Shkup, 4 korrik 2024 (MIA) - Mirëmbajtja e rrugëve kryesore dhe rajonale është në rrezik për shkak të sfidave serioze financiare të Ndërmarrjes Publike, thuhet në raportin përfundimtar të auditimit të “Ndërmarrjes Publike për Mirëmbajtje dhe Mbrojtjen e Rrugëve Kryesore dhe Rrugëve Rajonale” të publikuar sot nga Enti Shtetëror i Revizionit, pas auditimit të pasqyrave financiare së bashku me auditimin e përputhshmërisë së NP-së për mirëmbajtjen dhe mbrojtjen e rrugëve kryesore dhe rajonale - Shkup, për vitin 2022.

Sipas raportit, NP për mirëmbajtjen dhe mbrojtjen e autostradave dhe rrugëve rajonale prej 12 vitesh punon në mënyrë të vazhdueshme me llogari të bllokuar dhe e kryen aktivitetin e saj bazë brenda kufijve mujorë, gjë që ka një ndikim kyç në cilësinë dhe vazhdimësinë e ushtrimit të veprimtarisë.

“NP për mirëmbajtjen dhe mbrojtjen e rrugëve kryesore dhe rajonale, për 12 vjet, respektivisht nga viti 2012 deri në datën e njoftimit të auditimit të kryer, ushtrohet veprimtari publike me rëndësi thelbësore për interesin publik dhe sigurinë e qytetarëve, me një llogari të bllokuar për shkak të vendimeve përmbarimore për arkëtimin e detyrimeve të papaguara. Sipas të dhënave nga mbajtësi i transaksionit të pagesës, në fund të vitit 2022, llogaria e NP është bllokuar për detyrime në vlerë të përgjithshme prej 663 milionë denarë”, njoftoi ESHR-ja.

Në raport thuhet se ndër vite, NP ka një tendencë të rritjes së detyrimeve ndaj furnitorëve në vend si rezultat i rritjes së aktivitetit në fushën e mirëmbajtjes dhe mbrojtjes së rrugëve shtetërore, pra për shkak të ndërtimit të seksioneve të reja, rritjes së kostos për blerjen e naftës dhe derivateve të naftës, si dhe rritjen e çmimeve të mallrave dhe shërbimeve

 Obligimet ndaj furnitorëve në vitin 2018 janë në vlerë të përgjithshme prej rreth 480 milionë denarë, ndërsa në vitin 2022 do të rriten dhe do të arrijnë në 966 milionë denarë.

Trendi i rritjes ka edhe detyrimet pas aktvendimeve përmbarimore, të cilat në vitin 2018 arrijnë në rreth 324 milionë denarë, ndërsa në vitin 2022 shuma e tyre është mbi 467 milionë denarë.

“Kjo mënyrë e funksionimit të NP-së, e cila nuk është në gjendje të shlyejë rregullisht detyrimet, ndikon në rritjen e detyrimeve sipas vendimeve ekzekutive dhe në rritjen e detyrimeve në bazë të interesit, gjë që ndikon negativisht në stabilitetin financiar dhe likuiditetin e ndërmarrjes dhe në të njëjtën kohë ndikon në funksionimin aktual të furnitorëve dhe në vlerën e mallrave, punëve dhe shërbimeve të përfituara në procedurat e prokurimit publik. Me auditimin e kryer, siç u tha më herët, konstatuam se detyrimet pas vendimeve ekzekutive për bllokimin e llogarisë së ndërmarrjes me datën 31.12.2022 arrijnë në rreth 663 milionë denarë, që paraqet përafërsisht 196 milionë denarë më shumë detyrime në krahasim me ato të regjistruara në evidencën kontabël të NP-së (rreth 467 milionë denarë). Auditimit nuk i është dhënë arsyetimi dhe dëshmia adekuate për diferencën e konstatuar, e cila ka efekt në mos vërtetimin e të vërtetës dhe objektivitetit të shumës së regjistruar të detyrimeve pas vendimeve ekzekutive në bilanc të 31 dhjetorit të vitit 2022”, njoftoi ESHR-ja. 

Gjithashtu, siç thuhet në raport, është konstatuar se personi përgjegjës në ndërmarrje nuk i ka siguruar objektet ndërtimore dhe asetet me të cilat disponon, në vlerë prej përafërsisht 2 miliardë denarësh, përkatësisht 32,4 milionë euro, të cilat janë të ekspozuara ndaj rreziqeve.

Nga qershori deri në dhjetor të vitit 2021 janë blerë 15 vetura të specializuara për heqjen e borës, në vlerë prej 177 milionë denarë, nga të cilat një automjet, njëzet (20) ditë pas pranimit dhe kanë kaluar vetëm 150 km, është djegur pa pasur sigurim kasko, dhe garancia e fabrikës nuk është përdorur. Kërkesa për dëmshpërblim është paraqitur dy vjet pas zjarrit, pra më 27.12.2023.

