Shkup, 6 prill 2023 (MIA) - Në fazën përfundimtare është përgatitja e dokumentacionit të tenderit për inxhinier mbikëqyrës dhe për ndihmë teknike, si dhe për ndërtimin e 24 kilometrave të fundit të korridorit hekurudhor 8 drejt Republikës së Bullgarisë. Me mbështetjen e të gjitha institucioneve qeveritare dhe Misionit të BE-së në Shkup jemi duke e përgatitur dokumentacionin dhe pritshmëritë janë që tenderi të shpallet së shpejti dhe deri në fund të vitit të kemi një kontraktues të përzgjedhur, deklaroi një intervistën për MIA-n, Hari Llokvenec, drejtor i NP Hekurudhat e RMV-së.

Me të folëm me rastin e jubileut të ardhshëm - 150 vjet të qarkullimit hekurudhor në vend.

Ai thotë se është evident ecuria e aktiviteteve aktuale për dy fazat e para të hekurudhës drejt Bullgarisë dhe pret që kontraktorët t'i përfundojnë këto projekte brenda afatit të caktuar.

Në intervistë, Llokvenec i referohet edhe përgatitjeve për tenderin për fazën e tretë dhe shpronësimit për atë pjesë dhe deri në fund të vitit 2027 presim të përfundojmë pjesën tonë të krahut lindor të Korridorit 8 hekurudhor. Ai bën të ditur se rikonstruktimi në një pjesë të Korridorit 10, në shtrirjen nga Nogaevci në Negotinë, do të përfundojë deri në fund të majit.

Intervistën po e transmetojmë të plotë:

Z. Llokvenec, festojmë 150 vjet të qarkullimit hekurudhor në territorin e vendit, lidhja me botën me trenin e parë ka qenë më 9 prill të vitit 1873. Çfarë mund të themi sot për lidhjen tonë me këtë lloj transporti, a po bëjmë mjaftueshëm, çfarë duhet të rregullojmë për të pasur një lidhje të plotë, cili është realizimi i projekteve, gjetja e financave, stafi...?

“Hekurudhat e Maqedonisë janë institucioni shtetëror me stazhin më të gjatë. Në këtë moment ne përkujtojmë 150 vjet të ekzistencës së hekurudhave të Maqedonisë, por përkujtojmë edhe historinë, traditën, dijen dhe aftësitë. Para 150 vjetësh, me lidhjen, fillimisht me Velesin, e më pas me Shkupin, me Perandorinë Osmane dhe vitet në vijim përmes Prishtinës dhe Mitrovicës nga njëra anë dhe Nishit e Beogradit nga ana tjetër, duke formuar korridorin aktual 10 që na ka lidhur me Evropën Qendrore. Njëqind e pesëdhjetë vjet është nder, festimi i një jubileu kaq të madh, por në të njëjtën kohë detyrim dhe përgjegjësi, sepse Hekurudhat në vetvete kanë rëndësi shumë të madhe, edhe për qëllime të transportit të qytetarëve, lidhjes nga një pikë në tjetrën, për transferimin e mallrave, por edhe për vetë shtetin. Në historinë e re, të gjitha shtetet moderne bazohen në trafikun hekurudhor dhe lidhjen që ofron hekurudha, lidhjen e brendshme të vetë shteteve, e më pas me rajonin dhe botën. Në historinë e re, aktualisht, hekurudhat si formë transporti përmbushin një nga kriteret më të rëndësishme të jetesës moderne, që është agjenda e gjelbër, përkatësisht zvogëlimi i emetimeve të gazrave të dëmshëm dhe mënyra më e lirë e lidhjes dhe transferimit të mallrave. Kur parashtrohet pyetja, a kemi bërë apo po bëjmë mjaftueshëm, përgjigja e drejtpërdrejtë nuk është asnjëherë e mjaftueshme, por mund të përgjigjem se në të gjitha rrethanat, në periudhat dhe fazat e dhëna të këtyre 150 viteve, jam i sigurt se shteti maqedonas  investoi maksimumin nga kapacitetet aktuale dhe normalisht prioritetet që u dhanë në momentin e caktuar, duke shpresuar se ky grup i të punësuarve në Infrastrukturën e Hekurudhave të Maqedonisë me përkushtim dhe entuziazëm maksimal do të ketë sukses në përpjekjen e deritanishme për ta realizuar atë duke i kthyer Hekurudhat e Maqedonisë në vendin e duhur.

