15 gusht 2024

Evening Standard

Shefat e shëndetësisë afrikane kanë shpallur "gjendje të jashtëzakonshme të shëndetit publik" në të gjithë Afrikën për shkak të rritjes shqetësuese të rasteve të lisë së majmunëve (mpox - Mpoks).

Përfaqësuesit e Unionit Afrikan, një grup prej 55 shtetesh anëtare në kontinentin afrikan, konfirmuan se më shumë se 14,000 raste janë identifikuar vetëm në Republikën Demokratike të Kongos. Rreth 10 vende të tjera afrikane - përfshirë Burundin, Republikën Qendrore të Afrikës, Kenian dhe Ruandën - kanë identifikuar gjithashtu raste të sëmundjes të njohur më parë si lija e majmunëve.

"Unë deklaroj me zemër të thyer, por me një angazhim të palëkundur ndaj popullit tonë, ndaj qytetarëve tanë afrikanë, se ne po e shpallim mpoksin si gjendje emergjente të shëndetit publik për sigurinë kontinentale," tha të marten shefi i Qendrave Afrikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (Africa CDC ).

Nga mpoksi deri më tani kanë vdekur më shumë se 511 njerëz në Kongo, duke ngritur shqetësime për përhapjen e sëmundjes tepër ngjitëse.

Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka monitoruar shpërthimin prej disa kohësh dhe ka konvokuar një takim urgjent në gusht të vitit 2024.

Më shumë se një milion dollarë amerikanë (780,000 paund) janë liruar nga fondi i urgjencës i OBSH-së për të rritur përgjigjen ndaj shpërthimit shqetësues. Shkencëtarët janë përpjekur gjithashtu të përshpejtojnë aksesin në vaksina - me dy vaksina të miratuara nga autoritetet kongoleze këtë verë.

Lia e majmunëve mund të çojë në lezione të dhimbshme në të gjithë trupin dhe madje mund të marrë edhe jetën, në raste të rënda.

Çfarë është Mpox?

Mpoks është një sëmundje virale e shkaktuar nga virusi Mpoks, pjesë e familjes së ortopoksviruseve, duke përfshirë virusin variola që është përgjegjës për linë.

Origjina dhe historia: Virusi u identifikua për herë të parë në vitin 1958 kur shpërthyen epidemic në kolonitë e majmunëve të përdorur për kërkime, duke çuar në marrjen e emrit "lia e majmunit".

Rastet njerëzore: Rasti i parë i regjistruar njerëzor ndodhi në vitin 1970 në Republikën Demokratike të Kongos. Që atëherë, Mpoks gjendet kryesisht në vendet e Afrikës Qendrore dhe Perëndimore, ku është endemike.

Përhapja: Ndërsa mpoks transmetohet kryesisht nga kafshët te njerëzit, transmetimi nga njeriu te njeriu mund të ndodhë përmes kontaktit të ngushtë. Virusi fitoi vëmendjen globale në vitin 2022 kur u përhap në më shumë vende jo-endemike, përfshirë Evropën dhe Amerikën e Veriut.

Mposki është përgjithësisht më pak i rëndë se lija, por përhapja e saj në rajone të reja ka ngritur shqetësime për shëndetin publik në mbarë botën.

Pse iu ndryshua emri lia e majmunit?

OBSH-ja ndryshoi emrin e sëmundjes nga "lia e majmunit" në "Mpox" në nëntor të vitit 2022. Ky ndryshim adresoi shqetësimet në lidhje me potencialin për stigmë dhe racizëm të lidhur me emrin origjinal. Disa besonin se kjo mund të përforconte stereotipet e dëmshme, veçanërisht pasi sëmundja filloi të përhapet më gjerësisht jashtë Afrikës.

Emri "lia e majmunit" lindi sepse virusi u identifikua për herë të parë te majmunët, por sëmundja lidhet më shpesh me brejtësit në rezervuarët e tij natyrorë. OBSH-ja po kërkonte një emër neutral, jo stigmatizues më shumë në përputhje me konventat e emërtimit të përdorura për sëmundje të tjera.

