Strasburg, 8 shkurt 2023 (MIA) - Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës miratoi një rezolutë për zbatimin e Konventës kornizë për mbrojtjen e pakicave kombëtare nga Maqedonia e Veriut, në të cilën, mes tjerash, kërkohet promovim i shoqërisë së integruar të bazuar në respektin dhe besimin ndërmjet bashkësive të ndryshme, para së gjithash, në drejtim të rritjes së përpjekjeve për parandalimin e rasteve të shkeljes së të drejtave të njeriut ndaj romëve, por askund nuk përmendet pakica bullgare në shtet.

Komiteti i ministrave të Këshillit të Evropës, në rezolutën e aprovuar, u bën thirrje autoriteteve maqedonase që t'i marrin parasysh vërejtjet dhe rekomandimet e përfshira në Mendimin e pestë të Komitetit këshillëdhënës për Maqedoninë e Veriut, të aprovuar më 18 maj të vitit 2022.

Në rekomandimet drejtuar autoriteteve në vend për përmirësimin e implementiumit të Konventës kornizë, bëhet e ditur se duhet të ndërmerren hapa të mëtejshëm drejt promovimit të shoqërisë së integruar të bazuar në respektin dhe besimin ndërmjet bashkësive të ndryshme.

Në mënyrë që të sigurohet qëndrueshmëri e Strategjisë "Një shoqëri për të gjithë", autoritetet duhet të sigurojnë mbështetje politike të nivelit të lartë, financim solid dhe qasje deri te praktikuesit në arsim, mediat dhe shoqëria civile, si dhe opinioni më i gjerë. Më tutje, siç thuhet, nga autoriteteve kërkohet të zbatojnë një qasje interkulturore ndaj arsimit përmes ndarjes së burimeve përkatëse, vazhdim të rishikimit të materialeve mësimore dhe trajnim të mësimdhënësve dhe kuadrit tjetër arsimor për kulturën, historinë dhe situatën aktuale të pakicave të ndryshme. Duhet të sigurohet kontakte më të rregullta ndërmjet nxënësve me prejardhje të ndryshme etnike, duke përfshirë sigurimin e mjediseve të përziera në shkolla dhe klasa.

Më tutje, sugjerohet rritja e përpjekjeve për parandalimin e rasteve të shkeljes së të drejtave të njeriut të romëve nga policia. Autoritetet duhet të sigurojnë që mekanizmat e mbikëqyrjes në Ministrinë e Punëve të Brendshme, Prokurorinë Publike dhe Zyrën e Avokatit të Popullit të jenë efektive dhe që rastet e supozuara të sjelljes së pahijshme të policisë të hetohen dhe të sanksionohen në përputhje me rrethanat.

Të përmirësuar qasja e fëmijëve romë në arsim cilësor duke forcuar praktikat e mira siç janë ndërmjetësuesit arsimorë, bursat dhe shtesat arsimore dhe duke ua publikuar ato prindërve romë. Autoritetet, gjithashtu, duhet të rrisin regjistrimin në institucionet parashkollore dhe të përqendrohen në, siç bëhet e ditur, arsimin e ndarë de fakto. Më tutje, autoriteteve thirren të sigurojnë që romët në praktikë të kenë qasje në shërbimet shëndetësore falas të garantuara me ligj, duke përfshirë edhe diagnostikimin, trajtimin dhe vaksinimin në lidhje me Kovid-19. Vëmendje e veçantë, bëhet  e ditur, duhet t'i kushtohet qasjes në shërbime dhe informacione për shëndetin reproduktiv për gratë rome. Autoritetet duhet të investojnë më shumë në rekrutimin dhe trajnimin e ndërmjetësuesve dhe mjekëve shëndetësorë romë, veçanërisht te gratë.

Në mesin e rekomandimeve plotësuese janë sigurimi i burimeve të nevojshme për Komisionin për mbrojtjen dhe parandalimin e diskriminimit dhe Avokatit të Popullit në mënyrë që ata të mund të përmbushin mandatet e tyre në mënyrë të pavarur dhe efektive. Më tutje, të sigurohet  financim i dedikuar dhe i qëndrueshëm në një nivel që plotëson nevojat kulturore të personave që u përkasin pakicave kombëtare dhe të vazhdojë t'i mbështesin përpjekjet për forcimin e qasjes gjithëpërfshirëse ndaj politikës kulturore.

Rekomandohet edhe që të sigurohet që incidentet e krimit nga urrejtja dhe gjuha e urrejtjes të identifikohen me kohë, të evidentohen dhe hetohen në mënyrë efektive dhe se përgjegjësit do të dalin para drejtësisë. Nga ana tjetër, nismave ekzistuese kundër gjuhës së urrejtjes në internet, siç janë Këshilli për Etikën në Media dhe Regjistri i Mediave Profesionale dhe Etike onlajn, duhet t'u jepet e gjithë mbështetja e nevojshme.

Autoriteteve u rekomandohet edhe që të ndajnë burime të mjaftueshme për redaksitë në gjuhën e pakicave në servisin publik të radiodifuzionit. Autoritetet, gjithashtu, duhet të sigurojnë që radiodifuzioni publik të promovojë me përpikëri respektin dhe mirëkuptimin ndërkulturor, duke kontribuar kështu në integrimin e shoqërisë. Ata duhet të mendojnë për sigurimin e mbështetjes së mediave të shtypura ose onlajn për pakicat numerikisht më të vogla.

Sugjerohet përmirësimi i zbatimit të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve përmes rritjes së konsiderueshme të investimeve në trajnimin dhe rekrutimin e përkthyesve dhe përkthyesve dhe vlerësimin e vazhdueshëm të ndikimit të tij. Duhet të qartësohen dispozitat e ligjit për të drejtat gjuhësore të të miturve kombëtarë numerikisht më të vegjël. Më tutje, përmirësimi i kushteve për mësimin e gjuhëve të pakicave. Të zvogëlohet numri minimal i nxënësve për hapjen e një klase të gjuhës së pakicave, ndërsa të rritet vetëdija dhe anketat për kërkesat që duhen të zbatohen rregullisht përpara çdo viti shkollor. Autoritetet, siç bëhet e ditur, duhet të shqyrtojnë mundësitë e nxitjes së njohjes së gjuhëve të pakicave, veçanërisht të shqipes, tek fëmijët e shumicës.

- Rritja e pjesëmarrjes socio-ekonomike të personave që u përkasin pakicave kombëtare që jetojnë në zonat rurale nëpërmjet investimeve në infrastrukturë dhe mundësi punësimi dhe mbështetje të synuar për të rinjtë e pakicave. Duhet të sigurohet pjesëmarrja efektive e bashkësive të prekura, si dhe të rritet, në bashkëpunim të ngushtë me përfaqësuesit romë, pjesëmarrja e romëve në tregun e punës përmes programeve që janë përshtatur posaçërisht për grupet përkatëse qëllimore, duke përfshirë edhe gratë rome, dhe të sigurohet se pandemia “Kovid-19” nuk do të ndikojë në mënyrë disproporcionale në pjesëmarrjen socio-ekonomike të romëve.

Maqedonia e Veriut ka ratifikuar Konventën kornizë për mbrojtjen e pakicave kombëtare më 10 prill të vitit 1997.