Edhe këtë përvjetor po e shënojmë me projektin afatgjatë në zhvillim, për hekurudhën drejt Bullgarisë, ku nga fundi i tetorit sërish punohet në terren. Si po ecin aktivitetet për dy fazat e para, çfarë është bërë deri tani nga kontraktorët?

“Dy fazat e para janë, nga Kumanova në Beljakovcë në gjatësi prej 31 kilometrash dhe nga Beljakovca deri në Kriva Pallankë në gjatësi prej 34 kilometrash. Së pari, sipas kritereve të Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, e cila është financuesja e kredisë, në këtë pjesë të hekurudhës, por edhe sipas mendimeve të palëve të tjera relevante nga profesioni, ne kemi përzgjedhur kompani me kapacitet, për fazën e parë konsorciumin austriak Strabag dhe për fazën e dytë kompaninë turke Gulermak. Ecuria në të dyja fazat është evidente dhe presim që të dyja kompanitë të përfundojnë projektet e tyre brenda afatit të përcaktuar. Edhe në rikonstruksionin e një pjese të Korridorit 10, në shtrirjen nga Nogaevci në Negotinë, po e bën kompania Strabag dhe sipas planeve të ofertës dhe sipas realizimit në terren, pritjet janë reale, pra deri në fund të majit ky rikonstruksion do të përfundojë brenda afatit të caktuar. Për sa i përket potencialit të personelit, lirisht mund të them se në këtë moment, si udhëheqës i Infrastrukturës së Hekurudhave të Maqedonisë, jam i nderuar të punoj me punëtorë të tillë, të cilët investojnë maksimalisht veten e tyre dhe të them të drejtën, stafi në hekurudhat, janë kategori e veçantë e njerëzve , një kategori me një ndjenjë të madhe dhe të pamatshme përkatësie dhe përgjegjësie ndaj profesionit të tyre dhe ndaj punës që bëjnë.

Duke folur për historinë, dua të përmend se themeli i çdo lëvizjeje progresive dhe revolucionare në Maqedoni ishin hekurudhat me mendimin e tyre përparimtar, me rëndësinë e tyre në të gjitha proceset dhe me mendimin e tyre të pastër dhe idenë e qartë se si të arrihet deri te rezultatet e dëshiruara. Aktualisht jemi në proces të rinovimit të stafit profesional në infrastrukturën hekurudhore duke shfrytëzuar përvojën dhe njohuritë e inxhinierëve dhe ekspertëve pothuajse në pension, nga kjo fushë, me angazhimin e tyre për të transferuar njohuritë dhe përvojën e tyre tek inxhinierët e rinj dhe punonjësit në fushat e tjera të hekurudhës. Pse po kujdesemi për këtë.  Ne në këtë moment po e vëmë theksin në ndërtimin e hekurudhave të reja, por hekurudha është shumë më e interesuar për sigurinë në komunikacionin hekurudhor, dhe kjo nënkupton sigurinë e udhëtarëve, në përgjithësi të qytetarëve të Maqedonisë. Pikërisht për këtë na duhet transferimi i njohurive inxhinierike, por edhe i përvojës nga të gjitha fushat dhe sferat e tjera që lidhen me funksionimin e qarkullimit hekurudhor. Kur flasim për financat, mendoj se në këtë periudhë është përkrahja nga Qeveria përmes Buxhetit të Maqedonisë, por edhe nga Bashkimi Evropian përmes mekanizmave të tij për dhënien e granteve siç janë Programet IPA dhe Programi Kornizë për Investime në Ballkanin Perëndimor (ËBIF). Kuadri i investimeve të Ballkanit Perëndimor përmes të cilit BE-ja ndihmon projektet tona me fonde granti.

