Shkup, 4 nëntor 2024 (MIA) - Shteti në vitin 2022 ka shpenzuar përafërsisht 22 milionë e 690 mijë euro për akomodim, ushqim dhe bursa në arsimin e lartë. Nga ato 22.6 milionë euro, 50 për qind janë paguar për ushqimin e studentëve, 40 për qind për bursa, 17 për qind për strehim dhe ushqim dhe 3 për qind për shpenzime të tjera.

Raporti përfundimtar i Entit Shtetëror të Revizionit konstatoi se masat dhe politikat e ndërmarra nga organet kompetente për standardin studentor janë jomjaftueshëm efektive për të krijuar kushte adekuate për bursa, akomodim dhe ushqim për studentët.

Në prezantimin e Raportit në Kuvend, kryerevizori shtetëror Maksim Acevski tha se janë konstatuar “shifra dhe kushte marramëndëse”, të cilat, siç tha ai, “na tregojnë kushte që duhet të jenë humane për jetën e studentëve tanë”. Në të njëjtën kohë, as konviktet e studentëve dhe as ministria kompetente, siç tha ai, nuk kanë strategji për përcaktimin e qasjes për përballimin e këtij problemi.

“E gjithë kjo tregon se në thelb po rrjedhin fonde të pamjaftueshme, por edhe në atë që del, ka dobësi në mënyrën e përdorimit. Nga 11,37 milionë euro që paguhen për ushqimin e studentëve, ose 50,2 për qind e totalit të shpenzimeve, ato janë paguar në atë mënyrë që nuk jep konfirmim të plotë se fondet janë paguar realisht për ushqim. Në vitin 2022 është bërë pagesa në llogaritë e transaksionit të studentëve që mund t'i përdornin ato fonde për një qëllim krejtësisht tjetër dhe jo për qëllimin që ishte përcaktuar. Në vitin 2023 dhe 2024 janë marrë masa, por ende nuk është përmbushur mënyra ligjore për disbursimin e fondeve”, tha Acevski në seancën e organizuar sot nga Klubi parlamentar për çështje dhe politika të rinisë.

Siç tha ai, raporti për vitin 2022 tregon, edhe shifra të mëdha për objektet akomoduese, por në të cilat kushtet e tyre siç tregohet nga ankesat e studentëve na tregon se disa nga konviktet nuk kanë ujë të ngrohtë, nuk kanë internet stabil. ...

Siç tha kryeauditori, nga gjithsej 12 pyetje, pra nota që duhet të jepnin studentët në pyetësor, përgjigjet janë katastrofike.

“Nga 12 vlerësime kemi marrë dy njësha, tetë dysha dhe vetëm dy tresha. Ky është perceptimi i studentëve tanë për cilësinë e akomodimit dhe kualitetit të ushqimit në konviktet shtetërore”, theksoi Acevski.

Çmimi për akomodim në konviktet shtetërore të studentëve ka mbetur i pandryshuar që nga viti 2008 dhe arrin në 6.820 denarë, gjysma e të cilave subvencionohet nga shteti, ndërsa gjysmën tjetër e paguan studenti.

“I tillë është shembulli me transportin urban, edhe me shërbimet komunale etj. Ne jemi në thelb skllevër të çmimit të kostos dhe nuk kemi zhvilluar një politikë në të cilën duhet të përcaktojmë një çmim real të kostos që do të lejojë zhvillimin e ofruesve të shërbimeve - ata që mund ta paguajnë atë, të paguajnë çmimin e kostos reale dhe ata që nuk munden ose që nuk janë në gjendje, shteti ose autoritetet, ose vetëqeverisja vendore, të krijojnë masa dhe politika për të subvencionuar pjesën që ata studentë nuk mund të paguajnë. Fatkeqësisht, nga viti 2008 deri në vitin 2024 kemi një diferencë kohore 16 vjet dhe kemi të njëjtin çmim kostoje. Prandaj, në vend që të bëjmë subjekte likuide dhe tretëse nga të gjitha ndërmarrjet e tilla publike që ofrojnë shërbime për qytetarët, ne bëmë përfitues buxhetor shtesë që shteti - pushteti qendror apo vendor i financon në kryerjen e aktiviteteve të tyre në mënyrë që të mund të ofrojnë çdo lloj të shërbimit ndaj qytetarëve. Nuk duhet të kërkojmë kushte nën mesataren, por të krijojmë dhe t'u ofrojmë studentëve tanë një shërbim cilësor që do të ketë një shkallë të kënaqësisë lidhur me këto shërbime”, theksoi Acevski.

