Shkup, 30 gusht 2024 (MIA) - Me Ligjin për Gjuhët, politika krijoi një lloj kaosi juridik, i cili rezultoi me kaos politik, mosbesim, dilema. Opinioni e ka parë tashmë raportin e Komisionit të Venecias. Gjykata Kushtetuese duhet të sjellë një vendim jo të matur, por për të marrë një vendim të bazuar dhe të arsyetuar kushtetuto-ligjor. Çfarë mund të vendoset, nuk e di dhe nuk mund ta di dhe për këtë nuk do të komentoj, thotë kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Darko Kostadinovski në një intervistë për MIA-n. 

Lënda e Ligjit për Gjuhët përbëhet nga 13 nisma nga qytetarë, parti politike, shoqata të ndryshme dhe është themeluar që nga viti 2019.

Jemi të vetëdijshëm, siç thotë ai, për interesin publik dhe për pasojat e mundshme nëse Gjykata vendos të shfuqizojë ose të lërë në fuqi këtë ligj ose të ndërhyjë në dispozita të caktuara, është e mundur që të ketë pakënaqësi

“Ajo që është e rëndësishme është që të shohësh objektivisht argumentet në çdo vendim përpara se të bësh ndonjë koment. Vendimi i Gjykatës duhet të respektohet dhe të pranohet si shprehje e pjekurisë së politikës dhe shoqërisë, vendimi duhet të jetë kornizë udhëzuese për veprimin e ligjvënësit”, thekson Kostadinovski. 

Fakt është, siç thotë ai, se ligji zbatohet dhe krijon probleme në zbatimin e tij dhe nga ky aspekt, nga 1 shtatori, me hyrjen në fuqi të Aktit të ri të Gjykatës, për të shmangur pasoja të dëmshme për qytetarët, Gjykata Kushtetuese ka mundësinë që me një vendim të mundshëm të nisë procedurën për përcaktimin e afatit në të cilin ligjvënësi duhet të respektojë dhe të heqë çdo dispozitë problematike kushtetuese brenda një periudhe jo më të gjatë se gjashtë muaj. “Nuk mund ta parashikoj nëse kjo do të ndodhë!”, shton Kostadinovski. 

 

I pyetur nëse Gjykata do të arrijë të balancojë me mençuri pa i prishur marrëdhëniet politiko-etnike në vend si dhe sfidat e mundshme të sigurisë, Kostadinovski sqaron se Gjykata Kushtetuese mban barrën më të madhe për të vendosur për çdo çështje delikate, por siç thotë ai, për këtë punë është Gjykata.

Ai thekson se si një nga gjyqtarët me shërbimin më të gjatë në përbërjen aktuale, ka qenë dëshmitar i disa situatave të tilla.

“Përvoja më ka treguar dy gjëra të rëndësishme, të cilat janë të rëndësishme edhe për mandatin tim si kryetar. E para është: a është e justifikuar vonimi i vendimit për një çështje të caktuar në emër të ndjeshmërisë dhe reagimeve dhe implikimeve të mundshme shoqërore dhe a ia ka arritur qëllimit? Jo, ndjeshmëria e çështjeve të tilla nuk kufizohet me një hark kohor, ndjeshmëria nuk zvogëlohet me kalimin e kohës, ato kanë qenë dhe janë lëndë të ndjeshme para katër vitesh si dhe sot, dhe nga ky aspekt është më mirë dhe më e shëndetshme që Gjykata të procedojë sa më shpejt dhe pa kalkulime për të vendosur, ekskluzivisht me argumente kushtetuese-juridike, prandaj si kryetar me këtë përvojë do të angazhohem për një vendim sa më të shpejtë për lëndët, pavarësisht shkallës së ndjeshmërisë së tyre, thekson kryetari i Gjykatës Kushtetuese. 