“Mbushja e automjeteve me karburant bëhet me pompa, matësat e të cilave nuk janë verifikuar/kalibruar për një kohë të gjatë. Me përjashtim të dy cisternave nëntokësore, karburanti merret në të ashtuquajturat enë plastike dhe metalike të sipërme. Kur përdorin karburantin, punonjësit e derdhin atë në tuba dhe kanaçe. Nga kontrolli në terren, auditimi ka konstatuar se kjo mënyrë e marrjes, ruajtjes, trajtimit dhe emetimit të karburantit kërcënon sigurinë dhe shëndetin e qytetarëve dhe ndikon negativisht në mjedis, dhe njëkohësisht ka rreziqe në lidhje me mënyrën e përdorimit, derivatet e naftës”, thuhet në raportin e auditimit. 

Nga kontrolli në terren në seksionin Strugë dhe Ohër, auditimi ka konstatuar se nuk janë siguruar kushte adekuate për mbajtjen e stokut të kripës për mirëmbajtjen dimërore të rrugëve, kështu që për shkak të ndjeshmërisë ndaj ndikimeve të jashtme humbet vetitë fizike, cilësinë dhe shkakton vështirësi në përdorimin e saj. Kushtet në të cilat ruhen lëndët djegëse dhe kripa për mirëmbajtjen dimërore, nënvizohet, nuk janë në përputhje me procedurën e të dhënave materiale, e cila parashikon se "materiali i marrë duhet të ruhet siç duhet në një vend të përshtatshëm të sigurt, të mbrojtur nga ndikimet e jashtme nëse është e një lloji specifik, si dhe nga abuzimet e mundshme''. Gjithashtu, këto situata nuk janë në përputhje me detyrimin e NP-së për të organizuar ushtrimin e veprimtarisë së saj në mënyrë që të sigurojë mbrojtjen dhe promovimin e mallrave me interes të përgjithshëm. 

“Me verifikimin e dokumentacionit dhe vizitën në terren në filialet, seksionet dhe pikat dimërore, u konstatua se në NP nuk janë të ndara pajisjet shpenzuese, nga të cilat 90 për qind janë automjete dhe makineri ndërtimi që përdoren për pjesë këmbimi pa pëlqim të Qeverisë. Pajisja është asgjësuar si mbeturinë pa kryer një procedurë përkatëse ligjore dhe përdorimi i saj nuk është i rregulluar me akt të brendshëm, gjë që krijon rrezik për përdorim të pakontrolluar dhe të papërshtatshëm”, thuhet në raportin e auditimit. 

Me auditim, ESHR-ja ka konstatuar se shpenzimet në bazë të kompensimit të dëmeve, interesit dhe shpenzimeve gjyqësore ndikojnë në mënyrë plotësuese në përkeqësimin e gjendjes financiare të NP-së.

Ndër të tjera, auditimi ka konstatuar se në vitin 2022, deri në ditën e auditimit, baza e Asfaltit në Shtip nuk ka funksionuar, ndërsa prodhimin e asfaltit për këtë bazë e ka bërë baza e Asfaltit në Lepenec.

 “Shkak i kësaj situate është rezultat i një inspektimi të kryer nga Inspektorati Shtetëror i Mjedisit, pas të cilit është nxjerrë Vendimi për ndalimin e punës dhe anulimin e lejes së integruar mjedisore A-për shkak të shkeljes së ligjit për mbrojtjen e ajrit ambiental. Nga inspektimi në terren dhe nga bisedat me personat kompetentë, auditi ka marrë informacion se kanë filluar aktivitetet për sigurimin e kushteve për marrjen e lejes së integruar mjedisore. Kapërcimi i kësaj situate është i rëndësishëm jo vetëm për mbrojtjen e mjedisit, por edhe për sigurimin e vazhdimësisë në punën e bazës së Asfaltit në Shtip, si dhe uljen e shpenzimeve të transportit të ndërmarrjes”, sqarohet në raport.

 Me auditimin e kryer janë konstatuar kushte të tjera, parregullsi dhe mospërputhje të natyrës së ndryshme, të cilat ndikojnë në shprehjen e një opinioni me rezervë për realitetin dhe objektivitetin e pasqyrave financiare për vitin 2022 dhe opinion jo të favorshëm për respektimin e rregulloreve ligjore, udhëzimeve dhe politikave të përcaktuara.

Për tejkalimin e kushteve të krijuara, njoftoi ESHR-ja, janë bërë rekomandime me qëllim të ndërmarrjes së masave dhe aktiviteteve nga personat dhe autoritetet kompetente për përmirësimin e kushteve.

Foto: ESHR