Dhe këtu dua të theksoj se ndryshe nga vendet e tjera që i përdorin këto fonde në një numër relativ si përqindje e pjesëmarrjes në totalin e projekteve, BE-ja merr pjesë në nivelin 50 për qind me fonde granti sipas fjalorit tonë “me para pa para. “, “me para bakshish” “me para dhuratë” për të na mbështetur për realizimin e këtyre projekteve. Shpresoj që deri në aderimin formal të vendit tonë në BE do të vazhdojë ky trend i mbështetjes rreth 50 për qind me grante nga BE-ja dhe me vetë anëtarësimin do të rritet në 85 për qind, që është praktikë në shteteve të tjera anëtare të Bashkimit Evropian. Kur flasim për dy fazat e para, pas një kohe të gjatë mund të them me kënaqësi se ka filluar ndërtimi i dy fazave të para nga gjithsej tre në anën lindore të hekurudhës drejt Bullgarisë.

Deri ku janë përgatitjet për fazën e tretë të kësaj hekurudhe, a ka përfunduar ndërtimi financiar?

“Për të përfunduar pjesën tonë të krahut lindor të Korridorit 8 dhe premtimin tonë se do të përfundojë në fund të vitit 2027, jemi në fazën përfundimtare të përgatitjes së dokumentacionit të tenderit për të dy inxhinier mbikëqyrës dhe asistencë teknike, por edhe për ndërtimin e 24 kilometrave të fundit nga Korridori 8 deri në Republikën e Bullgarisë, pjesa më e vogël e projektit që është sfida më e madhe për të gjithë ne, sepse ka 24 tunele dhe 51 ura. një gjatësi prej vetëm 24 km, dhe është gjithashtu një sfidë, si nga pikëpamja e projektimit ashtu edhe nga pikëpamja logjistike  dhe  ajo ndërtimore. Prandaj, shumë seriozisht me mbështetjen e të gjitha institucioneve qeveritare, por edhe të misionit të BE-së këtu në Shkup, ne po e përgatisim këtë dokumentacion dhe pritshmëritë janë që së shpejti, duke mos dashur të ofrojmë kohën, të shpallet tenderi, ndërsa pritjet tona janë se Kontraktorin e përzgjedhur do ta kemi deri në fund të këtij viti. Nëse koha e parashikuar për ndërtimin e këtij seksioni është katër vjet, kjo do të thotë se deri në fund të vitit 2027, sipas të gjitha parashikimeve që bëmë, dy vjet më parë, do të përfundojmë pjesën tonë, pjesën maqedonase të krahut lindor të hekurudhës drejt Republikës së Bullgarisë. Gjithashtu dua t'ju informoj, se jemi plotësisht kompaktë dhe komplementues me kolegët tanë nga Bullgaria, të cilët në të njëjtën kohë do të përfundojnë pjesën e tyre të rindërtimit dhe ndërtimit të hekurudhës nga Sofja në Gjueshevë, në mënyrë që në të njëjtën kohë, të përfundonin pjesën e tyre të punës së Korridorit.

Cilat janë vlerësimet e situatës së shpronësimeve në terren jo vetëm për dy lobet e para, por edhe për lobin e tretë, sa fonde janë ndarë për këtë qëllim?