Sipas tij, pyetja e dytë ekskluzivisht relevante si për Gjykatën ashtu edhe për këto çështje të rëndësishme që po flasim, por edhe për shtetin e së drejtës është: A jemi të gatshëm dhe të pjekur si shoqëri për t'u përballur me vendimet e Gjykatës, të cilat sigurisht që janë me interes të lartë publik.

“Duhet të jemi të sinqertë dhe të pyesim veten nëse jemi një demokraci e qëndrueshme, a është e nevojshme dhe e domosdoshme që të bëjmë hapin dhe kalimin në një demokraci të pjekur? Qëndrimi im është i qartë. Qëndrimi im është se është e nevojshme, se është koha për ta bërë atë hap drejt një demokracie të pjekur”, thekson Kostadinovski.

  

Realiteti ynë kushtetues, thekson kryetari i Gjykatës Kushtetuese, është se jetojmë në një demokraci të qëndrueshme, por jo ende të pjekur.

Një demokraci e pjekur, siç thotë ai, nënkupton një nivel të lartë të kulturës kushtetuese dhe politike, respekt të fortë për shtetin e së drejtës, institucione të qëndrueshme të pavarura, institucione që i kanë rezistuar kohës dhe mund të përballen me efektivitet me sfida si krizat politike, ekonomike, shëndetësore, çdo lloj rënie, norma të rrënjosura thellë demokratike që respektojnë liritë dhe të drejtat themelore të qytetarëve

Sipas Kostadinovskit, edhe demokracitë e pjekura mund të përballen me periudha jostabiliteti, por me këtë, siç thotë ai, nuk e humbasin karakterin e tyre themelor demokratik. 

“Prandaj, shoqëria maqedonase nuk mundet dhe nuk duhet të "dridhet" duke pritur vendimin e Gjykatës Kushtetuese për një çështje të caktuar. Është e pamundur që shumë aktorë politikë në mëngjes të mos e heqin nga goja përkushtimin për shtetin ligjor, për standardet evropiane dhe pasdite vendimet e Gjykatës Kushtetuese t'i etiketojnë si politike, etnike, fetare etj. Nuk është e mundur që politika të vendoset mbi ligjin, të kapërcejë kufijtë e përcaktuar nga Kushtetuta, të krijojë kaos ligjor, që krijon kaos politik dhe kur Gjykata i jep përgjigje ligjore kaosit, atëherë etiketohet ose tiparet e Gjykatës janë një rast për disa tensione politike. Është koha për të kaluar në një demokraci të pjekur, nga e cila do të përfitojnë të gjithë qytetarët pa përjashtim”, thekson Kostadinovski. 

Ai beson se vendimet e Gjykatës nuk duhet të shihen si kërcënim ndaj dikujt apo diçkaje, as si vendime që rrisin apo pakësojnë të drejtat e dikujt, por duhet të pranohen dhe të jenë një pikë referimi, një kornizë për të vepruar në përputhje me konstatimet e Gjykatës për të gjithë autoritetet e tjera, legjislative, ekzekutive, gjyqësore, monetare ose lokale. Për t'i ndihmuar, veprimet, rregulloret apo vendimet e tyre janë në përputhje me Kushtetutën. 

“Gjykata Kushtetuese është në majë të piramidës që quhet shteti ligjor, është më e referuara për të pasqyruar sigurinë juridike, respektimin e rendit juridik. Për këtë janë gjykatat kushtetuese, as më shumë, as më pak. Kjo është përgjigja ime për ju, dhe në të njëjtën kohë një apel për qytetarët, autoritetet shtetërore, politikanët, nëse vërtet mendojnë mirë për Republikën, nëse duan vërtet një shtet ligjor në të cilin do të sundojë ligji, pikëpamjet e tyre të shpallura publikisht për Standardet evropiane, për shtetin e së drejtës, t'i rakordojnë me veprat dhe veprimet e tyre në praktikë, për t'i rakorduar me nevojat reale të qytetarëve për një shoqëri të pjekur demokratike si më të dëshirueshmen për ta. Për mua çdo veprim jashtë këtyre kornizave është manipulim i pastër i qytetarëve. Nëse vendimi i Gjykatës për këtë apo ndonjë çështje tjetër mund të prishë, siç thoni ju, marrëdhëniet politiko-etnike, atëherë lind pyetja se a jemi me të vërtetë një demokraci e qëndrueshme? , thekson Kostadinovski.

