më të sigurt dhe më humane me respektimin e të drejtave të të gjithë atyre që kanë qenë viktima të abuzimit nga organet policore.

Në Maqedoninë e Veriut, mekanizmi është formuar në vitin 2018, e në katër vitet e fundit me autoritetet në vend është punuar në forcimin e kapaciteteve të Prokurorisë Publike për krim të organizuar dhe korrupsion, Zyrës së Avokatit të Popullit dhe Ministrisë së Brendshme përmes trajnimeve, përgatitjes së manualit për hetime efektive dhe fushatë që personat shtetërorë për informim për mundësitë që do t'i ofrojë ky mekanizëm.

"Siç mund ta shihni, është bërë shumë, dhe rezultatet e deritanishme janë inkurajuese. Por është e rëndësishme që ky mekanizëm të plotësohet me përfshirjen e përfaqësuesve të shoqërisë civile. Shpresojmë që Kuvendi të zgjedhë organizatat qytetare që do ta plotësojnë këtë mekanizëm. Një nga qëllimet e kësaj tryeze është që të prezantohet arritja, por edhe të dakordohemi se cilat do të jenë qëllimet, siç është përmirësimi i kushteve në burgje", tha Dervishagiq.

Nikolaos Stavropoulos, udhëheql i Departamentit për Ekzekutimin e Vendimeve në Këshillin e Evropës, theksoi se mekanizmi i kontrollit të jashtëm ka një rol kyç në çrrënjosjen dhe parandalimin e përdorimit të tepruar të forcës dhe sjelljes së papërshtatshme nga policia, si dhe në zbatimin e aktgjykimeve të Gjykatës për të Drejtat e Njeriut. Në GJEDNJ ka një numër të madh çështjesh, dhe në kontekst të lëndës “Kitanovski”, Këshilli i Ministrave të Këshillit të Evropës vendosi që këtë lëndë ta vendosë nën procedurë të përforcuar, e cila përfshinte një shqyrtim më të afërt nga Komiteti i Ministrat për sa i përket të drejtave të njeriut dhe një dialog dhe mbështetje më të rregullt dhe sistematike për autoritetet vendore.

"Konventa parandalon torturën dhe keqtrajtimin, absolutisht, por jo gjithmonë zbatohet në realitet. Ashpërsia e problemit mund të shihet në numrin e madh të gjykimeve kundër shteteve të ndryshme anëtare. Kapërcimi i hendekut midis standardeve dhe zbatimit të tyre është i domosdoshëm. Arsyeja e parë është se e drejta për të parandaluar torturën dhe keqtrajtimin janë vlera kyçe dhe thelbësore. Arsyeja e dytë është se viktima janë individë që vuajnë nga autoritetet shtetërore dhe problemi është edhe më i madh kur cenohet njëkohësisht e drejta për mosdiskriminim. Dhe të tjerat për veprimin joadekuat duhet të hetohen dhe të merren parasysh", tha Stavropulosi.

Sipas tij, Departamenti për Ekzekutimin të Aktgjykimeve i kushton shumë resurse kësaj teme, përveç lëndëve në Komitetin e Ministrave. Ne i përgatisim ato tema, marrim pjesë në shumë bashkëpunime dypalëshe dhe shumëpalëshe, mbështesim shtetet anëtare që të përmbushin detyrimet e tyre. Në këto angazhime, sektori mbështetet në dialogun me autoritetet kombëtare jo vetëm me gjykatësit dhe prokurorët, por edhe me organet mbikëqyrëse të instrumenteve kombëtare ndërkombëtare kundër torturës dhe mekanizmave të kontrollit të jashtëm, duke përfshirë Avokatin e Popullit, i cili mund të funksionojë edhe si mekanizëm për parashtresa.

"Avokati i Popullit dhe mekanizmi i kontrollit të jashtëm janë bashkëbisedues të rëndësishëm për ne. Ata kanë një njohuri themelore të kontekstit dhe kanë një rol kyç në respektimin e standardeve. I përgëzoj autoritetet për progresin e bërë. Ka paralajmërim për plan për akte për parandalimin e torturës dhe është një hap pozitiv në drejtimin e duhur për të çrrënjosur mosndëshkimin për shkeljet e rënda të të drejtave të njeriut. Dhe vendosja e mekanizmit të kontrollit është një hap i rëndësishëm përkundër sfidave", tha Stavropulosi.

Diskutimi në forum me institucionet e përfshira dhe autoritetet e burgjeve do të fokusohet në aktgjykimet e GJEDNJ-së nga grupi Kitanovski, përkatësisht tetë lëndë që kanë të bëjnë kryesisht me ngacmimin policor dhe hetimin joefektiv. Ngjarja organizohet në kuadër të projektit “Forcimi i kapaciteteve të sistemit penitenciar në Maqedoninë e Veriut”, pjesë e programit të përbashkët të BE-së dhe Këshillit të Evropës Instrumenti horizontal për Ballkanin Perëndimor dhe Turqinë - Faza III.