Shkup, 6 qershor 2024 (MIA) - Rritja e realizuar e të ardhurave në vitin 2022 edhe më tutje nuk është e mjaftueshme për mbulimin e shpenzimeve për përfitimet sociale, të njejtat mbulohen nga ndarja e mjeteve nga Buxheti dhe marrin pjesë me 33,58 për qind në të ardhurat e përgjithshme të Fondit, konstatoi Enti Shtetëror i Revizionit në raportin revizor përfundimtar të publikuar sot të Fondit për Sigurim Pensional dhe Invalidor.

Revizorët konstatuan se edhe në vitin 2022 nuk janë tejkaluar gjendjet e konfirmuara nga vitet paraprake për të cilët revizori vazhdimisht raporton, ndërsa kanë të  bëjnë me mungesën e kuadrit profesional dhe të trajnuar aktuarial profesional dhe daljes së të punësuarve nga sektori i TI-së dhe revizioni i brendshëm, që ndikon në zhvillimin e kapaciteteve të parashikuara pensionale dhe aktuariale, funksionimim e sistemit të informacionit dhe përditësimin e të gjitha sistemeve të vendosura dhe efektivitetin e sistemit për kontrolle të brendshme.

Në raport citohet se është kryer revizion i raporteve financiare së bashku me revizionin e harmonizimit për vitin 2022 te Fondi për Sigurim Pensional dhe Invalidor të Maqedonisë së Veriut për vitin 2022.

Me revizionin e kryer të raporteve financiare së bashku me revizionin e harmonizimit për vitin 2022, shtohet, është shprehur mendim me rezervat lidhur me realitetin dhe objektivat e raporteve financiare dhe mendimin e pavolitshëm për harmonizimin me rregulloren ligjore, udhëzimet dhe politikat e vendosura.

Në raportin e publikuar të revizorit, revizorët kanë konfirmuar dobësi në pjesën e regjistrimit dhe evidentimit në librat afarist të mjeteve të përhershme të marra në bazë të procedurave të mbyllura falimentuese të cilat nuk janë zbatuar edhe në tokën për të cilën Fondi ka pronësi/të drejtë shfrytëzimi si dhe fshirje nga evidenca e kontabilitetit pa vendim të Qeverisë së gjërave të luajtshme të shpenzuara.

Theksohet se Fondi edhe më tutje nuk disponon me të dhënat për mjetet e përgjithshme të paguara nga aksionet, si dhe vendim për bazën e tërheqjes së mjeteve nga llogaria e MF-së, me të cilën nuk mund ta konfirmojë saktësinë dhe gjendjen e plotë të të ardhurave të paguara.

Revizorët konfirmuan se ekzistojnë dobësi gjatë zbatimit dhe realizimit të një pjese të procedurave për furnizimet publike të TI-së, mbajtja e rregullt dhe kryerja e punëve ndërtimore të zejtarisë në objekte afariste të Fondit, si dhe për prokurimin dhe pagesën e vendosjes së sistemit fotovoltaik për prodhimin e energjisë elektrike për të cilën nuk është siguruar në kohë dokumentacioni për pronësinë e objektit dhe nuk është kryer pranim teknik.

"Dobësi në ruajtjen dhe arkivimin e të dhënave në evidencën amë dhe proces i papërfunduar në indeksimin dhe digjitalizimin e mikrofilmave dhe dokumenteve të skenuara të cilat e pamundësojnë vërtetimin e besueshmërisë dhe plotësinë e të dhënave të regjistruara, të nevojshme për realizimin e të drejtave nga FSP. Nuk janë tejkaluar gjendjet në lidhje me sistemimin e mjeteve të llogarisë pagesore nga kontributi i paguar për FSP të cilët Fondi nuk mund t'i shfrytëzojë, ndërsa siguruesit nuk mund t'i realizojnë të drejtat e FSP-së", theksohet në kumtesën e Entit Shtetëror të Revizionit.

Sipas raportit, edhe më tutje nuk është vendosur lidhshmëri elektronike e arkivit të Komisionit për vlerësim të aftësisë së punës në Fond me Komisionin për Revizion në MPPS, ndërsa plotësimi i vendeve të zbrazëta të punës me mjekë specialistë është vështirësuar dhe nuk siguron kryerje kompetente dhe në kohë të kompetencave të Komisionit.

Është konstatuar se nuk janë kapërcyer situatat e krijuara nga vitet e kaluara dhe i referohen mungesës së stafit aktuarial profesional dhe të trajnuar dhe daljes së përhershme të punonjësve nga sektori i TI-së dhe revizioni i brendshëm, gjë që ndikon në zhvillimin e aktuarit dhe kapacitetet e parashikimit të pensioneve, funksionimi i sistemit të informacionit dhe përditësimi i të gjitha sistemeve të krijuara dhe efektiviteti i sistemit të kontrollit të brendshëm.