 

 

Në pyetjen e MIA-s se çfarë pritet nga Gjykata në lidhje me rastin e njohur si “Balancuesi”, i cili është në rendin e ditës të seancës së caktuar për më 18 shtator, nëse kemi parasysh se kjo çështje po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme në qarqet politike, Kostadinovski thotë se në Gjykatë mund të pritet një seancë në të cilën do të prezantohen dhe përplasen faktet dhe argumentet kushtetuese-juridike dhe një vendim që do të jetë i qëndrueshëm dhe ekskluzivisht i bazuar në kushtetutë.

“Kultura kushtetuese-juridike, e cila është thelbësore në rastet kur një demokraci e qëndrueshme synon të kalojë në një demokraci të pjekur, nënkupton respektimin e kufijve të secilit prej autoriteteve të veçanta të përcaktuara nga Kushtetuta, respektimin e Kushtetutës, pra të kompetencave dhe autorizimeve të normatizuara nga të gjithë. Pyetja është ngritur në Gjykatën Kushtetuese dhe ne jemi të detyruar t'i përgjigjemi, dhe çdo autoritet tjetër shtetëror mund të veprojë, të mos veprojë, të presë përfundimin e Gjykatës Kushtetuese etj. Nuk është detyra ime apo nuk janë në kompetencat e mia që të komentoj njoftimet, planet, reagimet, qëndrimet e politikanëve apo bartësve të funksioneve shtetërore që lidhen me të ashtuquajturin “Balancues””, thotë kryetari i Gjykatës Kushtetuese. 

Ai thekson se vetëm nëse secili prej autoriteteve e kupton dhe respekton drejt parimin e ndarjes së pushteteve, që është vlerë themelore e rendit tonë kushtetues, i përmbahet kompetencave dhe autorizimeve, mund të flasim për një shtet juridik në të cilin mbizotëron ligji, vetëm kështu do të rikthehet besimi i qytetarëve në institucionet e sistemit. 

“Fatkeqësisht, realiteti ynë kushtetues, realiteti ynë shpreh diçka krejt tjetër, pra thotë se shumë kohë më parë shkelja dhe devijimi nga kjo vlerë themelore rezultoi në një shtet të rrënuar të së drejtës dhe një mosbesim historikisht më të lartë të qytetarëve në institucionet e sistemit”, thekson Kostadinovski. 

Sipas tij, vetëm një vendim i argumentuar ligjërisht dhe i arsyetuar mund të ndikojë në besimin e qytetarëve në sundimin e ligjit.

“Institucion shtetëror (KSHPK) është parashtruesi i asaj iniciative, pyetja që është parashtruar në Gjykatë padyshim që krijon dilema në shoqërinë tonë, është detyra jonë që të heqim dilema të tilla në mënyrë juridiko-autoritative që do të pranohen nga të gjithë. Opinioni për një periudhë të shkurtër do të ketë mundësi të dëgjojë të gjitha faktet dhe provat, argumentet e gjyqtarëve dhe të Gjykatës”, thotë Kostadinovski.

 Kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Darko Kostadinovski, në intervistën për MIA-n, e cila do të publikohet të dielën (1 shtator), flet edhe për rritjen e pagave të zyrtarëve për 78% dhe nëse ka mundësi që të ndërhyhet sërish, për ngritjen e reputacionit të gjyqësorit dhe sistemit, për një transparencë më të madhe të Gjykatës duke i mbajtur seancat drejtpërdrejt….

Foto: MIA