Kam nderin t'ju përgjigjem se dy lobet e para janë të përfunduara qind për qind për sa i përket shpronësimit edhe para fillimit të ndërtimit, ndërsa për pjesën apo lobin e tretë, për të cilin ende është duke u përgatitur dokumentacioni i tenderit, jemi duke përfunduar pjesërisht shpronësimin. E theksoj pjesën pjesërisht, sepse me kërkesë të qytetarëve, sepse duam që të jemi hekurudha e qytetarëve e jo hekurudha e projektuesve, i dëgjuam sugjerimet e qytetarëve të Kriva Pallankës për rrugët hyrëse në stacionin hekurudhor në Kriva Pallankë dhe nga 50 shtëpitë e propozuara për zhvendosje dhe rrënim në Kriva Pallankë, nga projektuesit, sipas sugjerimeve të qytetarëve, i kemi reduktuar ato në 16 shtëpi, të cilat është dashur të rrënohen. E di që 16 mund të jetë një numër pak më i vogël në krahasim me 50, por është gjithashtu shumë, duke marrë parasysh që të gjithë jemi të lidhur emocionalisht me shtëpitë tona, sepse ajo nuk është thjesht një ndërtesë për ne, por është shtëpia jonë edhe për shkak të rëndësisë në aspektin emocional por edhe nga të gjitha aspektet e tjera të ekzistencës së shtëpisë sonë. Prandaj edhe ne vetë pjesën e shpronësimit në Kriva Pallankë e shtymë për disa muaj, presim që në muajt e ardhshëm të jemi plotësisht të gatshëm me dokumentacionin e nevojshëm për këtë lloj aktiviteti dhe atë deri në fund të vitit, ose deri në fillim të ndërtimit të këtij projekti infrastrukturor do të përfundojmë plotësisht shpronësimin e të gjithë lobit të tretë prej 24 kilometrash.

Përveç ndërtimit, sa është investuar për mirëmbajtjen e rrjetit ekzistues hekurudhor dhe ku janë investime të tilla?

Mendoj se kësaj pyetjeje duhet t'i jepet një përgjigje pak më e gjerë, sepse në këtë moment shifrat që do të përmendja, më besoni janë mjaft realtive. Pyetja kryesore në lidhje me kapacitetin dhe cilësinë e hekurudhave të Maqedonisë lidhet me historinë e re, pyetja e vërtetë është se sa dhe si janë trajtuar hekurudhat e Maqedonisë në periudhën e kaluar, dhe duke mos dashur të kthehemi mbrapsht se çfarë është bërë apo çfarë nuk është bërë. Dua t'ju përmend se në hekurudhat maqedonase në këtë moment ka traversa që janë më shumë se gjysmë shekulli më të vjetër dhe kini parasysh se ky nuk është shembull vetëm në hekurudhat maqedonase, por edhe në hekurudhat e të gjithë rajonit dhe jo vetëm në vendet e Ballkanit Perëndimor, por edhe në vendet anëtare të BE-së. Vetë cilësia e hekurudhave duhet të jetë një nga prioritetet më të mëdha, sepse përveç sinjalizimit, lidhet drejtpërdrejt me sigurinë dhe udhëtarëve në përgjithësi, por edhe të trenave të mallrave që kalojnë nëpër hekurudhat tona. Nëse flasim për kënaqësi, unë jam larg të qenit i kënaqur me gjendjen aktuale, por mund t'ju them me siguri dhe t'ju garantoj se me përkushtimin e madh të punonjësve të Infrastrukturës së Hekurudhave të Maqedonisë që punojnë në sektorin e mirëmbajtjes së infrastrukturës, së pari ne japim maksimumin nga burimet njerëzore ekzistuese, parku i makinerive dhe pjesët rezervë ekzistuese që disponojmë për momentin. Në këtë mënyrë garantojmë sigurinë e udhëtarëve në trafikun hekurudhor.

Në kuadër të kësaj, së fundi ju e keni kufizuar shpejtësinë e trenave në hekurudhën Shkup-Veles ndërmjet stacioneve Rajko Zhinzifov dhe Veles në 20 kilometra në orë. Cila është arsyeja për këtë, deri kur do të jetë kështu?