Ai pret që rekomandimet e dhëna në raportin përfundimtar të auditimit të kuptohen nga autoritetet kompetente dhe, siç tha ai. të sjellë ndryshime si në legjislacion ashtu edhe në qasje “për të ofruar kushte të mira jetese për studentët dhe për të marrë buzëqeshje nga studentët tanë”.

Ministrja e Arsimit dhe Shkencës Vesna Janevska tha se raporti i auditimit do të jetë udhërrëfyes në punën e Ministrisë së Arsimit dhe Kulturës dhe se gjendja është rezultat i kujdesit të pamjaftueshëm në të kaluarën nga ata që duhet të përmirësojnë standardin e studentëve.

"Natyrisht, të gjitha indikacionet e Auditit Shtetëror janë marrë seriozisht dhe planifikoj që këtë raport ta përdor si udhërrëfyes në krijimin e politikave për përmirësimin e standardeve të studentëve", tha Janevska.

Ajo pret që problemet të zgjidhen pas miratimit të Ligjit të ri për standardet e studentëve që është planifikuar për vitin 2025.

Në lidhje me çmimin e akomodimit në konvikte, i cili në raport rekomandohet të dyfishohet dhe të arrijë në 14.680, Janevska beson se zbatimi i tij tani dhe papritmas do të ishte “shok i madh për studentët që do të duhej të paguanin 7340. denarë, por edhe për shtetin”.

“Por nëse ish-ministrat do ta kishin përshtatur gradualisht çmimin me kostot reale dhe inflacionin, kjo nuk do të kishte ndodhur. Tani shtëpitë nuk kanë para për të mbuluar shpenzimet bazë operative. Por nuk bëhet fjalë vetëm për çmimin, është sekret i hapur që për një periudhë shumë të gjatë kohore është bërë punë shumë joprofesionale nëpër banesa dhe ka indikacione se fondet e qytetarëve, të shtetit, janë përdorur në mënyrë të paligjshme. Dihen problemet me ushqimin, dihen edhe problemet me akomodimin, dhënia me qira e paligjshme e dhomave, blerja e ushqimeve me çmime enorme dhe studentët marrin ushqime jo cilësore”, theksoi ministrja.

Konviktet e studentëve nuk kanë para, tha ajo, për shkak të çmimeve të ulëta që vendosin. Ata përdorin dispozitën e ligjit sipas së cilës MASH-i mund t'i ndihmojë duke mbuluar një pjesë të shpenzimeve të përgjithshme që janë përcaktuar si të paparashikuara.

Sa i përket pagave të punonjësve në konviktet studentore, ajo beson se ato duhet të rregullohen me një zgjidhje të re ligjore dhe nëse zgjidhet problemi i financimit të konvikteve, do të zgjidhet edhe problemi i deficitit të personelit.

Ajo gjithashtu theksoi se përgjegjësia për funksionimin e konvikteve të studentëve është e menaxhmentit të tyre dhe se përveç punës me bërjen e një ekonomie të mirë, e cila, siç tha, do të përmirësojë seriozisht gjendjen financiare, konviktet duke ndjekur shembullin e vendeve perëndimore, mund të fitojnë të ardhura shtesë. Një nga mënyrat është akomodimi i studentëve të huaj që janë në një udhëtim dhe vizitojnë vendin tonë.

Sipas udhëzimeve të ESHR-së, tha ministrja, MASH-i tashmë po krijon regjistrin e konvikteve dhe po punon në mënyrë aktive për të përshpejtuar procedurën e rindërtimit të konvikteve të përfshira në Projektin e Efiçiencës Energjitike. Projekti filloi me dy konviktei – “Kuzman Josifovski-Pitu” dhe “Stiv Naumov” janë duke u rinovuar tërësisht, të cilat pritet të jenë gati vitin e ardhshëm.

Për ministren, konstatimi i Auditit Shtetëror në lidhje me Ligjin për Ushqimin e Subvencionimit të Studentëve është i justifikuar “se zgjidhja ligjore nuk jep garanci të plotë që fondet të përdoren ekskluzivisht për ushqimin e studentëve”.

Ajo bëri të ditur se ushqimi i subvencionuar për studentët i kushton Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës 800 milionë denarë në vit.

„Me 800 milionë denarë në vit, Ministria e Arsimit dhe Shkencës mund të bëjë shumë për standardet e studentëve. Por puna qëndron ashtu siç qëndron, ligji nuk do të shfuqizohet dhe duhet respektuar“, shtoi ministrja.

Foto: MIA