Vendimi për të riemërtuar sëmundjen ishte pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për të siguruar që emrat e sëmundjeve të jenë të ndjeshëm kulturalisht dhe të mos kontribuojnë në diskriminimin ose stigmatizimin e individëve ose komuniteteve.

Rasti i parë i lisë së majmunëve është regjistruar në Emiratet e Bashkuara Arabe, njoftoi Ministria e Shëndetësisë.

Cilat janë simptomat e Mpoksit?

Ethe

Dhimbje koke

Dhimbje muskujsh

Dhimbje shpine

Nyje limfatike të enjtura

Lodhje

Përveç kësaj, zakonisht zhvillohet një skuqje e lëkurës. Kjo shpesh fillon në fytyrë dhe më pas përhapet në pjesë të tjera të trupit, duke përfshirë organet gjenitale. Skuqja evoluon nëpër disa faza, duke filluar si lezione të sheshta, më pas bëhet e ngritur, e mbushur me lëng dhe në fund thahet dhe përfundimisht bie. Shfaqja e skuqjes mund t'i ngjajë gjendjeve të tjera si lija e dhenve ose sifilizi.

Informacion shtesë:

Periudha e inkubacionit: Periudha e inkubacionit për Mpoks është zakonisht nga 6 deri në 13 ditë, por mund të variojë nga 5 deri në 21 ditë.

Serioziteti: Megjithëse Mpoks është në të shumtën e rasteve në formë të lehtë, ai mund të çojë në simptoma serioze, veçanërisht te individët me imunitet të ulët.

Transmetimi: Sëmundja përhapet kryesisht përmes kontaktit të ngushtë me një person të infektuar ose materiale të kontaminuara, dhe gjithashtu mund të transmetohet përmes pikave të frymëmarrjes gjatë kontaktit të zgjatur ballë për ballë. Këto simptoma dhe përparimi i sëmundjes janë thelbësore për diagnostikimin dhe trajtimin, veçanërisht në rajonet jo-endemike ku ndërgjegjësimi mund të jetë më i ulët.

Sa raste të Mpoksit ka pasur në MB?

Qeveria dhe Agjencia e Sigurisë Shëndetësore në Mbretërinë e Bashkuar (UKHSA) thanë se që nga gushti 2024, Mbretëria e Bashkuar kishte raportuar 4,018 raste të konfirmuara dhe shumë të mundshme të Mpox që nga fillimi i shpërthimit në maj të vitit 2022.

Nga këto, 3,732 raste janë raportuar në vitin 2022 dhe 286 janë raportuar në 2023 dhe 2024. Shumica e rasteve kanë ndodhur në Angli, me më pak raste të raportuara në Skoci, Irlandën Veriore dhe Uells.

Çfarë thotë Agjencia e Sigurisë Shëndetësore në Mbretërinë e Bashkuar për Mpoksin?

Agjencia ka monitoruar dhe reaguar në mënyrë aktive ndaj shpërthimit që nga maji 2022. Është fokusuar në të kuptuarit e dinamikës së transmetimit, veçanërisht duke vënë në dukje se shumica e rasteve ishin te meshkujt që kryenin marrëdhënie seksuale me meshkuj.

Agjencia këshillon këdo që është i shqetësuar për Mpoksin të kontaktojë një klinikë të shëndetit seksual.

Megjithëse virusi zakonisht nuk përhapet lehtë dhe rreziku i përgjithshëm për popullatën e Mbretërisë së Bashkuar mbetet i ulët, Agjencia rekomandon vaksinimin për ata që plotësojnë kushtet.

Agjencia gjithashtu kreu gjurmimin e kontaktit për njerëzit në kontakt të ngushtë me rastet e konfirmuara.

Foto: Arkivi I MIA-s