Unë si drejtor i Infrastrukturës së Hekurudhave të Maqedonisë së pari veproj si qytetar, e më pas si kryetar i institucionit. Jam i vetëdijshëm se zvogëlimi i shpejtësisë në 20 kilometra në orë duket befasues, por mund t'ju them se është rezultat i këshillave të ekspertëve dhe inxhinierëve që punojnë shumë vite në Infrastrukturën e Hekurudhave të Maqedonisë. Ky vendim lidhet me informacionin e matjes makinerike të hekurudhës, të bërë pas një kohe shumë të gjatë, pas një pauze 10-vjeçare. Për shkak të rëndësisë së sigurisë së qytetarëve dhe udhëtarëve të Maqedonisë, vendosëm të jemi mjaft të përgjegjshëm, të përballemi me realitetin, t'i tregojmë të dhënat reale publikut dhe bashkërisht të përpiqemi ta zgjidhim këtë problem. Në këtë moment mund t'ju them se jemi vazhdimisht në terren me të gjitha burimet njerëzore për të përmirësuar ato vende ku mund të kemi një efekt më të shpejtë të një gjatësie më të gjatë pasi në faza të caktuara shpejtësia do të rritej, por në të njëjtën kohë, lidhur me informacionin që e kam ndarë më parë për moshën e binarëve, për një numër të madh të binarëve në hekurudhat e Maqedonisë, mendoj se përveç investimit të madh në hekurudhat e reja, duhet të investojmë edhe në rindërtimin dhe rehabilitimin e atyre ekzistuese. Në këtë moment kemi 700 kilometra hekurudhë, me ndërtimin e 150 kilometrave të hekurudhës së re në krahun lindor dhe perëndimor të korridorit 8, po rrisim gjatësinë e hekurudhave të Maqedonisë për 20 për qind. E gjithë kjo është e parëndësishme nëse nuk investojmë në infrastrukturën ekzistuese dhe nuk e afrojmë kapacitetin dhe cilësinë maksimale.

Si është gjendja me investimet në kalimet hekurudhore dhe në përmirësimin e sigurisë, çfarë tregojnë statistikat e aksidenteve lidhur me këtë dhe cilat janë ndërhyrjet tuaja për përmirësimin e situatës?

Nëse e nis si përgjigje alibi, lirisht mund t'ju them se hekurudhat dhe makinistët, duke ndjekur rregullat dhe procedurat strikte për qarkullimin hekurudhor, nuk gabojnë kurrë dhe kanë gjithmonë të drejtë, por kjo përgjigje nuk më ndihmon aspak mua dhe të gjithëve kur bëhet fjalë për aksidente hekurudhore dhe nëse kemi humbje të jetëve njerëzore. Pikërisht për këtë, gjëja e parë që dua të ndaj me publikun është apeli për respektim të rreptë të sinjalistikës rrugore dhe hekurudhore nga drejtuesit e mjeteve në qarkullimin rrugor, duke përsëritur edhe një herë se procedurat e komunikacionit hekurudhor janë shumë të rrepta dhe të monitoruar nga vëzhguesit e trafikut hekurudhor. Në Maqedoni ka 280 vendkalime rrugore, nga të cilat 80 janë të automatizuara me postoblloqe hekurudhore, ndërsa 200 të tjerat po mundohemi që në periudhën e ardhshme t'i sigurojmë me grant nga Korniza e Investimeve të Ballkanit Perëndimor dhe të pajisim një pjesë të mirë prej tyre me sinjalistikë të tillë rrugore. Përveç kësaj, Hekurudhat e Maqedonisë duke dashur të përshpejtojnë kalimin e shinave hekurudhore në vendkalimet hekurudhore dhe të komunikacionit rrugor, aktualisht janë në fazën e vendosjes së një shtrese të gomuar në rrugë, me qëllim të shmangies të lëvizjes së ngadaltë të veturave dhe mjeteve të tjera të transportit nëpër vendkalimet hekurudhore për shkak të gjendjes së keqe të atyre kalimeve dhe në këtë mënyrë kalim më të shpejtë mbi to.

Ka përfunduar ndërtimi dhe modernizimi i hekurudhës për t'u lidhur me Greqinë përmes kalimit Mexhitlia, por ajo funksionon vetëm deri në zonën industriale të Zhabenit. Cila është arsyeja për këtë, çfarë po bëni ju si autoritete hekurudhore, ministri Boçvarski së fundi tha se duhet të ketë interesim edhe nga Greqia. Keni ndonjë komunikim me kolegët grekë, çfarë mund të presim?