"Sistemi i kontrolleve të brendshme në procesin e ushtrimit të të drejtave nga FSP dhe procesit të pagesës së përfitimeve pensionale rregullohet me disa akte dhe procedura të brendshme individuale, disa prej të cilave nuk janë përditësuar plotësisht në përputhje me sistemin elektronik që është në përdorim. Nuk ka ndarje të plotë të kompetencave dhe përgjegjësive të punonjësve të përfshirë në procese, për këtë arsye ekziston rreziku i parregullsive në procedurën e njohjes së të drejtave nga FSP, si dhe rreziku i pagesës së pensionit edhe pas skadimit të së drejtës së përcaktuar me ligj", thuhet në kumtesë.

Raporti i revizionit i referohet edhe çështjeve të pasigurisë dhe vazhdimësisë, e kjo ka të bëjë me tërheqjen e pajustifikuar të mjeteve nga llogaria e Fondit nga ekzekutuesit në bazë të urdhrave të ekzekutimit, në të cilat përfituesit e pensionit paraqiten si debitorë dhe aktivitetet e ndërmarra nga Fondi lidhur me realizimin e të urdhurave të ekzekutimit, si dhe fakti se struktura dhe niveli i të ardhurave të realizuara në periudhën raportuese, deficiti në pagesën e të ardhurave nga pensionet, si dhe pasiguritë pas funksionimit të Fondit, të lidhura me lëvizjet inflacioniste dhe lëvizjet e pafavorshme demografike.

Në raport thuhet se gjithsej të hyrat e realizuara të Fondit në vitin 2022 janë 91,410,6541 mijë denarë.

"Të ardhurat burimore, të a.q. të hyrat nga inkasimi i kontributeve për FSP në vitin 2022 janë rritur për 11,63% në krahasim me vitin paraprak 2021 dhe në vitin 2022 arrijnë në 54,943,420 mijë denarë, që paraqet pjesëmarrje prej 64,54% në totalin e të hyrave. Rritja e realizuar e të ardhurave në vitin 2022 ende nuk është e mjaftueshme për të mbuluar shpenzimet për përfitime sociale të cilat gjithashtu rriten nga viti në vit. Konkretisht, shpenzimet për përfitime sociale (pagesa e të ardhurave nga pensioni së bashku me kontributin në sigurimin shëndetësor të pensionistëve, transferimet në shtyllën e dytë pensionale dhe përfitimet e aftësisë së kufizuar) në vitin 2022 arrijnë në 87.607.370 mijë denarë për gjithsej 335.743 shfrytëzues të të ardhurave pensionale dmth që nga dhjetori i vitit 2022 pagesat janë 9.8% më të larta se në vitin 2021", sqaron raporti.

Fondi, pavarësisht rritjes së të ardhurave në bazë të kontributeve nga FSP, vlerësuan revizorët, ka mungesë (deficit) të mjeteve për pagesën e shpenzimeve për përfitime sociale, për këtë arsye në vitin 2022 janë transferuar mjete nga Buxheti i Republikës së Maqedonisë së Veriut në vlerë prej 31.022.110 mijë denarë. Pjesëmarrja e këtyre fondeve në totalin e të ardhurave të Fondit për tre vitet e fundit ka një tendencë stagnimi, pra një rënie në krahasim me vitin 2021 dhe arrin në 33.58%, nga të cilat 22% është për mbulimin e deficitit korrent për pagesën e pensioneve.

Revizioni evidenton ndikimin e strukturës së pafavorshme demografike të popullsisë në RMV, e vërtetuar nga regjistrimi i popullsisë, si dhe ndikimin e lëvizjeve aktuale inflacioniste që prekin vendin dhe botën dhe ndikimin e tyre në funksionimin e Fondit në funksion të detyrimit ligjor për të kryer harmonizimin e masës së të ardhurave nga pensionet me indeksin e kostos së jetesës dhe rritjen e pagave.

Si rrjedhojë e tekstit të lartpërmendur, pritet që në terma afatgjatë, operacionet financiare të Fondit të vazhdojnë të rëndohen me problemin aktual të rritjes së deficitit, i cili mbulohet me transferet e Buxhetit të RMV-së.

"Është e nevojshme që Fondi në bashkëpunim me institucionet kompetente të ndërmarrë aktivitete për të siguruar kapacitetet e nevojshme të personelit për funksionimin normal të njësisë së revizionit të brendshëm dhe Departamentit të TI-së. Të ndërmerren aktivitete për zhvillimin e kapaciteteve aktuariale dhe parashikuese të pensioneve përmes aktiviteteve të koordinuara për miratimin e zgjidhjeve ligjore që do të kontribuojnë në uljen e shumës së parave për pagesën e shpenzimeve për përfitime sociale si dhe në pjesën e përcaktimit të kontributit nga FSP dhe arkëtimi i plotë i të njëjtit si një nga segmentet për stabilizimin e sistemit pensional që do të ndikojë në uljen e peshës së transfereve nga Buxheti i RMV-së në totalin e të hyrave të Fondit", rekomandojnë në raportin nga ESHR-së. sa/

Foto: Arkivi i MIA-s