Shkup, 8 qershor 2023 (MIA) - Shfaqja e të pastrehëve në vend ka qenë e pranishme për një kohë të gjatë. Ajo është e pranishme në mjediset urbane dhe është karakteristike për popullsinë e të gjitha moshave dhe bashkësive etnike, siç tregon hulumtimi shkencore në lidhje me të pastrehët. Pavarësisht nga arsyet që i çuan ata të mos kishin shtëpi, për të gjithë ata është e përbashkët se nuk kanë kushte për strehim adekuat dhe përkatëse, nuk kanë burimet e tyre të të ardhurave që do të siguronin një minimum jetese, kanë ndërprerë pjesërisht ose plotësisht lidhjet me familjen dhe mjedisin shoqëror, dhe duke jetuar si të pastrehë janë të ekspozuar ndaj rreziqeve të shumta për shëndetin dhe jetën e tyre. 

Këtë e deklaroi ministrja e Punës dhe Politikës Sociale, Jovanka Trençevska, në fjalën në debatin shkencoro-profesional për studimin shkencoro-hulumtues të përgatitur nga një ekip hulumtues në kuadër të projektit “Rrugët e personave të pastrehëve: para dhe gjatë të qenët të pastrehë”.

Ajo tha se të qenët të pastrehë është problem kompleks që kërkon qasje nga disa aspekte dhe theksoi se mbetet nevoja për përfshirje dhe koordinim më të madh të të gjithë sektorëve në mënyrë që të tejkalohen problemet me të cilat ballafaqohet kjo kategori e personave.

"Sistemi i mbrojtjes sociale siguron mbështetje për të pastrehët duke siguruar dokumentacionin e nevojshëm për realizimin e të drejtave monetare nga mbrojtja sociale, si dhe akomodimin e përkohshëm në Qendrën për të pastrehët, por natyrisht këto masa nuk janë të mjaftueshme për t'u bërë ballë problemeve me të cilat përballen të pastrehët", tha Trençevska.

Ajo theksoi se proaktiviteti i komunave është i një rëndësie të veçantë sepse në këtë mënyrë shërbimet sociale mund të afrohen më shumë me qytetarët në nivel lokal. Ministrja gjithashtu iu referua ndërmarrjeve sociale dhe vuri në dukje se Ministria është në proces të hartimit të një Ligji për Ndërmarrjet Sociale, në të cilin marrin pjesë të gjitha institucionet përkatëse dhe sektori civil. Ajo shtoi se ky propozim ligj njeh gjithashtu ndërmarrjet sociale për riintegrimin social dhe angazhimin në punë.

"Nëpërmjet Ligjit për Ndërmarrjet Sociale, aktivitetet që kanë për qëllim përmirësimin  ose marrjen e kualifikimeve, kompetencave, njohurive dhe aftësive të reja të njerëzve në rrezik të përjashtimit social, përmes trajnimit dhe  punës, me qëllim të lehtësimit të qasjes në tregun e punës, duke punuar në fushën e angazhimit të punës sociale dhe ndërmarrjeve sociale për integrimin e punës, qëllimi kryesor i të cilave është integrimi i njerëzve në rrezik të përjashtimit social në tregun e punës", shtoi Trençevska.

Prof. Dr. Nikolla Dujovski, Dekan i Fakultetit të Sigurisë – Shkup, i cili është organizator i debatit, theksoi se duhet të jemi të vetëdijshëm se secili prej nesh duhet të ndihmojë dhe secili prej nesh mund të gjendet në një krizë të tillë në një moment të jetës sonë, një situatë e tillë që mund të ketë nevojë për ndihmë pavarësisht nëse ai do të jetë i pastrehë apo do të lihet në margjinat e shoqërisë. 

"Unë besoj fuqishëm se përparimi drejt integrimit evropian do të thotë zhvillim i politikave shumë më të mira edhe në këtë fushë, dhe për këtë arsye është mirë që të gjithë së bashku të kontribuojmë dhe të përpiqemi të gjejmë mënyra për të vendosur më mirë politikat. Javën e kaluar pata mundësinë të lexoja raporte nga SHBA-ja se sa e lehtë është të mbetesh i pastrehë dhe u preka nga fakti se të rinjtë, në moshë të mesme që janë me kapacitet të plotë, që fitojnë të ardhura të rregullta për shkak të disa lëshimeve të vogla, gabime në vendimet e tyre bëhen të pastrehë dhe ky numër është jashtëzakonisht i madh. Ky është një problem serioz që te ne nuk është shprehur deri në atë masë. Të gjithë që mund të kemi e dimë se duhet t 'i mbështesim ata që kanë nevojë për ndihmë", tha Dujovski.

Të pastrehët, konstaton ai, janë kategori që nuk është përjashtim vetë, për një shtet. Përkundrazi, siç tha ai, të gjitha vendet në rajon dhe në të gjithë Evropën dhe vendet më të pasura dhe më moderne përballen me këtë sfidë diku edhe më shumë sesa në vendin tonë.

"Ne po ndërtojmë politikë korrekte aq sa mundemi, mirëpo edhe nga përvoja personale nga qëndrimi ynë në shumë vende të Evropës Perëndimore ne të gjithë mund të shohim se të pastrehët atje janë thjeshtë në një gjendje shumë më të vështirë sesa te ne", tha Dujovski.

Suzana Tuneva Paunovska, sekretare e Kryqit të Kuq të Qytetit të Shkupit, theksoi nevojën për memorie institucionale.

“Ne duhet të kemi një qëndrueshmëri në punën tonë të përgjithshme me njerëzit në rrezik, thjesht për të përmirësuar në njëfarë mënyre memorien institucionale që për fat të keq ndonjëherë mungon. Momentet e ndryshimit të shpeshtë të personave që janë përgjegjës për një çështje të caktuar çdo katër vjet na bëjnë gjithashtu një problem në mënyrë që të mund të hyjmë përsëri në realizimin e aktiviteteve, sepse jo gjithmonë ka dorëzim-pranim të mirë nga njëri tek tjetri", tha Tuneva Paunovska.

Pika për personat e pastrehë, bëri të ditur ajo, punon dy herë në javë, por synimi i tyre është të rrisin numrin e ditëve në të ardhmen.
“Ekipet tona janë vazhdimisht në kontakt me këta individë dhe ne thjesht duhet të krijojmë politikat që janë të nevojshme në përputhje me nevojat e njerëzve në terren. Ne duhet të jemi të gatshëm të riorganizohemi sipas sinjaleve nga terreni, vetëm atëherë do të arrijmë atë që duam të bëjmë, që është risocializimi i tyre dhe kthimi në sistemin normal të shtetit. Ne kemi shumë histori suksesi në 15 vitet e fundit, më shumë se 15 persona janë riintegruar me mbështetjen e qendrave për punë sociale dhe vetëqeverisje lokale, dhe për ne është një sfidë në 12 muajt e ardhshëm kemi një projekt interesant që do të punojë më shumë në forcimin e tyre në fushën e aftësive dhe njohurive të tyre. Shumica e këtyre individëve kanë një arsimim të paformuar dhe gjithashtu përballen me probleme të caktuara ligjore në pjesën e dokumentacionit të tyre. Ne nuk duhet t 'i shikojmë të pastrehët me keqardhje, ne duhet së bashku të bëjmë çdo person në rrezik të mbrojë përsëri integritetin e vet", shtoi Tuneva Paunovska.  

foto: MPPS