Manastiri u lidh me Selanikun në fund të shekullit XIX, pas kësaj u ndërtua hekurudha Prilep-Manastir dhe shumë më vonë, në fund të viteve tridhjetë të shekullit të kaluar, lidhja mes Velesit dhe Prilepit u bë përmes Bogomilës. Lidhja midis Manastirit dhe Selanikut është shumë e natyrshme, më vjen shumë mirë që mund të themi se e kemi përmbushur plotësisht detyrimin apo nevojën tonë për realizimin e kësaj pjese të Korridorit 10, ku përveç qarkullimit të pasagjerëve, ai është jashtëzakonisht i rëndësishëm, si alternativë e Korridorit 10, përmes të cilit në rast të ndonjë bllokimit të hekurudhës në shtrirjen nga Velesi në Gjevgjeli, mund ta lidhim atë nëpërmjet linjë hekurudhore Prilepi- Manastir deri në Selanik, dhe të zhvillojmë komunikacionin hekurudhor ndërmjet portit të Selanikut dhe Evropës Qendrore. Pas një këmbënguljeje të gjatë, ne ramë në kontakt me Hekurudhat Greke, kompaninë e tyre OSE, me drejtorin Pateras, por për shkak të një kompleksi rrethanash dhe aksidentit të madh të trenit që ndodhi pak kohë më parë në Greqi, ne jemi koshinetë se momentalisht, fokusi i të gjithëve, jo vetëm i autoritetit hekurudhor grek, por edhe shumë faktorëve të tjerë në vend, synojnë zgjidhjen e këtij problemi të madh që kanë, si dhe përmirësimin e të gjithë sistemit infrastrukturor që kanë hekurudhat greke. Unë supozoj se kjo do të jetë arsyeja e vonesës së lehtë në përfundimin e pjesës së tyre të punës. Realisht kanë shumë pak për të punuar, por edhe ajo pak kërkon vëmendje të veçantë, kërkon përkushtim dhe angazhim të një lloji të caktuar stafi.

Çfarë do të rekomandonit me rastin e 150-vjetorit, si të rikthehet shpresa se do të kemi një trafik hekurudhor më funksional sipas pritshmërive të pasagjerëve dhe biznesit, çfarë po bëni ju si menaxhment për të çuar gjërat përpara?

Besoj se ky lidership i vendit i qaset strategjikisht këtij problemi shumë të rëndësishëm. Duke filluar nga planifikimi strategjik, të cilin nuk e prekëm në intervistën e sotme dhe që mendoj se mund të zhvillojmë fjalë për fjalë një tekst të tërë, deri te mënyra e financimit, si ky vend me të gjitha problemet e tij financiare, por edhe një situatë reale financiare në nivel të borxhit të produktit të brendshëm bruto për të prodhuar, për të krijuar hekurudha të reja dhe për të mirëmbajtur ato ekzistueset me cilësi dhe për të mos kaluar kufirin e përcaktuar që realisht është i lejuar dhe që realisht mund ta përballojmë dhe ta shërbejmë vetë. E gjithë kjo shkakton një milion pyetje dhe një milion përgjigje për të cilat jam i bindur se së bashku mund t'i japim, por është akoma më e rëndësishme që të gjithë së bashku të marrim pjesë në krijimin, së pari, të një atmosfere pozitive, duke marrë parasysh se duam të vihemi re, dëshirojmë që qytetarët e Maqedonisë të vërejnë se dikush investon seriozisht dhe me përkushtim në hekurudha, se po mundohet t'i kthejë në vendin e duhur, në mënyrë që të kontribuojnë jo vetëm për një jetë më të mirë të qytetarëve, por edhe në nivele ndoshta edhe më të rëndësishëm, duke rritur dhe ndihmuar ekonominë maqedonase dhe konkurrencën e saj, sepse aktualisht ekonomia maqedonase është në tregun e NATO-s. Pres që shumë shpejt ekonomia jonë të jetë e pjesë e tregut evropian. Konkurrueshmëria e saj nënkupton që një nga variablat është transporti cilësor dhe i lirë që hekurudha mund t'u ofrojë përdoruesve të saj.

Lidija Vellkovska

Foto: Frosina Naskoviq